Josef Bürger – the Executioner of the Jews in Łuków

W kwietniu 2024 r. w pracy zbiorowej Holocaust History, Holocaust Memory. Jewish Poland and Polish Jews, During and After the Holocaust pod red. Judith Tydor Baumel-Schwartz, dyrektor Finkler Institute of Holocaust Research, profesor współczesnej historii żydowskiej na Uniwersytecie Bar-Ilana w Izraelu oraz Lei Piterman Ganor, dyrektor Mashmaut Center w Kirjat Mockin, koordynator Poland Forum na ww. uczelni, opublikowany został artykuł dr. Krzysztofa Czubaszka Josef Bürger – the Executioner of the Jews in Łuków. Książka ukazała się w jednym z największych i najbardziej prestiżowych wydawnictw naukowych na świecie – brytyjsko-amerykańskiej oficynie Routledge.

Kim był Josef Bürger? W wielu wspomnieniach, relacjach i dokumentach dotyczących Holokaustu w Łukowie pojawiają się wzmianki o nim jako bezlitosnym niemieckim sadyście, którego nazwisko budziło trwogę i odrazę. Był on absolutnym panem życia i śmierci miejscowych Żydów, zabijał ich z upodobaniem i bez wyraźnego powodu.

Choć upiorna rola, jaką Bürger odegrał w Łukowie, jest ogólnie znana, to jednak powszechnie prawie nic nie wiadomo o tym zbrodniarzu. Skąd pochodził? Kim był w cywilu? W jakiej formacji służył? A przede wszystkim – co stało się z nim po zakończeniu wojny? Czy za popełnione czyny spotkała go zasłużona kara, czy też, jak wielu hitlerowskich oprawców, uniknął wymiaru sprawiedliwości? Na te pytania autor odpowiada w artykule, który w wersji skróconej po angielsku został zamieszczony we wspomnianej książce, a w pełnej wersji ukazał się kilka miesięcy później po polsku w publikacji Josef Bürger. Kat łukowskich Żydów (The Tormentor of the Jews in Łuków), zawierającej również ów artykuł po angielsku.