Wywiad z Tomaszem Rogulą z ZetaZero

Poniżej zamieszczam wywiad z Tomaszem Rogulą, człowiekiem który na pracy z dźwiękiem "zjadł zęby". Twórca legendarnego studia nagrań TR Studios, z którego usług przez 30 lat, korzystali tacy wykonawcy jak m.in.: Wynton Marsalis, Ray Wilson z Genesis, Zbigniew Preisner, Jose Torres, Edyta Geppert, Acid Drinkers, Myslovitz, Zbigniew Wodecki.

Pan Tomasz jest również twórcą audiofilskich kolumn głośnikowych pod marką Zeta Zero, o których tajniki postanowiłem zapytać...

Paweł Stefaniak:

W jednym z wywiadów zapytany o motywacje swojej pasji, tj. do tworzenia kolumn głośnikowych odpowiedział Pan, że pierwotnym marzeniem było u Pana po prostu odtwarzanie dobrej muzyki wszystkim wokoło, zwłaszcza swojej ówczesnej szkolnej miłości. W obecnych czasach przesiąkniętych pędem do zysku oraz zaawansowanego marketingu tego rodzaju “czysta” motywacja, w rozumieniu - chęć uzyskania możliwie najwierniejszego odtwarzania muzyki, nie ogladając się na czas, trudność wykonania tego zadania lub koszty materialne... jest rzadko spotykana. Czy w ten właśnie sposób rozpoczęła się Pana przygoda z głośnikami?

Tomasz Rogula:

Będąc nastolatkiem parędziesiąt lat temu, chciałem zbudować kolumnę grającą dookólnie, ponieważ już jako dziecko uważałem, że to musi być ciekawy efekt. Więc zbudowałem taką kręcącą się wokół własnej osi na silniku asynchronicznym wymontowanym z magnetofonu ZK140. Akcja podrywu ślicznej koleżanki nie powiodła się, gdyż... kolumna była strasznie brzydka, a muzyka z niej równie koszmarna, być może również dobór repertuaru niespecjalnie trafił w jej gusta - psychodeliczny “Umma Gumma” Pink Floyd... utwór trudny dla wielu i dziś.

PS:

Obok recenzji sprzętu w magazynach audio i na blogach, opinii w licznych dyskusjach, na ile ważne dla rozeznania w potencjale produktów audio jest poznanie filozofii, zamysłu, aspektów technicznych sprzętu audio oraz doświadczenia ich konstruktorów?

Zadaję to pytanie, ponieważ marketing, dziennikarstwo oraz dość nowy światek dyskusji internetowych wydają się często (nie tylko w branży audio) żyć własnym życiem, dryfować poza realia, osiągnięcia naukowe, a nawet tzw. zdrowy rozsądek...

TR:

Z przekroju klientów naszej firmy, mogę tak odpowiedzieć: im bardziej zamożny lub kochający muzykę klient, tym bardziej ciekawy genezy kolumn, ich sposobu działania a nie tylko ceny czy recenzji w gazetach. Ludzie kochający muzykę traktują swoje potrzeby bardzo poważnie. W tej dziedzinie występuje zjawisko zgoła odwrotne niż u osób potocznie nazywanych “nuworyszami”.

W swojej historii mieliśmy w naszych progach wielu milionerów jak również pewnego miliardera, dla którego zakup nawet najdroższych na świecie kolumn nie stanowił żadnego wydatku w budżecie.

Zauważamy, że tego rodzaju klientom wiedza z magazynu audio nie wystarcza. Często zdarza się, że najwięksi fascynaci audiofilii, w tym też ci z najwyższymi budżetami, są najczęściej najmniej podniecający się symbolami, cyferkami, reklamą, mniej apodyktyczni, za to zawsze chcący poznać genezę naszych czy innych wyjątkowych technicznie kolumn.

