نزیکەی 2400 ساڵ پێش ئێستا دوای لێکۆڵینەوەیەکی زۆر فه‌یله‌سوفێكی یۆنانی به‌ ناوی (ئه‌نكساگۆراس -Anaxagoras) ئاشكرای كرد كه‌ مانگ ته‌نێکی گۆی به‌ردینی ڕه‌قە و ئه‌و ڕووناكیه‌ی كه‌ مانگیش به‌ زه‌وی ده‌دات بریتییه‌ له‌ ڕووناكی خۆر كه‌ له‌ دوای به‌ركه‌وتنی به‌ ڕووی مانگدا دووباره‌ مانگ ده‌یداته‌وه‌. شایەنی باسە لەسەر ئەم گووتانەی و لەبەر ئەوەی کە لەو سەردەمەدا خەڵکی وەک خوایەک لە مانگیان دەڕوانی نەک بەردێک کە تیشک بداتەوە، باڵادەستانی ئەو سەردەمەی ئیمپراتۆریەتی ئەسینا ئەنکساگۆراسیان سزادا و بۆ شوێنێکی دوور لە ئیپراتۆرەکەیان دورخستەوە.

فه‌یله‌سوفی یۆنانی ئه‌رستۆ له‌ ڕێگه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌كانییه‌وه‌ له‌ مانگ، توانی چه‌ند زانیارییه‌ك ده‌رباره‌ی مانگ و هه‌ساره‌ی زه‌وی ڕوون بكاته‌وه‌، كه‌ زۆر سوودمه‌ند بوون لەو سەردەمەدا و توانی چه‌ند ڕاستییه‌ك بخاته‌ ڕوو. ئه‌رستۆ باوه‌ڕی وابوو كه‌ مانگگیران كاتێك ڕووده‌دات كه‌ هه‌ساره‌ی زه‌وی ده‌كه‌وێته‌ نێوان خۆر و مانگه‌وه‌ و ئه‌و تاریکیەی كه‌ له‌سه‌ر مانگ دروست ده‌بێت بریتییه‌ له‌ سێبه‌ری هه‌ساره‌ی زه‌وی، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی شێوه‌ی ئه‌و سێبه‌ره‌ گۆییه‌، بۆیه‌ پێشبینی كرد كه‌ شێوه‌ی هه‌ساره‌ی زه‌ویش گۆیی بێت، چونكه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ساره‌ی زه‌وی هه‌ر شێوه‌یه‌كی تری هه‌بوایه‌، ئه‌وا سێبه‌ری ئه‌و شێوه‌یه‌ له‌سه‌ر ڕووی مانگ ده‌رده‌كه‌وت.

زانا و ئه‌ستێره‌ناسی عه‌ره‌ب (ئیبن ئه‌ل هه‌یسه‌م) كه‌ له‌ ساڵانی (965-1040)ی زایینی ژیاوه‌، باس له‌ چۆنێتی دانه‌وه‌ی ڕووناكی خۆر ده‌كات له‌ ڕووی مانگه‌وه‌ و ئه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕوو كه‌ ڕووی مانگ وه‌ك ئاوێنه‌ ڕووناكی خۆر ناداته‌وه‌، به‌ڵكو به‌شێكی زۆری ده‌مژێت و به‌شه‌كه‌ی تری ڕووناكییه‌كه‌یش به‌ شێوه‌یه‌كی په‌رت و بڵاو به‌ هه‌موو لایه‌كدا ده‌داته‌وه‌.

یه‌كێتیی سۆڤییه‌ت بۆ یەکەمجار لە مێژوودا یه‌كه‌م مانگی دەستکردی به‌ ناوی (لونا 1) ڕه‌وانه‌ی مانگ كرد، بەڵام دوایی چه‌ند كاتژمێرێك له‌ هه‌ڵدانی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ هه‌ساره‌ی زه‌ویدا پچڕا

دوای شکستهێنانی لونا 1 یەکێتی سۆڤیەت دووەم مانگی دەستکردی خۆی بەناوی لونا 2 لە هەمان ساڵدا رەوانەی مانگ کرد بەنیازی نیشتنەوەی لەسەر ڕووی مانگ. هەرچەندە لونا 2 دوای چەند ڕۆژێک لەسەر ڕووی مانگ تێکشکا و زانایانی ئەو کاتە نەیانتوانی بینیشێننەوە، لەگەڵ ئەوەشدا لونا 2 بۆ هەمیشە ناوی چووە مێژووەوە و بووە یەکەمین تەنی دەستکردی مرۆڤ کە بگاتە سەر ڕووی مانگ.

