ประวัติเผ่าไทยกวน
บ้านนาถ่อนทุ่ง ตำบลนาถ่อน อำเภอธาตุขนม จังหวัดนครพนม บรรพบุรุษของชาวนาถ่อนเผ่าไทยกวน มีประวัติความเป็นมาที่น่าภาคภูมิใจในความเจริญอันยิ่งใหญ่และยาวนานอีกเผ่าหนึ่ง จากแคว้นสิบสองจุไทย
ซึ่ง "ขุนบรม" เป็นผู้ก่อตั้งเมืองแดง ตั้งแต่ศตวรรษที่ 12 ตั้งเมือง นาน้อย อ้อยหนู ปู่แสนบางนางแสนเก้าหรือเมืองแถง เกิดภาวะอดอยาก ข้าวยากหมากแพง จึงได้อพยพลงมาทางใต้ อาศัยอยู่ตามลำน้ำเซน้อย ซึ่งเป็นพื้นที่ ที่มีความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ อุดมไปด้วยอาหารการกิน ยาสมุนไพรรักษาโรค
ที่ราบระหว่างหุบเขาชาวบ้านเรียกว่า "กวน " ซึ่งหมายถึงพื้นที่แวดล้อมด้วยภูเขา ณ บริเวณแห่งนี้ จึงได้ตั้งเมืองหลวง ป่งลิงหรือปุ่งลิง มีเมืองผาบัง วังคำ ตั้งอยู่ริมน้ำเซน้อย (เซบั้งไฟ) น้ำเซบั้งไฟจะไหลลงสู่แม่น้ำโขงตรงข้ามอำเภอธาตุพนม
เมืองหลวงป่งลิง หรือ ปงลิง เป็นชาวเมืองซึ่งมาจาก เมืองนาน้อย อ้อยหนู ปู่แสนบางนางแสนเก้า (เมืองนาน้อย อ้อยหนูหรือเมืองแถง แคว้นสิบสองจุไทย เป็นบรรพบุรุษของเผ่าไทยกวนนั่นเอง) มีการปกครองแบบชาวอีสาน - โบราณ คือมีเจ้าเมืองอุปฮาด ราชวงศ์ราชบุตรเป็นผู้ปกครองเมืองอิสระปกครองกันมาหลายชั่วอายุคน ผู้ปกครององค์สุดท้ายปรากฏชื่อ ท้าวไชยทรงยศ (ต้นตระกูลยศประสงค์)
การอพยพบ้านเรือน ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั้งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ไทยกับญวนได้เกิดสงครามชิงความเป็นใหญ่ในลุ่มน้ำโขง (ระหว่าง พ.ศ. 2376-2387) ทางราชการมีน โยบายอพยพผู้คนจากฝั่งซ้ายมาอยู่ฝั่งขวาของแม่น้ำโขง เพื่อมิให้เป็นกำลังแก่ญวนต่อไป
จึงโปรดให้เจ้าเมืองอุปราชเมืองเวียงจันทน์ พระมหาสงครามเกณฑ์กองทัพจากหัวเมื่องนครพนม กาฬสินธุ์ สกลนคร หนองหาน ท่าอุเทน ไชยบุรี หนองคาย เขมราฐ และเมือง อุบลราชธานี ยกข้ามฝั่งแม่น้ำโข่งไปเมื่อวันที่ 31 มีนาคม 2384 - 2385 จึงยุติการโจมตีได้มีการอพยพข้ามแม่น้ำโขงมายังฝั่งขวาโดยการนำของท้าวไชยทรงยศ มาตั้งถิ่นฐานในดินแคนของบรรพบุรุษเมืองมรุกขนครเดิมพ่อพระยาฟ้ามุงเมืองเป็นผู้ครองเมือง โดยปกตินิสัยแล้ว ชาวไทยกวนและชนเผ่าไทยเผ่าต่าง ๆ มีวัฒนธรรมการเคารพรักต่อกันและเพื่อนบ้านเป็นอย่างดียิ่ง
หลังจากเผ่าไทยกวนได้มาอยู่ดินแคนมรุกขนครพร้อมบรรพบุรุษแล้ว ได้ตั้งถิ่นฐานตาม ริมน้ำบังฮวก ตรงบริเวณที่เรียกว่า บ้านฮ้างขัวกกตาล กลุ่มบุคคลกลุ่มนี้ มีญาติจากเมืองปุงลิง ผา บัง วังคำ มีแม่เฒ่าศรีสองเมือง เป็นหัวหน้า ตั้งบ้านเรือนอยู่บ้านทุ่งนาใน (บ้านฮ้างขัวกกตาล) ในฤดูแล้งขาดแคลนน้ำ จึงได้ย้ายไปอยู่หัวดงนานอก (บ้านฮ้างผามเพียง) ทางไปบ้านดงยอนานอก คือ ทุ่งใหญ่ นาใน คือ ทุ่งตะวันออกบ้านนาถ่อนทุ่ง (บ้านดงไม้ถ่อน)
ต่อมาเกิดโรคระบาดจึงย้ายจากบ้านฮ้างผามเพียงมาอยู่บ้านดงไม้ถ่อน คือ บ้านนาถ่อนทุ่งปัจจุบัน มงคลนามตามธรรมชาติแห่งภูมิประเทศ ระหว่างผืนนาในกับนานอก จึงเรียกว่า บ้านนาถ่อนตราบจนปัจจุบันนี้