Tacy klienci nie tylko pragną poznać sposób działania kolumn, ale nie rzadko również , w naszym wypadku nawet pochodzenie samej nazwy “ZETA ZERO”, i dopiero wtedy jak to określił pewien klient podczas naszej wielogodzinnej rozmowy, zaczęła się “jazda bez trzymanki”, gdy zaczynamy dyskutować co oznaczają te dwa słowa w naszej nazwie, ponieważ są one nieprzypadkowe. Ponadto, ze względów biznesowych, nasi klienci nie mają czasu na magazyny audio/video oraz cudze recenzje. Jako że każdy słyszy inaczej, tym bardziej cenny jest osobisty odsłuch kolumn na żywo... oraz rozmowa z konstruktorem przy okazji.

PS.

Czy z tych właśnie powodów marka Zeta Zero stroni od reklam oraz recenzji w prasie branżowej?

TR:

Tak, my w ogóle nie reklamujemy się. Nie bez przyczyny - bardzo wymagający dźwiękowo klient nie zadowala się sloganami, nie ma chęci zaimponowania sąsiadom, gdyż zwyczajnie do swojej “świątyni dźwięku” zaprasza najwyżej najbliższy krąg osób. Wtedy liczy się głębszy pokład wiedzy i świadomości , skąd sprzęt robiony na zamówienie dla niego (w naszym wypadku zawsze indywidualnie wykonany i strojony) pochodzi, jakie są w nim technologie i jaka jest geneza i doświadczenie konstruktora. Recenzje raczej nie wzbudzają u nich większych lub wręcz żadnych emocji. Po prostu potrafią sami bardzo trzeźwo i krytycznie ocenić dźwięk bez sugestii sprzedawców.

Po poznaniu sporej ilości moich klientów, stwierdzam, że ostatnią rzeczą jaką tacy ludzie robią jest czytanie magazynów i recenzji - nierzadko pisanych na zamówienie lub pod dyktando koncernów. Wiele osób ma tego świadomość, że większe firmy poświęcają spore fundusze na ciągłą reklamę, czego mniejsze rodzinne firmy nie robią - my również.

PS:

Osoba stojąca przed wyborem zakupem sprzętu audio stoi przed trudnym do okiełznania spektrum ofert wśród spokojnie ponad dziesięciu tysięcy producentów. Tj. po stokroć więcej niż w przypadku telewizorów, telefonów czy aparatów fotograficznych. Proszę zasugerować, jak w tej dżungli odnaleźć to czego szukamy?

TR:

To prawda, ja również mam podobne wyzwanie, posiadając znane studio nagrań od ponad 35 lat, około 60 mikrofonów, przysłowiowe parę ton elektroniki, musiałbym codziennie przy śniadaniu zapoznawać się z ofertą i ocenami eonów nowych generacji mikrofonów, kart dźwiękowych, itd. W skrócie zawsze polecam: SŁUCHAĆ, SŁUCHAĆ i jeszcze raz SŁUCHAĆ. Zamknąć oczy i słuchać nawet godzinami. Mieć rozum, nie kierować się marką, ceną, krajem pochodzenia ani tym bardziej opiniami innych. Można w naszym kraju znaleźć prawdziwe perełki audiofilskie, jak np. wspaniałe gramofony i wzmacniacze: En Core Seven, J. Sikora, Shape of Sound i wielu innych.

Nigdy nie obraziłbym się, gdy ktoś po odsłuchu moich kolumn, stwierdzi, że to nie to czego szuka, przyjmuję to z pokorą konstruktorską. Nie wszystko musi się wszystkim podobać.

W naszym przypadku zapraszam na odsłuchy do naszego studia do Warszawy, ze swoimi płytami i wzmacniaczem.

PS:

Jakie aspekty techniczne i fizyczne musimy brać pod uwagę konstruując lub kupując kolumny głośnikowe?

TR:

To jedne z najważniejszych pytań jakie powinien zadać sobie każdy audiofil, a odpowiedź nie jest taka prosta.

