เทคโนโลยีรอบตัวเรามีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ขึ้นอยู่กับสาเหตุหรือปัจจัยต่าง ๆ ได้แก่ ความก้าวหน้าของศาสตร์ต่าง ๆ โดยเฉพาะวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ ปัญหาหรือความต้องการของมนุษย์ หรือเกิดจากปัจจัยอื่น ๆ เช่น สภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อม การทำความเข้าใจและสามารถวิเคราะห์ปัจจัยต่าง ๆ ที่ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีจะช่วยให้สามารถปรับปรุงหรือสร้างเทคโนโลยีตลอดจนสามารถคาดการณ์ถึงเทคโนโลยีบางชนิดที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้ ในบทนี้ผู้เรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับสาเหตุ และปัจจัยที่ทําให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยี
สาเหตุการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี
ความต้องการของมนุษย์เพื่อที่จะแก้ไขปัญหา
เมื่อมนุษย์มีความต้องการที่เปลี่ยนไป ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี เนื่องจากหากเทคโนโลยีชนิดใดยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาหรือสนอง ความต้องการให้มนุษย์ได้ก็จะต้องมีการปรับปรุง และพัฒนาเทคโนโลยีต่อไป
เศรษฐกิจ
เมื่อเศรษฐกิจมีการขยายตัวเพิ่มมากขึ้น ส่งผลใหรูปแบบของเทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลงไป เพื่อส่งเสริมการทํางานของมนุษย์ ให้ประเทศพัฒนามากยิ่งขึ้น เช่น ในปัจจุบันมีการบริการด้านการเงินแบบไม่ต้องใชเงินสด ทําให้ต้องมีการเปลี่ยนแปลง เทคโนโลยีด้านการบริการทางการเงิน เช่น การชําระเงินค้าสินค้า และบริการผานชองทางดิจิทัล (e-Payment) ที่ช่วยใหผู้บริโภคเข้าถึงการบริการได้อย่างรวดเร็วและลดค่าใช้จ่ายในการทําธุรกรรม
สังคมและวัฒนธรรม
สังคมและวัฒนธรรมมีอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี เช่น บทสวดมนต์ในศาสนาต่าง ๆ จะมี รูปแบบการนําเสนอเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม คือ เปลี่ยนแปลงจากหนังสือเป็นเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ที่สามารถในงานได้สะดวก และทุกที่ทุกเวลา
สิ่งแวดล้อม
ในปัจจุบันโลกกําลังประสบปญหาด้านสิ่งแวดล้อมเนื่องจากการพัฒนาเศรษฐกิจไม่ได้ดําเนินควบคูไปกับการพัฒนาสิ่งแวดล้อม ทําใหต้องคิดค้น เทคโนโลยีใหม ๆ เพื่อมาแก้ปัญหาสิ่งแวดลอมที่เกิดขึ้น เช่น การเปลี่ยนแปลงการใชพัฒนาเชื้อเพลิง ยานยนต์ การเปลี่ยนแปลงการใช้บรรจุภัณฑ์
ในกรณีเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นอยางทันที และได้ผ่านกระบวนการพัฒนาจนกลายเป็นเทคโนโลยีที่มีประโยชน์กับประชากรส่วนใหญ่ ซึ่งเข้ามาแทนที่เทคโนโลยีในอดีต ตัวอย่างเช่น อินเทอรเน็ตไร้สาย วัสดุนาโน เทคโนโลยีหุ่นยนต์ ยานพาหนะไรคนขับหรือกึ่ง ไรคนขับ จะเรียกว่า เทคโนโลยีเปลี่ยนโลก (disruptive technologies)
ตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี
การเย็บบาดแผล