บ้านนาถ่อนมีพ่อเฒ่าตาแสงเป็นผู้ปกครอง พระครูสิริปัญญาวฒิ เจ้าคณะอำเภอธาตุพนม ท่านได้บอกว่า หลักฐานชนเผ่านี้มาจากการสร้างวัด ชนเผ่าไทยกวน อำเภอธาตุพนมนั้น กับชนเผ่าไทยพวน อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี เป็นเผ่าเดียวกันและอำเภอบ้านนาจ.นครนายก คือ ไทยพวนกวนกู่
การสร้างบ้าน โดยภูมิปัญญาอันชาญฉลาดของบรรพชนคนท้องถิ่นโบราณนั้นถือว่าเป็นมรดกอันล้ำค่าทางวัฒนธรรมอย่างหนึ่ง คือการสร้างวัดศรีมงคลขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2377 ที่หมู่ 2ตำบลนาถ่อน ในเนื้อที่ 10 ไร่ 3 งาน 8 ตารางวา เลขที่ 102 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2523 สำรวจเมื่อ พ.ศ. 2541 (ทะเบียนวัด) อาณาบริเวณของบ้านนาถ่อนอุคมสมบูรณ์ไป ด้วยบ่อทำนาเกลือ หน่อไม้และย่านาง พืชผัก กุ้ง หอย ปู ปลา ผลไม้ป่า และยาสมุนไพร อยู่บน พื้นที่ราบสูงอันอุดมสมบูรณ์ และได้มีการพัฒนาด้วยความเจริญรุ่งเรื่องมาทุกยุดทุกสมัยสืบต่อไป
ประวัติของ ตำบลนาถ่อน
ชาวตำบลนาถ่อนมีเชื้อสายมาจากเผ่าไทกวน เผ่านี้แต่เดิมตั้งถิ่นฐานอยู่ที่เมืองป่ง(ปุงลิง)ทางตอนบนของประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวปัจจุบัน เมื่อประมาณ 250 ปีที่ล่วงมาแล้ว
ต่อมาได้ถูกพวกจีนฮ่อและญวนยกทัพเข้ามารุกราน จึงอพยพลงมาตามลำน้ำเซบั้งทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ส่วนพวกหนึ่งได้พากันอพยพข้ามแม่น้ำโขงมายังฝั่งประเทศไทย โดยการนำของ ท้าวไชย ทรงยศ มาตั้งถิ่นฐานบริเวณปากน้ำห้วยบังฮวก ต้้งเมืองมรุกขนคร(บ้านดอนนางหงส์ปัจจุบัน)
ต่อมาได้พากันอพยพขึ้นไปทางเหนือของลำน้ำห้วยบังฮวก เพื่อหาทำเลที่อุดมสมบูรณ์เพื่อที่จะตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนในที่สุดก็ได้พบที่ราบลุ่มผืนใหญ่ม่ป่าไม้ปกคลุมร่มเย็นน่าอยู่อาศัย และมีความอุดมสมบูรณ์จึงได้ใช้สัญลักษณ์ทุ่งนาบวกกับไม้ถ่อน เป็น นาถ่อน มาจนถึงปัจจุบัน
โดยตำบลนาถ่อนได้รับการยกฐานะเป็นองค์การบริหารส่วนตำบลนาถ่อน เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2540
องค์การบริหารส่วนตำบลนาถ่อน ตั้งอยู่ในเขตอำเภอธาตุพนม
- ห่างจากอำเภอธาตุเป็นระยะทาง 22 กิโลเมตร
- ห่างจากอำเภอเมืองนครพนมระยะทาง 35 กิโลเมตร
มีอาณาเขตติดต่อดังนี้
- ทิศเหนือ ติดกับตำบลบ้านกลาง ตำบลคำเตย อำเภอเมือง จังหวัด นครพนม
- ทิศใต้ ติดกับตำบลดอนนางหงส์ อำเภอธาตุพนม / ตำบลนางาม อำเภอเรณู จังหวัดนครพนม
- ทิศตะวันออก ติดกับแม่น้ำโขง และประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว (สปป.ลาว)
- ทิศตะวันตก ติดกับ ตำบลโพนแพง อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม
เนื้อที่ตำบลนาถ่อน
มีเนื้อที่โดยประมาณ 39.85 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 24,906 ไร่
แบ่งออกเป็น พื้นที่ทำนา 17,497 ไร่
ที่อยู่อาศัยพื้นที่ 2,200 ไร่
ป่าไม้ 2,700 ไร่
อื่นๆ 2,509 ไร่