Głośnik jest jedynym, w całym torze audio “pechowym” pudełkiem (specjaliści od Teorii Obwodów powiedzą tzw. “dwójnikiem”), które ma zaszyte w swojej zasadzie działania, aby w ogóle grał, o zgrozo PODWÓJNE przetwarzanie energii. Z jednej postaci nam znanej na drugą a potem znów na trzecią....

O ile de facto nie wiemy jako ludzkość czym jest energia sama w sobie, jednak nauczyliśmy się ją przetwarzać i przenosić, ewentualnie dość kiepsko magazynować. Poznaliśmy co nieco przypadłości i efekty uboczne jej przetwarzania z jednej postaci w drugą. Nie możemy zrozumieć dlaczego wyzwalane jest ciepło, tj. Rośnie entropia i dlaczego zatem nie możemy zbudować “Perpetuum Mobile”.

W każdym głośniku obojętnie jakiej marki (w tym rzecz jasna naszej Zeta Zero) mamy pecha mieć aż dwa takie przetwarzania energii. Tj. Sygnał elektryczny sterujący jest zamieniany na energię mechaniczną struktury ustrojów drgających głośnika, a potem znów w sposób stratny i niedoskonały na energię akustyczną, niesiona w fali akustycznej, która powstaje w wyniku drgań stałej struktury membrany w ośrodku powietrza w najczęściej ograniczonym ścianami pomieszczeniu i dociera do naszych ciał i uszu.

Czy chcemy czy nie, absolutnie KAŻDE przetwarzanie energii w znanym kawałku wszechświata nie tylko na naszej Ziemi z dowolnej postaci na dowolną inną jest zawsze co do zasady mniej lub bardziej obarczone problemem nieliniowości, tj. Mamy nieuniknione straty i towarzyszące temu nieuporządkowanie, czyli wzrost entropii układu, wynikające z zasad termodynamiki. A skoro mamy straty na ciepło i wzrost entropii, to w głośniku będą one szczególnie dotkliwe, bo multiplikują się. Mówiąc potocznie robi nam się “tragedia do kwadratu” z punktu widzenia zachowania pierwotnie dostępnej choćby nie wiem jak dobrej jakości nagrania. Dlatego każdy głośnik jest sumarycznie w całkowitym bilansie strat dowolnego toru audio największym źródłem zniekształceń i zatem najwięcej jest tu do poprawy i największe pole do popisu ma pomysłowy ich konstruktor, a ja staram się taki być z racji zamiłowania do fizyki i elektroniki.

Generalnie sprawa zniekształceń w głośnikach jest niezwykle skomplikowana i matematycznie i nawet w opisie słownym, by było jeszcze gorzej zniekształcenia w głośnikach zależą nie tylko od ilości przetwarzań energii ale również od częstotliwości bowiem tarcie rośnie do kwadratu prędkości przemieszczania/ruchu drgającego obiektu trącego o cokolwiek np. molekuł membrany o siebie, o zawieszenie, itd.

Uważam, że prosta fizyka i to nawet ta stara - Newtonowska w prosty czytelny sposób podpowiada co dobre a co złe. I każdy dobry student nawet pierwszego roku inżynier dźwięku wie jak omijać z gruntu złe rozwiązania, np. obudowy kanciaste - są gorsze od obłych. O tym wie np. fiński Genelec a wielu innych zapomniało lub się nie nauczyło. Dokładnie to samo wiedzą konstruktorzy instrumentów od parunastu tysięcy lat że instrument ma być obły bo lepiej brzmi niż coś w kształcie pudełka lub... prostopadłościennej "trumienki"!!! Czy ktoś widział instrumenty muzyczne o wszystkich kanciastych płaskich i prostych/prostopadłych ścianach? Nigdy.

Sam nie stosuję zatem od ponad 20 lat obudów z płaskimi -kanciastymi powierzchniami. Każdy kto budował studio nagrań ja budowałem już 3 studia wie że to samo zło i także w studiach stosuje się gdzie tylko można załamani , nierównoległe ściany i szyby, itd.

PS.

Proszę opowiedzieć więcej o obudowach kolumn Zeta Zero...

