Nền Toán học Nhật Bản phát triển rất cao, có lẽ đứng thứ hai hay ba trên thế giới, chắc chắn đứng trong hàng top 5 của thế giới. Vài khoa Toán hàng đầu của Nhật có thể so sánh với những khoa Toán tốt nhất trên thế giới.
Có thể nhận thấy là các trường Đại Học Nhật nói chung không có nguồn học bổng Teaching Assistantship như ở Mỹ nên cách xin học bổng sẽ khác. Học bổng của chính phủ đóng vai trò quan trọng. Đối với các loại học bổng của chính phủ sinh viên không xin trực tiếp từ trường mà thông qua các cơ quan của chính phủ như Đại sứ quán.
Một lợi thế quan trọng của việc xin học bổng đi Nhật là yêu cầu về ngoại ngữ không khắt khe như xin đi Mỹ: nhiều học bổng không yêu cầu cao về trình độ tiếng Anh và tiếng Nhật.
Mức độ cạnh tranh có lẽ cũng thấp hơn so với nhiều trường Đại Học Mỹ hay châu Âu.
Tóm lại đây là một khả năng mà sinh viên Toán của VN có thể nghĩ tới.
I asked staffs of the International Student Division about how your students can apply for study in Tokyo Institute of Technology supported by the Japanese Government.
They say that even though your university does not have a reciprocal arrangement for student exchange, but your students can apply for the following scholarship (Note that it is an old one; for 2006) http://www.gakumu.titech.ac.jp/ryugaku/office/general/gaiyou.pdf
If the students are good, we can accept them.
The next announcement (for students who will come October) will appear in September or October.
You can also see http://www.gakumu.titech.ac.jp/ryugaku/office/prospectus.html#2112e
Em sang Nhật bằng học bổng Okazaki-Kaheita. Học bổng này khoảng 3 năm có 1 lần, người ta sẽ đến làm việc trực tiếp với trường (4 trường, 2 o HN va 2 o SG, trong do co trường minh). Mình làm hồ sơ, gửi trực tiếp cho người ta. Những hồ sơ được chọn sẽ tham gia vòng phỏng vấn (với các Giáo Sư Nhật) + kiểm tra Anh Văn và Toán. Sinh viên khoa Toán có lợi thế hơn rất nhiều những ngành khác. Khoảng 1, 2 năm nữa mới có đợt. Bạn sinh viên nào năm 2, 3 thì bây giờ để ý cái này là vừa. Cái này không đòi TOEFL, nhưng mà phỏng vấn và viết luận bằng tiếng Anh (nếu không biết tiếng Nhật). http://www.okazakizaidan.or.jp/
Học bổng Okazaki chỉ cho Master. Em đã hết học bổng này, bây giờ nhận học bổng Mobusho (hay MEXT). Trường Tokyo Institute of Technology cũng có chương trình International course (học bổng MEXT) học bằng tiếng Anh, nhưng chỉ cho master thôi. Chương trình này yêu cầu TOEFL (hình như 550 PBT).
Các dạng trên là học bổng toàn phần, không phải TA như ở Mỹ. (Ở Nhật có lẽ không có TA.) Học xong Master, nếu kết quả học tập tốt (có bài báo), thì khả năng tìm học bổng PhD tốt không khó.
Là chương trình học bổng lớn nhất cho du học Nhật Bản do Bộ Giáo dục, Văn hoá, Thể thao, Khoa học và Kỹ thuật Nhật Bản (gọi tắt là MEXT) thực hiện. Học bổng này có thể nhận được từ Việt Nam qua hai con đường sau: 1. Qua sự giới thiệu của Đại sứ quán hoặc Lãnh sự quán Nhật Bản ở Việt Nam; 2. Qua sự giới thiệu của trường đại học tiếp nhận.
Năm học 2002-2003, phía Nhật Bản đã cấp cho Việt Nam 60 học bổng đại học và 50 học bổng đào tạo cao đẳng kỹ thuật gồm các ngành tự nhiên, công nghệ, xây dựng, kiến trúc, giao thông vận tải.
Theo yêu cầu của Đại sứ quán Nhật Bản, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đã chọn 80 ứng cử viên từ các cơ quan nhà nước tham dự học bổng đào tạo sau đại học.
Một số nghiên cứu sinh Việt Nam cũng đã nhận được học bổng MEXT nhờ sự giới thiệu của trường đại học Nhật Bản thông qua việc liên hệ trực tiếp và được một giáo sư tại trường đó chấp nhận hướng dẫn.
Chương trình học bổng phát triển nguồn nhân lực (JDS) theo nguồn viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Nhật Bản lần đầu tiên được triển khai tại Việt Nam trong năm tài khoá 2000-2001, và đã có 80 sinh viên Việt Nam được tuyển chọn sang học tại các trường đại học của Nhật Bản theo chương trình học bổng này.
Chương trình JDS dành cho các cán bộ trẻ đang làm việc tại các cơ quan nhà nước, các nhà nghiên cứu và các cá nhân, những người mà sau khi học xong có thể trở thành các chuyên gia giỏi trong lĩnh vực công tác của họ hoặc trở thành các nhà lãnh đạo của Việt Nam trong thế kỷ XXI.
Đề án đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật tại các cơ sở nước ngoài bằng ngân sách Nhà nước được thành lập từ tháng 4/2000. Đến nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa đi đào tạo 1.704 người ở hầu hết các nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới. Đối tượng tuyển cho chương trình sau đại học là người làm việc trong biên chế hoặc hợp đồng dài hạn trong các cơ quan hoặc doanh nghiệp nhà nước. Người trúng tuyển kỳ thi học bổng này sẽ được bảo lưu kết quả trong thời gian 2 năm và được quyền đăng ký nguyện vọng về quốc gia muốn lưu học, trong đó có Nhật Bản.
Số lượng học bổng theo hình thức này đã tăng lên trong những năm gần đây.
1. Học bổng do các trường đại học Nhật Bản cấp cho sinh viên tại các trường đại học Việt Nam theo chương trình hợp tác đào tạo. Đây là một kênh còn rất hạn chế.
2. Học bổng của các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á... dành cho các dự án đào tạo.
3. Học bổng của các tổ chức tư nhân. Nhiều công ty Nhật Bản hiện đang cấp học bổng cho sinh viên Việt Nam như Honda, Toyota, JAL, ANA…
Hồ sơ xin học bổng tại trường Tokyo Institute of Technology: http://www.gakumu.titech.ac.jp/ryugaku/office/general/top_e.html
Trang web tập trung thông tin học bổng của Bộ Giáo dục và Đào tạo VN. Chú ý nguồn học bổng của Nhà nước VN (đề án 322): http://www.hed.edu.vn/TrangChu/HocBongDiNuocNgoai/
Trang web của Bộ Ngoại giao Nhật Bản: http://www.studyjapan.go.jp , đặc biệt là học bổng của Bộ Giáo dục Nhật (MEXT) (Học bổng Monbukagakusho), đây là một nguồn học bổng lớn http://www.studyjapan.go.jp/en/toj/toj0302e.html
Học bổng JDS (Japanese Grant Aid for Human Resource Development Scholarship: Học bổng phát triển nguồn nhân lực) của JICA (Japanese International Cooperation Agency: Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản): http://www.jica.go.jp/english/schemes/scholarship/index.html#JDS
Trang web của Hội sinh viên VN tại Nhật Bản: http://www.vysa.jp (xem mục Sổ tay Du học)
Một trang web tập hợp thông tin du học: http://www.mangduhoc.com.vn
Huỳnh Quang Vũ, 30/9/2007.