กฎหมายเกี่ยวกับการศึกษา
กฎหมายเกี่ยวกับการศึกษา
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติล่าสุด คือ ฉบับที่ 4 พ.ศ. 2562 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมจาก
ฉบับที่ 1 พ.ศ. 2542. พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 เป็นกฎหมายแม่บทหลักในการจัดการศึกษาของประเทศไทย
และมีการแก้ไขเพิ่มเติมหลายครั้ง ได้แก่ ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2545, ฉบับที่ 3 พ.ศ. 2553, และฉบับล่าสุดคือ ฉบับที่ 4 พ.ศ. 2562
สาระสำคัญของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 ครอบคลุมประเด็นต่างๆ ดังนี้:
การจัดการศึกษาเพื่อพัฒนาคน:
มุ่งเน้นการพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งร่างกาย จิตใจ สติปัญญา ความรู้ คุณธรรม และจริยธรรม.
การศึกษาภาคบังคับ:
กำหนดให้มีการศึกษาภาคบังคับ 9 ปี โดยให้เด็กที่มีอายุย่างเข้าปีที่ 7 เข้าเรียนในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานจนอายุย่างเข้าปีที่ 16.
สิทธิและโอกาสทางการศึกษา:
บุคคลทุกคนมีสิทธิและโอกาสเสมอกันในการรับการศึกษาขั้นพื้นฐานไม่น้อยกว่า 12 ปี ที่รัฐต้องจัดให้อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพโดยไม่เก็บค่าใช้จ่าย.
การมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน:
เปิดโอกาสให้บุคคล ครอบครัว ชุมชน องค์กรต่างๆ เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา.
หลักสูตรและการเรียนการสอน:
กำหนดให้หลักสูตรมีความหลากหลายและยืดหยุ่น เหมาะสมกับแต่ละระดับการศึกษา และเน้นการพัฒนาผู้เรียนให้มีความรู้ ความสามารถ ทักษะ และคุณธรรม.
การบริหารจัดการศึกษา:
กำหนดแนวทางการบริหารจัดการศึกษาของรัฐและเอกชน รวมถึงการกระจายอำนาจในการบริหารจัดการ.
การประกันคุณภาพการศึกษา:
กำหนดให้มีการประกันคุณภาพการศึกษาทั้งภายในและภายนอกสถานศึกษา.
และการแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2562 มีการเปลี่ยนแปลงสำคัญ เช่น การปรับปรุงระบบการบริหารจัดการศึกษา การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของภาคเอกชน และการปรับปรุงกลไกการประกันคุณภาพการศึกษา
นิยามและขอบเขต
“ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา” หมายถึงบุคคลที่ได้รับการบรรจุและแต่งตั้งตามกฎหมายนี้และได้รับเงินเดือนจากงบประมาณแผ่นดินในส่วนที่กำหนดไว้ในกระทรวงศึกษาธิการ หรือในหน่วยงานอื่นที่รัฐกำหนด กฎหมายนี้ครอบคลุมทั้ง “ครู” “ผู้บริหารสถานศึกษา” “ผู้บริหารการศึกษา” และบุคคลที่สนับสนุนงานด้านการเรียน การสอน การบริหารศึกษา ฯลฯ
การบรรจุและแต่งตั้ง
มีกระบวนการและหลักเกณฑ์ชัดเจนในการคัดเลือก บรรจุ และแต่งตั้ง ตำแหน่งครู บุคลากรในบทบาทต่าง ๆ เพื่อให้เป็นธรรมและมีประสิทธิภาพ
ระดับตำแหน่ง / ระดับชั้น /วิทยฐานะ
กำหนดระดับชั้นของตำแหน่งต่าง ๆ (เช่น ครูผู้ช่วย, ครู, ครูชำนาญการ เป็นต้น) รวมถึงวิทยฐานะ (เช่น ครูชำนาญการพิเศษ) เพื่อการเลื่อนขั้น เลื่อนเงินเดือน ฯลฯ
สิทธิและหน้าที่
ระบุสิทธิของครูและบุคลากร เช่น การได้รับค่าตอบแทน เงินเดือน เงินประจำตำแหน่ง ฯลฯ
มีหน้าที่ เช่น การปฏิบัติงานตามที่กำหนด การประพฤติปฏิบัติให้เป็นไปตามจริยธรรมของวิชาชีพครู ฯลฯ
การเลิกจ้าง / การลงโทษทางวินัย
กฎหมายกำหนดแนวทางการลงโทษทางวินัย และการเลิกจ้างในกรณีที่มีการละเมิดข้อกำหนด / พฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม
บทแก้ไขเพิ่มเติม
มีการปรับปรุงแก้ไขกฎหมายฉบับนี้ในหลาย ๆ ครั้ง เช่น ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2551), ฉบับที่ 3 (พ.ศ.2553), ฉบับที่ 4 (พ.ศ.2562) เพื่อปรับให้ทันกับสภาพปัญหาและแนวทางการศึกษาที่เปลี่ยนไป