Dwaalhaas: Kunstenaar van Kleur, Veerkracht en Gemeenschap in Eindhoven
Ontmoet Hans de Waal, beter bekend als Dwaalhaas – een naam die synoniem staat voor levendige kunst, onverzettelijke veerkracht en een diepe verbondenheid met Eindhoven, de stad die hij zijn thuis noemt. Geroemd als de "stadskunstenaar" en liefkozend de "wijkkunstenaar" van Woensel-West genoemd, is Dwaalhaas veel meer dan een kunstenaar; hij is een Levenskunstenaar wiens werk en leven onlosmakelijk met elkaar verweven zijn.
Zijn oeuvre, een explosie van kleur en vorm, reikt van straatkunst en sculpturen tot installaties en schilderijen. Maar achter elk werk schuilt een verhaal van persoonlijke transformatie, een reis van diepe dalen naar een hernieuwd levensdoel, waarbij kunst de constante reddingsboei was. Dwaalhaas daagt conventionele opvattingen over kunst uit en is een belangrijke stem binnen de outsiderkunst.
De Reis van Dwaalhaas: Van Schaduw naar Licht
Geboren in Eindhoven als Johannes Hendrikus (Hans) de Waal (1965), kende zijn jeugd tegenspoed. Jarenlang werd hij gepest, waardoor potloden en pennen zijn enige toevlucht werden – een vroege hint naar zijn artistieke ziel. Na een rebelse adolescentie en een reeks persoonlijke tragedies, waaronder het hartverscheurende verlies van zijn vriendin Angela aan anorexia nervosa in 1991, stortte zijn wereld in. Een neerwaartse spiraal van alcoholisme en dakloosheid volgde.
De ommekeer kwam toen een meelevende vrouw hem letterlijk van de straat redde en hem een lege kamer bood in een pand vol kunstenaars. Met de belofte te stoppen met drinken, en enkel een radio als gezelschap, vond Dwaalhaas zijn redding in creativiteit. Hij begon kunst te maken van weggegooide materialen – restjes en afval van anderen. Kunst werd zijn "goede alternatief voor de drank," een middel tot overleving, genezing en het hervinden van betekenis. Deze periode markeert de transformatie van kunst als troost naar kunst als levenskracht.
Zijn eigen ervaringen met kwetsbaarheid en de zoektocht naar een veilige haven inspireerden hem tot het oprichten van een non-profit stichting en een informele crisisopvang in Woensel-West, de wijk waar hij al meer dan twintig jaar woont en werkt. Zijn kunst is niet alleen in de gemeenschap, maar van en voor de gemeenschap.
Belangrijke Mijlpalen:
1965: Geboren in Eindhoven.
Vroege jaren: Gepest, kunst als toevlucht.
1991: Verlies vriendin Angela; begin van een donkere periode.
ca. 1991-1994: Dakloosheid en alcoholisme.
Na dakloosheid: Herontdekking van kunst als reddingsboei.
Begin jaren '90: Eerste expositie bij CKE; erkenning als autodidact.
Meer dan 20 jaar: Wijkkunstenaar in Woensel-West.
Actief: Oprichter Stichting Dwaalhaas en het Leefmuseum; volgt sociale trainingen (MHFA, Ervaringswerker).
De Essentie van Dwaalhaas: Identiteit en Filosofie
De naam "Dwaalhaas" is een samensmelting van zijn achternaam ("de Waal" werd "dwaal") en een koosnaam ("Haas") die hij als kind kreeg. Voor hem beschrijft het zijn manier van leven, een bijna spirituele verbinding met zijn identiteit en reis.
Dwaalhaas is een autodidact in hart en nieren. Formele kunstopleiding werd hem afgeraden; zijn unieke, inherente stijl zou erdoor kunnen vervagen. "Er is niets dat we je kunnen leren," kreeg hij te horen. Deze erkenning van zijn zelf aangeleerde meesterschap bevestigt de authenticiteit van zijn stem.
Hij identificeert zich als "Levenskunstenaar". Zijn motto: "Kunst verkopen is gelukkige momenten kopen." Dit vat zijn kernfilosofie samen: de intrinsieke waarde van creatie en de positieve impact op zichzelf en anderen staan centraal, niet financieel gewin. Hoewel zijn werk nu via een manager als reproducties ("repro's") wordt verkocht, blijven zijn originele Dwaalhaas Kunstwerken onverkoopbaar, een bewuste keuze om zijn kernproductie los te koppelen van commerciële druk.
Zichzelf vergelijkend met Van Gogh, suggereert Dwaalhaas dat de ware impact van zijn unieke visie misschien pas in de toekomst volledig begrepen zal worden, een sentiment dat vaak past bij outsiderkunstenaars.
Een Explosie van Kleur en Vorm: De Stijl van Dwaalhaas
De kunst van Dwaalhaas is onmiddellijk herkenbaar:
Levendig Kleurgebruik: Vaak primaire kleuren die krachtige, opvallende patronen vormen.
Geometrische Vormen: Brengen structuur en dynamiek.
Een Vleugje Surrealisme: Prikkelt de fantasie.
Abstracte Aard: Zijn werk "kan gelezen worden als een boek, dat een steeds veranderend verhaal vertelt," en laat veel ruimte voor de eigen interpretatie van de kijker.
