ซากดึกดำบรรพ์ เป็นซากหรือร่องรอยของสิ่งมีชีวิตในสมัยดึกดำบรรพ์ที่ถูกเก็บรักษาไว้โดยธรรมชาติในชั้นหินในเปลือกโลก หรือหลุดออกมาจากชั้นเปลือกโลก โดยปัจจุบันได้มีการขุดค้นพบซากดึกดำบรรพ์ในหลายแห่งทั่วพื้นที่ประเทศไทย ในพื้นที่จังหวัดกาฬสินธุ์ มีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์ไดโนเสาร์ในพื้นที่อำเภอ สหัสขันธ์ และได้จัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์สิรินธรในเวลาต่อมา และเมื่อไม่นานนี้ ได้มีการขุดพบซากดึกดำบรรพ์แห่งใหม่ และเชื่อว่าจะเป็นสายพันธุ์ใหม่ที่ยังไม่มีการค้นพบที่ใดในโลกมาก่อนที่มีอายุกว่า ๑๕๐ ปี ณ ภูน้อย ตำบลดินจี่ อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์
ภูน้อย ตั้งอยู่ในบริเวณพื้นที่ บ้านโคกสนาม ตำบลดินจี่ อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นแหล่งที่มีการขุดค้นพบซากดึกดำบรรพ์ชนิดใหม่ของโลก โดยทีมนักวิจัยจากพิพิธภัณฑ์สิรินธร สำนักงานทรัพยากรเขต ๒ กรมทรัพยากรธรณี ร่วมกับศูนย์วิจัยและการศึกษาบรรพชีวินวิทยา คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้ขุดพบซากดึกดำบรรพ์ปลาปอดชนิดใหม่ของโลก “เฟอร์กาโนเซอราโตดัส แอนเคมเป” อายุกว่า ๑๕๐ ล้านปี ลักษณะของปลาปอด คือ หายใจด้วยปอดร่วมกับการหายใจด้วยเหงือก ครีบอก และครีบท้องมีลักษณะเป็นเนื้อหุ้มลำตัวปกคลุมด้วยเกล็ดแบบคอสมอยด์ ฟันมีลักษณะเป็นแผ่นฟัน ซากดึกดำบรรพ์ปลาปอดสกุลเฟอร์กาโนเซอราโตกัสถือว่าเป็นซากดึกดำบรรพ์ที่หายาก โดยเฉพาะส่วนกะโหลก โดยสกุลนี้พบในประเทศจีน รัสเซีย และไทยเท่านั้น ดังนั้น การค้นพบปลาปอด เฟอร์กาโนเซอราโตสแอนเคมเป ซึ่งชื่อชนิดตั้งเป็นเกียรติแก่ ดร.แอน เคมป์ ผู้เชี่ยวชาญปลาปอดของโลก นับว่ามีความสําคัญต่อการศึกษาวิวัฒนาการและถิ่นอาศัยในอดีตของปลาปอดของโลก นอกจากนี้ บริเวณภูน้อยได้มีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์ของสัตว์มีกระดูกสันหลังที่หลากหลาย เช่น ฉลามน้ำจืด ปลากระดูกแข็ง ปลาปอด เต่า จระเข้ สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก เทอโรซอร์ และไดโนเสาร์ ถือได้ว่าสถานที่แห่งนี้เป็นแหล่งซากดึกดำบรรพ์ที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูงมาก และจัดว่าเป็นแหล่งที่มีการค้นพบซากดึกดำบรรพ์สัตว์มีกระดูกสันหลังมากที่สุดในประเทศไทยขณะนี้ โดยปัจจุบันกรมทรัพยากรธรณีได้ประกาศให้พื้นที่ภูน้อยเป็นแหล่งซากดึกดำบรรพ์ขึ้นทะเบียนของประเทศไท ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองซากดึกดำบรรพ์ พ.ศ.๒๕๕๑
ภูน้อย ถือเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของอำเภอคำม่วงที่มีความน่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งตอนนี้อยู่ในระหว่างการดำเนินการเพื่อสร้างเป็นพิพิธภัณฑ์และแหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติ ทั้งนี้จะสามารถสร้างรายได้ให้กับชุมชนในพื้นที่ตำบลดินจี่ อำเภอคำม่วงได้อย่างมหาศาลในอนาคต
ที่มารูปภาพ : http://www.dinchi.go.th/event-9.html