สวนหินผางามหรือคุนหมิงเมืองเลย เป็นเทือกเขาหินปูนขนาดเล็กใหญ่สลับล้อมรอบ จากข้อมูลทางธรณีวิทยา สันนิษฐานว่า คุนหมิงเมืองเลย เดิมเป็นทะเลชายฝั่งที่ต่อกับทวีปเริ่มแรกเกิดจากการสะสมตัวของตะกอนจากทะเล เช่น ปะการัง เปลือกหอย ซากพืช ซากสัตว์ มารวมตัวกับตะกอนที่ถูกพัดมาจากพื้นทวีปและเกิดการทับถมเป็นเวลานาน จึงทำให้มีปริมาณใหญ่โตขึ้น

หลังจากนั้นแล้วเกิดการกดอัดแน่นเป็นหินปูนแผ่นตามรอยต่อของทวีป มีความสูงเหนือระดับน้ำทะเล 500 - 750 เมตร เนื้อที่ประมาณ 9,000 ไร่ จากลักษณะทางธรณีวิทยา บ่งชี้ว่ากำเนิดในยุคเพอร์เมี่ยน (permian) อายุประมาณ 250 - 280 ล้านปี

ต่อมามีการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก หินดังกล่าวถูกดันตัวยกขึ้นมาเมื่อประมาณ 225 ล้านปีแล้ว ผ่านกระบวนการผุ กร่อน จากลม แดด ฝน และแตกหักจากแผ่นดินไหว การสั่นสะเทือนของแผ่นดินหลายครั้ง จึงทำให้เกิดเขาหินปูนในบริเวณสวนหินผางาม ภายในสวนหินผางามจะมีถ้ำใหญ่ มากกว่า 400 ถ้ำ เป็นหุบเขาป่าดิบแล้งและป่าเบญจพรรณที่คงความสมบูรณ์ มีพันธุ์พืชที่น่าสนใจหายากกว่า 1,000 ชนิด นอกจากนั้นยังมีน้ำตกที่สวยงามอยู่ใกล้สวนหินผางาม คือ น้ำตกเพียงดินและน้ำตกสวนห้อม สวนหินผางามจึงเหมาะที่จะเป็นสถานที่ท่องเที่ยว พักผ่อน และศึกษาธรรมชาติเป็นอย่างยิ่ง