Zijn canvas is grenzeloos. Naast traditionele doeken transformeert hij alledaagse objecten – drankflessen, gitaren, fietsen, en zelfs complete huizen – tot kunstwerken. Deze vindingrijkheid, vaak gevoed door donaties, weerspiegelt zijn filosofie van toegankelijkheid en duurzaamheid, en zijn vermogen om schoonheid te zien in het afgedankte. Dit herinnert aan zijn beginperiode, toen hij kunst maakte uit "oude restjes en afval" uit pure noodzaak.
Opvallend is dat zijn werk, ondanks een verleden vol trauma, straalt van optimisme. De heldere kleuren en gestructureerde vormen kunnen gezien worden als een visueel tegenverhaal voor innerlijke chaos, een symbool van hoop, veerkracht en de transformerende kracht van verbeelding.
Verankerd in Eindhoven: Stadskunstenaar, Wijkicoon
Dwaalhaas is onlosmakelijk verbonden met Eindhoven. Het Eindhovens Dagblad gaf hem de eretitel "stadskunstenaar," een erkenning voor zijn zichtbare bijdrage aan het stadsbeeld. Zijn kunst verfraait de straten en draagt bij aan de reputatie van Eindhoven als designstad.
Nog treffender is zijn rol als "wijkkunstenaar" van Woensel-West. Hier, in de Edisonstraat, is zijn huis/atelier/galerie een kleurrijk baken, herkenbaar aan de vredesvlag en een bont beschilderde blauwe koe in de voortuin. Zijn muurschilderingen sieren de wijk, maken kunst laagdrempelig en versterken de lokale identiteit. Zijn impact is zowel stedelijk breed als diep lokaal geworteld.
Meer dan Kunst: Maatschappelijke Impact en het Leefmuseum
De maatschappelijke betrokkenheid van Dwaalhaas krijgt vorm via de Stichting Dwaalhaas. Deze ongesubsidieerde non-profit stichting ondersteunt zijn gemeenschapsinitiatieven.
Kringloopwinkel: Elke eerste zaterdag van de maand geopend, met items tegen weggeefprijzen, gericht op "maatschappelijke betrokkenheid en het bevorderen van contacten."
Crisisopvang: Voortbouwend op zijn eigen ervaringen fungeerde zijn huis jarenlang als informele veilige haven voor kwetsbare buurtbewoners, een plek voor rust en creativiteit.
Gecertificeerde Ondersteuning: Dwaalhaas heeft de MHFA (Mental Health First Aid) en Ervaringswerker cursussen afgerond om geïnformeerde steun te bieden.
Een centraal onderdeel van zijn sociale missie is het Leefmuseum: een "ongesubsidieerd en non-profit Outsider Art Program." Het is een open atelier, kunstgalerie en ontmoetingsruimte – "Een plek waar je volledig jezelf kunt zijn en niet ver/be-oordeeld wordt." Dit Leefmuseum de-institutionaliseert kunst en creëert een gastvrije omgeving waar menselijke verbinding en welzijn vooropstaan.
Dwaalhaas en de Kracht van Outsider Art
De levensloop en artistieke praktijk van Dwaalhaas sluiten naadloos aan bij de kenmerken van Outsiderkunst (Art Brut):
Autodidact: Ongeschoold, met een unieke, niet door academische conventies beïnvloede stijl.
Idiosyncratisch: Werkend vanuit een innerlijke drang en persoonlijke diepten.
Marginale Achtergrond: Ervaringen met dakloosheid en sociale uitsluiting.
Kunst als Noodzaak: Creatie als overlevingsmechanisme en pure zelfexpressie, los van commerciële drijfveren.
Onconventionele Materialen: Vindingrijkheid en het gebruik van wat voorhanden is.
Zijn Leefmuseum, dat zich expliciet als een "Outsider Art Program" profileert, versterkt deze positie. Dwaalhaas is niet zomaar een lokale kunstenaar; hij is een schoolvoorbeeld van een hedendaagse outsiderkunstenaar wiens werk en leven de gevestigde kunstwereld uitdagen en inspireren.
Ervaar Dwaalhaas: Projecten en Aanwezigheid
Dwaalhaas staat bekend om zijn ambitieuze en onconventionele projecten, die zijn verlangen naar brede toegankelijkheid en het doorbreken van traditionele grenzen tonen:
"De Grootste Expo Ooit Door 1 Schilder" (1999): 500 schilderijen op 52 locaties tegelijk.
"Mobiele Wereldwijde Tentoonstelling": Een klein schilderij dat de wereld over reist.
Maatschappelijke Projecten: Zoals "Kunst verkopen voor Anorexia Stichting," het beschilderen van het "Tante Netty Huis" als volledig canvas, en schilderprojecten met kinderen in de buurt.
Principiële Standpunten: Zoals zijn weigering van gesubsidieerde kunst.
Bezoek Dwaalhaas: Zijn primaire uitvalsbasis is zijn huis/atelier/galerie aan de Edisonstraat 39, 5621 HK Eindhoven. Hoewel de openingstijden flexibel kunnen zijn, is het atelier vaak geopend op zaterdag, zondag en maandag (12:00-18:00 uur) en zeker tijdens evenementen zoals de Dutch Design Week en de Atelier Route Eindhoven. Het Leefmuseum fungeert hier als een open, gastvrije ruimte.
Dwaalhaas's verhaal is een testament aan de transformerende kracht van kunst. Het is een verhaal van overleven, van het vinden van schoonheid in duisternis, en van het onvermoeibaar delen van die schoonheid met de wereld om hem heen. Zijn kunst is een uitnodiging, een gesprek, en bovenal, een viering van het leven in al zijn kleuren.