ประวัติความเป็นมา

1) สภาพทั่วไปของชุมชน

      1.1 ประวัติอำเภอยี่งอ

    ความเป็นมา คำว่า “ยี่งอ” มาจากคำว่า “ยือริงงาว์”  ในภาษามลายู หมายถึง พืชชนิดหนึ่ง  ซึ่งเรียกในภาษาไทยว่า “ว่านน้ำ” เนื่องจากภาษามลายูซึ่งเป็นภาษาถิ่นในท้องที่จังหวัดนราธิวาส มักเพี้ยนไปจากภาษามลายูอันแท้จริงคำว่า “ยือริงงาว์” จึงเพี้ยนมาเป็น “ยี่งอ”

     เหตุที่ใช้คำว่า “ยี่งอ” เป็นชื่อท้องถิ่นนั้น เพราะปรากฏว่าครั้งก่อน พืชที่กล่าวนี้มีมากในท้องถิ่นนี้ จึงได้เรียกชื่อท้องถิ่นตามชื่อพืชว่า “ยี่งอ” ครั้นในสมัยเมื่อยกฐานะของท้องถิ่นขึ้นเป็นอำเภอจึงได้ถือเอาคำว่า “ยี่งอ” เป็นชื่อของอำเภอ

     อำเภอยี่งอเดิมเป็นหมู่บ้านหนึ่งซึ่งขึ้นกับเมืองสายบุรี ครั้นต่อมาเมื่อรัฐบาลได้ดำเนินการปกครองตามกฎข้อบังคับสำหรับบริเวณ 7 หัวเมือง เมื่อ ร.ศ.120 (พ.ศ.2445) จึงจัดตั้งเป็นอำเภอขึ้น เรียกว่า “อำเภอยี่งอ” คงขึ้นอยู่กับเมืองสายบุรีอย่างเดิม ต่อมา เมื่อ ร.ศ.128 ทางราชการได้ยกฐานะอำเภอบางนราขึ้นเป็นจังหวัด เรียกว่า จังหวัดบางนรา ก็ได้มีแจ้งความกระทรวงมหาดไทย ลงวันที่ 30 พฤศจิกายน ร.ศ.128 โอนท้องที่อำเภอขึ้นกับจังหวัดบางนรา ซึ่งต่อมาเมื่อ พ.ศ.2458 ได้เปลี่ยนชื่อจังหวัดบางนราเป็น “จังหวัดนราธิวาส”

1.2 ที่ตั้งและอาณาเขต

             อำเภอยี่งอเป็นอำเภอหนึ่งใน 13 อำเภอของจังหวัดนราธิวาส ตั้งอยู่หมู่ที่ 1 ตำบลยี่งอ ห่างจากจังหวัดนราธิวาสประมาณ 13 กิโลเมตรและห่างจากกรุงเทพมหานครโดยทางรถยนต์ 1,136 กิโลเมตร 

                     ทิศเหนือ                 ติดต่อกับอำเภอบาเจาะ

   ทิศตะวันออก               ติดต่อกับอำเภอเมืองนราธิวาส

   ทิศใต้                     ติดต่อกับอำเภอเมืองนราธิวาสและอำเภอระแงะ

   ทิศตะวันตก             ติดต่อกับอำเภอระแงะและอำเภอรือเสาะ

       1.3 ลักษณะภูมิประเทศ

             อำเภอยี่งอมีเนื้อที่ ประมาณ 200.516 ตารางกิโลเมตรหรือ 125,322.5 ไร่ พื้นที่ 3 ใน 4 มีลักษณะเป็นพื้นที่ป่าเขาและที่ดอนลาดเอียงตามแนวเทือกเขาบูโด ทางทิศตะวันตกสู่ทิศตะวันออก ในส่วนที่เป็นที่ราบลุ่มประมาณ 1 ใน 4 หรือประมาณ 31,330.625 ไร่ หรือประมาณร้อยละ 20-25 ของพื้นที่ทั้งหมดเป็นที่ราบต่ำ มีอาณาเขตติดต่อกับ อำเภอเมืองนราธิวาสและอำเภอบาเจาะ หรือที่เรียนว่า พรุบาเจาะ ส่วนใหญ่เป็นทีราบลุ่มน้ำขังตลอดปี