هەر لەهەمان ساڵدا (لونا 3-Luna 3 ) بۆ یه‌كه‌مجار له‌ مێژووی مرۆڤایه‌تیدا وێنه‌ی ڕووه‌كه‌ی تری مانگی بۆ هه‌ساره‌ی زه‌وی نارده‌وه‌ و مرۆڤ بۆ یەکەمجار ڕووەکەی تری مانگی بینی. وەک له‌ وێنه‌كه‌ی سه‌ره‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت.

دواتر یەکێتی سۆڤیەت دوو مانگی دەستکردی کردە خولگه‌وه‌ به‌ده‌وری مانگدا بەناوەکانی (لونا 11 و لونا 12 ).

لونا 13 توانی لەسەر مانگ بنیشێتەوە و بۆ یەکەمجار لە مێژوودا لە خاکی مانگی کۆڵیەوە

سورڤێیەر 1 یەکەمین کەشتی ئاسمانی ویلایەتە یەکگرتووەکان و بەرنامەی سوڤێیەر بوو کە ڕەوانەی مانگ کرا. کەشتیەکە توانی بەسەرکەوتووی لەسەر ڕووی مانگ بنیشێتەوە و چەند وێنەیەک بۆ زەوی بنێرێتەوە.

لەدوای ئەوەی سورڤێیەر 2 لە دوای هەڵدانی بەرەو مانگ لە بۆشاییدا لە کۆنتڕۆڵ دەرچوو، سورڤێیەر 3 دووەم کەشتی بەرنامەی سورڤێیەر بوو کە لەسەر ڕووی مانگ نیشتەوە و یەکەمین کەشتی بوو کە چەند هاوێنەیەکی تایبەتی لەسەر ڕووەکەی بوو بۆ لێکۆڵینەوە لە خاکی مانگ. ئەم کەشتیە ئاسمانیە دواتر لەلایەن کەشتیوانانی ئەپۆلۆ 12ەوە سەردانیکرا و بووە یەکەمین تەنی دەستکردی مرۆڤ تا ئێستا کە لە جیهانێکی تری گەردوون سەردانی کرابێت.

لەدوای پچرانی پەیوەندی لەگەڵ سورڤێیەر 4 پێش نیشتنەوەی لەسەر ڕووی مانگ، سورڤێیەر 5 سێیەم کەشتی بەرنامەی سورڤێیەر بوو کە بەبێ کێشە لەسەر ڕووی مانگ نیشتەوە و توانی نزیکەی زیاتر لە 19 هەزار وێنە لەسەر ڕووی مانگەوە بگوازێتەوە بۆ زەوی.

لونا 14 یەکێکی تر بوو لە مانگە دەستکردەکانی بەرنامەی لونا و توانرا بکرێتە خولگەوە بەدەوری مانگدا و چەندین لێکۆڵێنەوەی لە کاریگەری نێوان مانگ و زەوی کرد لەسەر یەکتری لەگەڵ چەند لێکۆڵینەوەیەکی تر لەسەر هێزی موگناتیسی مانگ

لونا 16 کە ڕۆبۆتێکی بێ سەرنشینی یەکێتی سۆڤیەت بوو توانی بۆ یەکمجار لە مێژووی یەکێتی سۆڤیەتدا 101 گرام لە خاکی مانگ بگەڕێنێتەوە سەر زەوی.

یەکێتی سۆڤیەت بۆ یەکەمجار لە چوارچێوەی بەرنامەی لوناکۆد دوو ڕۆبۆتی ڕەوانەی سەر ڕووی مانگ کرد کە تایەیان پێوە بوو و توانای جوڵەیان هەبوو.

لونا 24 کۆتا کەشتی ئاسمانی بەرنامەی لونای یەکێتی سۆڤیەت بوو و نزیكه‌ی 170 گرام خۆڵی سەر ڕووی مانگی بەسەرکەوتووی گەیاندەوە یەکێتی سۆڤیەت.

وڵاتی یابان سێیه‌مین وڵات بوو له‌ناردنی كه‌شتی ئاسمانی بەرەو مانگ، یه‌كه‌مین كه‌شتی وڵاتەکەش ناوی (هیتن-Hiten) بوو، كه‌ مانگێكی ده‌ستكردی تێدا بوو بەناوی (هاگۆرۆمۆ-Hagoromo) و توانی له‌ كاتی نزیكبوونه‌وه‌ی كه‌شتییه‌ ئاسمانییه‌كه‌ له‌ مانگ بیكاته‌ خولگه‌وه‌ به‌ ده‌وری مانگدا.