TR:

Orbitale są tzw. "tubusami"czyli okrągłe w przekroju. To wiedza znana od chyba paruset lat - przekrój kołowy jest NAJMNIEJ podatny na wszelkie wybrzuszenia , rezonanse i wypatrzenia pod wpływem zmiennych ciśnień, bo okrąg jest przekrojem kuli - tj bryły najsztywniejszej ze sztywnych pneumatycznie.

Nie bez powodu wszelkie łodzie podwodne są absolutnie zawsze w przekroju wewnętrznym tj konstrukcyjnym, idealnie wręcz okrągłe tj. są kołem. Bo są najmniej podatne wtedy na ściśnięcia i wykrzywiania ścian w wyniku wielkich skoków ciśnienia hydrostatycznego przy zanurzaniu na duże głębokości.

Nie znam jak żyję i nie widziałem nigdy przewodów hydraulicznych hamulcowych w autach o przekroju... kwadratu lub prostokąta. Absolutnie to samo dotyczy kolumn głośnikowych. Zmiany ciśnienia pod wpływem drgań membran pracujących jako tłoki powoduje ze ściany kolumny się deformują a to wielkie zło dla najniższych tonów i źródło poważnych strat energii i pogorszenia przenoszenia na niskich tonach.

Jeśli chcemy by kolumna była sztywna i by nie drgała pasożytniczo to po prostu powinna być okrągła w przekroju. Ot takie odkrycie na miarę ... koła. Wszystkie nasze kolumny ORBITAL360 są co do zasady okrągłe tj są tubusami właśnie w celu eliminacji fal stojących i pasożytniczych drgań i wibracji obudowy. I kształty te mamy zastrzeżone w Urzędzie Patentowym RP.

PS:

Wśród tysięcy modeli głośników możemy wyróżnić ich pięć głównych typów w zależności od tego jak promieniują dźwięk. (1) Głośniki tubowe (horn), (2) dipole, (3) typu Line Array, (4) tradycyjne wieloprzetwornikowe w obudowie oraz (5) wszechkierunkowe. Są też ich hybrydy. Każdy z tych typów ma pewną słabość. Tuby - wąski sweet spot, koloryzacja dżwięku, zbyt silna kierunkowość. Line Array - świetna przestrzeń, lecz nienaturalne, wyolbrzymione obrazowanie wokali. Dipole - doskonała mikrodynamika, ale często niska makrodynamika, ograniczony sweet spot. Tradycyjne prostokątne kolumny w obudowie zamkniętej lub bass reflex - problemy z rezonansami obudowy, przesunięcia fazowe, dyfrakcja, wąski sweet spot. Wszechkierukowe: nienajwyższa makrodynamika, trudność w uzyskaniu niskich basów. Jakiego rodzaju wyzwania musiał Pan pokonać aby w swoich głośnikach uniknąć tych słabości?

TR:

Tuby to coś obiektywnie strasznego z punktu widzenia wierności przekazu nagrania. Tak samo, można by używać w studiu nagrań... mikrofonów ..tubowych ! Żaden inżynier dźwięku o zdrowych zmysłach tego nie zrobi.

Sam budowałem i liczyłem kolumny z duktami tubowymi (rozpraszaczami) już chyba z 40 lat temu i na studiach miałem nieco zajęć z tego zakresu z matematyki ich liczenia i aż włos mi się jeżył jak wielkim złem dla wierności i perfekcji dźwięku jest każda tuba. Jak straszną sprawą jest przede wszystkim jej kierunkowość co gorsza... nie stała a bardzo na dodatek zależna od częstotliwości emitowanych tonów - im wyższe tony tym bardziej wąską i "zabójczą" dla ucha wiązką atakująca nasze zmysły. Jak ten efekt jest poważnym wystarczy spojrzeć na..... realnie istniejące bronie akustyczne np. amerykański system paraliżowania człowieka wiązką dźwięku o nazwie " ELRADE" używany nawet obecnie przez warszawską policję do ewentualnego rozpędzania tłumu protestujących Warszawiaków przeciw niedawnych dziwnym do prawdy tzw "krwawym" miesięcznicom .