การเปลี่ยแปลงเทคโนโลยีการเย็บบาดแผลมีสาเหตุหลัก คือ เพื่อลดโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อที่แผล ซึ่งอาจเป็นสาเหตุทําให้ผู้ป่วยเสียชีวิต โดยมีการพัฒนาวิธีการเย็บแผล ตั้งแตการใช้ไหมเย็บแผล การใช้ลวดเย็บแผล แผ่นเทปสเตอไรน์ และการใช้กาวที่ผลิตมาจากโปรตีนเพื่อเย็บแผล การพัฒนาวิธีการเย็บแผล แบบต่าง ๆ ต้องใช้ความรู้จากหลากหลายศาสตร์ เพื่อนํามา พัฒนาวิธีการเย็บแผล เช่น ความรู้ด้านวัสดุศาสตร์ที่มีสมบัติในการฆาเชื้อ
ยึดหยุ่น ไม่เกิดการระคายเคืองต่อผิวหนัง
เครื่องวัดความดันโลหิต
เมื่อการดํารงชีวิตของมนุษย์เปลี่ยนแปลงไปส่งผลใหมีการพัฒนาปรับปรุงเทคโนโลยีให้สามารถใชงานได้สะดวกสบายมาก ยิ่งขึ้น จากตัวอย่างเครื่องวัดความดันโลหิตนี้ จะพบว่าในสมัยก่อน เครื่องวัดความดันโลหิตจะ
ต้องมีผู้เชี่ยวชาญในการตรวจวัดหรือใช้งาน แต่เมื่อมีความรู้ด้านเทคโนโลยีระบบดิจิทัลมากขึ้น นํามาสร้างและพัฒนาเครื่องวัดความดันโลหิตดิจิทัลที่สามารถตรวจได้ด้วยตนเอง และสามารถอ่านค่าความดันจากตัวเครื่องได้ชัดเจน
หูฟังแพทย์
ในอดีตใช้ไม้เป็นหูฟังแพทย์ มีข้อจํากัดหลายประการ เช่น ขนาดใหญ่ น้ําหนักมากทําให้พกพาไปใช้งานไม่สะดวก เมื่อเทคโนโลยีด้านวัสดุและองค์ ความรู้วิทยาศาสตรเกี่ยวกับเสียงมีความก้าวหน้ามากขึ้น หูฟังแพทยจึงได้มีการเปลี่ยนแปลงจนเป็นหูฟังแพทย์ที่มีขนาดเล็ก น้ําหนักเบา ต่อมาเมื่อเทคโนโลยี
อิเล็กทรอนิกส์มีความก้าวหน้ามากขึ้น หูฟังแพทย์จึงมีการเปลี่ยนแปลงเป็นหูฟังอิเล็กทรอนิกส์โดยการเชื่อมต่อกับคอมพิวเตอร์ผ่านสัญญาณบลูทูธ (Bluetooth) เพื่อช่วยอํานวยความสะดวกในการใช้งาน
บรรจุภัณฑ์
การเปลี่ยแปลงการของบรรจุภัณฑ์จากโฟมเปลี่ยนมาเป็นบรรจุภัณฑ์จากธรรมชาติ เพื่อแก้ไขปัญหาการใช้บรรจุภัณฑจากโฟมซึ่งเป็นมลพิษและทําลายสิ่งแวดล้อม จึงมีการพัฒนาเทคโนโลยีเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์รักษ์โลกหรือรักษ์
สิ่งแวดล้อมจากใบไม้สด เช่น ใบทองกวาว ใบไทร ใบสัก ซึ่งสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ ช่วยลดปัญหาขยะ และมลพิษได้
การจัดการขยะ
จากปัญหาด้านขยะที่มีปริมาณเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ส่วนหนึ่งมาจากการที่เราไม่คัดแยกขยะก่อนนําไปกําจัดจึงได้มีการพัฒนาวิธีการจัดการขยะให้มีปริมาณลดลงก่อนนําไปกําจัด โดยการคัดแยกขยะที่สามารถนําไปรีไซเคิล
แต่ส่วนมากภาคครัวเรือนไม่ได้ทําการแยกขยะ แต่จะเป็นคนคัดแยกขยะที่ทําการคัดแยกแล้วนําไปขายสร้างรายได้ให้ตนเอง จึงเป็นวีธีการคัดแยกที่ไม่มีประสิทธิภาพ ปัจจุบันจึงมีการสร้างตู้รับซื้อขวดอัตโนมัติ เพื่อเป็นการรณรงค์ในการคัดแยกขยะและยังได้เงินจากขายขวดที่ไม่ใช้แล้ว
สรุปบทเรียน
เทคโนโลยีสร้างหรือพัฒนาขึ้นมาเพื่ออํานวยความสะดวก แก้ปัญหาหรือความต้องการของมนุษย์ เทคโนโลยีมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาขึ้นกับสาเหตุหรือปัจจัยหลายอย่าง เช่น ความรู้และความก้าวหน้าจากศาสตร์ตาง ๆ สภาพเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมและ
สิ่งแวดล้อม ดังนั้น ความเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและสามารถวิเคราะห์ปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวได้จึงมีความสําคัญที่ช่วยทําให้สามารถรู้เท่าทันเทคโนโลยี รวมทั้งตระหนักถึงผลกระทบของเทคโนโลยีที่อาจเกิดขึ้นได้