       1.4 ลักษณะภูมิอากาศ

             เป็นแบบมรสุมเขตร้อน แบ่งฤดูกาลเป็น 2 ฤดู ได้แก่

       1. ฤดูฝน แบ่งเป็น 2 ช่วงที่รับลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งพัดเอาความร้อนชื้นจากทะเลอันดามันและมหาสมุทรอินเดียเข้ามา ทำให้ฝนตกชุกในระหว่างเดือนมิถุนายน ถึงเดือนตุลาคม ช่วงที่สองรับลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งพัดเอาความชื้นจากอ่าวไทยเข้ามาทำให้มีฝนตกชุกในช่วงเดือนพฤศจิกายน ถึงเดือนมกราคม

     2. ฤดูร้อน  ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนพฤษภาคม เนื่องจากได้รับลมมรสุมตะวันออกเฉียงใต้ ทำให้อากาศโดยทั่วไปร้อนและชื้น

2) สภาพทางสังคม-เศรษฐกิจ-ประชากร

2.1 ประชากร

     อำเภอยี่งอแบ่งเขตการปกครองเป็น 6 ตำบล 40 หมู่บ้าน มีจำนวนครัวเรือนทั้งสิ้น 10,304 มีจำนวนประชากรทั้งสิ้น 43,758 คน แยกเป็นเพศชาย 21,582 คน และเพศหญิง 22,176 คน 

    2.2  การปกครอง 

    แบ่งเขตการปกครองตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ.2457  เป็น 6  ตำบล  40  หมู่บ้าน  1  เทศบาล และ 6 องค์การบริหารส่วนตำบล  มีรายละเอียดดังนี้

1.      ตำบลยี่งอ  (Yi-ngo)                  ประกอบด้วย 7   หมู่บ้าน

2.   ตำบลละหาร  (Lahan)                     ประกอบด้วย     8   หมู่บ้าน

3.      ตำบลจอเบาะ  (Chobo)              ประกอบด้วย 9   หมู่บ้าน

4.      ตำบลลุโบะบายะ  (Lubo Baya)        ประกอบด้วย 5   หมู่บ้าน

5.      ตำบลลุโบะบือซา  (Lubo Buesa) ประกอบด้วย 6   หมู่บ้าน

6.      ตำบลตะปอเยาะ   (Tapoyo)       ประกอบด้วย 5   หมู่บ้าน

และ เทศบาลตำบล  1  แห่ง คือ เทศบาลตำบลยี่งอ

แบ่งเขตการบริหาร ออกเป็น 6 องค์การบริหารส่วนตำบล  ดังนี้

1.   องค์การบริหารส่วนตำบลยี่งอ

2.   องค์การบริหารส่วนตำบลละหาร

3.   องค์การบริหารส่วนตำบลจอเบาะ

4.      องค์การบริหารส่วนตำบลลุโบะบายะ

5.      องค์การบริหารส่วนตำบลลุโบะบือซา

6.      องค์การบริหารส่วนตำบลตะปอเยาะ

2.3  การศึกษา

อำเภอยี่งอมีโรงเรียนทั้งหมด  93  แห่ง  แบ่งเป็น

1.  โรงเรียนมัธยมศึกษา                        จำนวน       1   แห่ง

2.  โรงเรียนระดับประถมศึกษา                จำนวน      24  แห่ง

3.  โรงเรียนเอกชนสอนศาสนาอิสลาม        จำนวน       8   แห่ง

4.  โรงเรียนอนุบาลเอกชน                      จำนวน       1   แห่ง

5.  ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก                          จำนวน       13      ศูนย์

6.  โรงเรียนตาดีกา                              จำนวน      46  แห่ง

คำขวัญอำเภอยี่งอ

ข้าวยำพื้นบ้าน             ขนมหวานขึ้นชื่อ           เลื่องลือเนื้อย่าง            ใบยางประดิษฐ์

วิจิตรงานแกะสลัก        อนุรักษ์เครื่องสาน         หมู่บ้านบาติก