Broń akustyczna o nazwie Elrade wykorzystuje tą właśnie paskudną cechę tubowych ustrojów (w wypadku Elrade tysiące mikro tubek wynalezionych przez Pana Sennheisera). W efekcie można obezwładnić i oszołomić człowieka podobno nawet z paru kilometrów wiązką ultrawyskotonową. Elrade to dwie niemal "laserowo" spójne wiązki nadakustyczne emitowane przez matrycę takich mikro tub , równoległe lecące i mające po 200.000 Hz sinus tzw nośnej podstawy z czego jedna może być zmodulowana dźwiękiem słyszalnym np w czasie rozpędzania tłumu demonstrantów walącym w konkretnie wybranego nieszczęśnika...

Zatem tuby NIE, i pozostawiam je ludziom mało wrażliwym na piękno muzyki.

Odnośnie uzyskania niskich basów: wręcz odwrotnie, w takiej najmniej drgającej (bo kołowej w przekroju) a zatem najmniej tracącej bezpowrotnie energii na najniższych częstotliwościach a zatem najwyższych amplitudach drgań membran relatywnie łatwiej uzyskać dobre przetwarzanie bardzo niskich częstotliwości bo spadają straty ciśnienia. Kolumna wykazuje bardzo małe straty na nazwijmy to "wyginanie i uginanie" ścian bocznych bo ich...nie ma tj nie ma płaskich ścian które by mogły działać jak pasożytnicze niesztywne bo płaskie jak stół membrany, tak jak to się dzieje w każdej klasycznej kolumnie o płaskich ściankach obudowy.

Ponadto w takiej obudowie tubusowej najłatwiej jest zastosować fajne i piękne a stare jak świat właśnie wspomniane proste prawa fizyki. Ja uwielbiam np. parusetletnią, znaną od czasów Newtona Zasadę Zachowania Pędu i ją z premedytacją godną 17 wiecznego fizyka stosuję w postaci np. pary driverów basowych ustawionych przeciwsobnie bo to takie proste i znów dzięki temu można jeszcze bardziej polepszać odtwarzanie na bardzo niskich częstotliwościach. Jest jeszcze wiele ciekawych konstruktorskich chwytów jak np o budowa labiryntowa w takim już sztywnym tubusie itp. Można by godzinami mówić ...

A co do dyfrakcji, tak to wielka słabość każdej "kanciastej” kolumny. Natomiast w obudowie o przekroju kołowym .... nie ma problemu dyfrakcji bo nie ma długich prostych naroży!

Kolumny wszechkierunkowe mają też wielką zaletę bowiem naśladują sposobem emisji fal gros instrumentów. I o tym też można by znów napisać długi nudny elaborat. Przeważająca większość a wręcz niemal wszystkie źródła dźwięków muzycznych są wielo lub często WSZECHKIERUNKOWE zatem i kolumna jeśli ma wierniej oddać ich brzmienie powinna zachować ten charakter zn być wszech kierunkową lub wielokierunkową. Każda kolumna tradycyjna, tzn. wybitnie kierunkowa to zło niezgodne z naturą instrumentów.

PS:

Pewna audiofilska marka przyjęła jako swoje motto następujące stwierdzenie: “Być może najważniejszym instrumentem XXI wieku stały się głośniki”. Prawdopodobnie słowo instrument jest tu potraktowane metaforycznie - muzykę odtwarzamy obecnie dużo częściej z głośników niż słuchamy jej na żywo bezpośrednio z instrumentów muzycznych. Ale jednak istnieją producenci kolumn, którzy biorą dosłownie te stwierdzenie i pragną aby ich kolumny miały “swoje” brzmienie, barwę lub charakter.

Czy faktycznie głośnik może być traktowany jak instrument muzyczny?

TR:

Nieco obracając pytanie w żart można powiedzieć że głośnik zły to taki który jest właśnie ....instrumentem! Który wprowadza swoje brzmienie czyli masę swych własnych nieliniowości (zatem zniekształceń). Mówiąc serio i poważnie każdy fizyk i świadomy dobry akustyk stwierdzi że im gorszy głośnik tym bardziej jest instrumentem to znaczy bardziej wprowadza swoją barwę. Im lepszy głośnik referencyjny tym bardziej jest i powinien być PRZEŹROCZYSTY dla sterującej jego zachowaniem Energii !

Na zasadzie analogii - tym gorsza stacja radiowa im bardziej wszystkie nagrania niezależnie od tego gdzie nagrane i przez kogo w jakim studiu i jakiego rodzaju muzyka czy jazz czy klasyka czy metal brzmią.... tak samo! Taka stacja to urawniłowka brzmienia.

Ba, co bardziej zachłanna w walce o ilość (niewyrobionych muzycznie i słuchowo) słuchaczy stacja używa specjalnych urządzeń (procesor emisyjnych np. Orban) w torze nadawczym... WYRÓWNUJĄCYCH, kompresujących, limitujących i kreujących swe narzucone na emitowaną muzykę brzmienie tak by każde nagranie brzmiało tak samo głośno i tak samo barwą obojętne czy poleci Chopin czy Metallica. Co oczywiście z punktu widzenia wierności jest najgorszym szalbierstwem i bezsensem. Taka stacja jest właśnie instrumentem a nie wiernym torem przekazu ma swoje "brzmienie" i jest też rodzajem instrumentu o charakterystycznym brzmieniu. Gdy wchodzę do baru przy trasie czy stacji benzynowej najczęściej słyszę taką jedną czy drugą konkurencyjną stację z jej brzmieniem i śpiewanym LOGO. Ale na pewno nie nazwałbym tej stacji....audiofilsko grającą i zatem wierną w przekazie oryginału puszczanych na antenie płyt.

PS:

Porozmawiajmy o całym torze audio. Dominującym poglądem na temat hierarchii wpływu elementów zestawu audio na ostateczne doświadczenie muzyczne jest pogląd, iż tandem kolumny-pomieszczenie odsłuchowe mają niezrównanie najsilniejszy wpływ a także generują potecjalnie największe zniekształcenia. Z kolei trudno sobie wyobrazić znaczącą poprawę jakości zapisu, gdy już korzystamy z winyli, taśmy lub formatów DSD, PCM czy MQA. Zakładając, że mamy naprawdę genialny tandem kolumny-pomieszczenie, na co i przede wszystkim - dlaczego - powinniśmy zwrócić szczególną uwagę? Amplifikacja, DAC, kable a może kable zasilające?

TR:

Mówiąc w skrócie i w jakiejś hierarchii ważności na samym szczycie piramidy "zła" (poza już omówionymi kolumnami) są mym zdaniem niezaprzeczalnie kable głośnikowe i jeszcze raz kable głośnikowe a potem na drugim miejscu kable sygnałowe. Mówię to w kontekście dobrze znanego od XIX wieku prozaicznego a poważnego efektu naskórkowości. Bo w muzyce mamy do czynienia z momentami bardzo dużymi prądami i sygnałem "pechowo" impulsowym i często z bardzo szerokim spektrum widmowym takich sygnałów sięgającym obecnie już set kHz w super odtwarzaczach SACD lub plików Hi-RES.. Efekt naskórkowości jest bardzo często bagatelizowany przez wielu producentów okablowania i to jest skandaliczne gdy się dobrze przyjrzeć sprawie .

Bo przecież odkurzacza ani suszarki do włosów kablami głośnikowymi nie zasilamy dając do głośnika li tylko 50Hz !!!) Widmo w plikach np DSD, serio bywa bardzo bardzo szerokie. Zatem naskórkowość przewodów głośnikowych powinna być traktowana poważnie. To jedno z wyzwań dla każdego szanującego się audiofila odtwarzającego pliki Hi-RES i z bardzo szerokim pasmem. Jest i inny aspekt łatwej utraty jakości dźwięku w źle zrobionych przewodach głośnikowych: mianowicie łatwo pogorszyć współczynnik tłumienia drgań pasożytniczych membran (szczególnie niskotonowych). A za taki niski Dumping Factor naszego systemu najczęściej odpowiada w pierwszej mierze właśnie ...kabel głośnikowy a nie koniecznie wzmacniacz .

Wszystko inne w temacie kabli jest mniej ważne nie mniej też ma wpływ.

PS:

Wielu twórców muzyki oraz filmów (m.in. Quentin Tarantino) jest zdania, że nadmierne używanie programów komputerowych do post-produkcji a już tym bardziej tworzenia dzieła czy to muzycznego czy filmowego zabija w nich “duszę”. Czy Pana zdaniem nie ma już odwrotu od ingerencji komputera w dzieła audio-wizualne? Zmierzamy w kierunku jeszcze większej informatyzacji w sztuce?

TR:

Powiem brutalnie - nie dobrze mi się robi od komputerowych sztuczek w nagraniach a gdy słyszę w polskich piosenkach wokale podstrajane w stylu "ursynowskim " czyli na poziomie realizatora oseska który dorwał się do programików tzw pluginów automatycznie pod starających fałsze wokalisty (np Melodyna, Autotune itp) to mówię że mamy tu już poziom NIGERYJSKIEJ jakości wokali w muzyce. Co to oznacza proponuję wklepać sobie w youtube "Nigerian pop music " i wszystko się wyjaśni tylko radzę nie tego robić na trzeźwo o ile się jest wrażliwym muzycznie.

PS:

Panie Tomaszu, na zakończenie zagłębmy się w metafizyczną naturę dźwięku. W kolumnach ZetaZero kluczową rolę moim zdaniem odgrywa geometria - zarówno promieniowania dźwięku jak i kształtu obudowy. Fala akustyczna również posiada określony kształt geometryczny. Dźwięk może być używany jako broń, ale również jako narzędzie leczenia pewnych schorzeń lub zaburzeń zdrowotnych. Są badania dowodzące, że muzyka wpływa na strukturę cząsteczek wody w organizmach żywych, a drgania niskich częstotliwości mają wpływ na mózg, produkcję tlenku azotu w naczyniach krwionośnych oraz system kostny.

Czy Pana zdaniem muzyka pomoże nam w lepszym zrozumieniu czy naprawianiu biologii człowieka oraz nowych odkryć z rozmaitych dziedzin nauki? W jakich obszarach naukowych podejrzewa Pan, że muzyka mogłaby jeszcze nieźle “namieszać”?

TR:

Co do wpływu muzyki i harmonii na organizmy żywe..... hmmm, polecam uwadze nazwę ZETA ZERO i zagadkę dlaczego tak nazwałem te kolumny .

Natomiast mam najgłębsze przekonanie, że cały Wszechświat jest rodzajem fenomenalnej Boskiej Harmonii i Muzyki, jak by tego nie rozumieć w przenośni lub dosłownie. Wszystko co nas otacza opiera się na funkcji Sinus, na tęczy, na widmie, itp. Absolutnie wszystko jest złożonymi drganiami i harmonią sinusoid i ich alikwot. Jest w tym jakiś niebywały porządek. W końcu to co najważniejsze dla całego Wszechświata: światło niosące informację i narzucające ograniczenia całej przyrodzie i bytowi Wszechświata też jest falą i też u swej podstawy sinusoidami (sinusoidalne drgania wektorów pola elektrycznego i magnetycznego ). Zatem byłbym wręcz heretykiem ze średniowiecza gdybym stwierdził, że muzyka , dźwięk, i generalnie harmonia (w tym dźwięku lub światła) nie ma prawa mieć wpływu na organizmy żywe i byty świadome i nie tylko. Ale jaki ma wpływ to nie wiem. Pewnie Boski...