DJ o' Nysos

“Sophia en haar partner verenigen zich in een creatieve dans, om zo het potentieel dat ze voor de mensheid dromen tot bestaan te dansen.

De mannelijke aeon initieert het creatieproces door een idee in te brengen dat richting geeft aan het creatieproces.

Sophia, de vrouwelijke aeon ontvangt dit idee en geeft op basis daarvan met haar creatieve verbeelding het leven vorm als een coherente eenheid.”

(Marja de Vries, tijdens haar lezing oktober 2020)

Citaten uit proefschrift van Jonathan Dierks

Dionysos en de μανίαuit (woede)

Muziek speelt een zeer belangrijke rol in het verkrijgen van de extase. De Dionysische muziek vertoont een aantal specifieke eigenschappen. Eerst en vooral bemerkt men de geringe plaats die de melodische instrumenten innemen: enkel de menselijke stem en de Phrygische α λός ὐ geven de melodische toon. Elk ander geluid is afkomstig van de percussies die het ritme aangeven. Een tweede kenmerk ligt in de afwezigheid van de middelmaat. In de Griekse terminologie zijn er drie τόποι τ ς ῆ φων ς: een laag, middelmatig en een hoog register. Bij de muziek in verering van Dionysos bemerkt men de afwezigheid van het middelste register. Enkel de extremen komen aan bod. Er is bijgevolg een gewilde oppositie om de dansers in spanning te brengen, spanning die nog wordt verstevigd door het sneller slaan van de bassen. “Les instruments et les μέλη du cortège dionysiaque ont en eux-mêmes le pouvoir de prédisposer l'individu à l'enthousiasme.” Interessant om op te merken is dat elke muziekvorm slechts passend is voor een welbepaalde godheid. De mensen die zich bijgevolg bezeten wanen door Dionysos, zullen deze bezetenheid slechts ervaren wanneer de geschikte muziek gespeeld wordt. De muziek is niet enkel een middel om de μανία op te wekken, maar ook om de deelnemer terug tot rust te brengen, zoals we zullen zien in het deel over het Corybantisme. 

...

Wat hield het genezen van de toegebrachte waanzin precies in? Eerst en vooral moet er een gradatie gemaakt worden binnen de waanzin zelf: Dionysos Lysios kan zowel ontspannend optreden als bevrijder zijn van een ware bezetenheid. In het eerste geval wordt er eerder gedoeld op het effect dat men beoogt door een glas wijn – één van de verschijnvormen van de god – te drinken en zich zo vrij te maken van tijdelijke zorgen en lasten. Dit rustgevend aspect kan men terugvinden in een andere benaming: Dionysos Meilichios (zoet, zacht, liefelijk). In het tweede geval moet men denken aan de bevrijding van een mentale kwelling. De manier waarop iemand wordt vrijgemaakt van zo'n aandoening moet men echter niet gelijkstellen aan een christelijke uitdrijving. “Le traitement des effets les plus nocifs de la possession consiste moins dans l'expulsion d'un intrus que dans une réconciliation avec le δαίμων qui fait sentir sa puissance en tourmentant le patient.”  De bedoeling is om de bezetenheid – die in het begin slechts kenbaar wordt gemaakt door fases van psychologische wanorde en van afwisselingen tussen depressie en exaltatie – tot zijn hoogtepunt te brengen, waardoor de godheid of bezittende geest zichzelf kenbaar maakt doorheen de bezeten persoon. Dit paroxisme werd bereikt door een samenwerking van verschillende factoren: spreuken, instrumenten, draaiende bewegingen en de deelname van de aanwezige personen. Na dit hoogtepunt kwam er een verzoening tussen de bezitter en de bezetene: alles kwam weer tot rust. Hetzelfde effect wordt beoogd in de tragedie. Tijdens de opvoering worden de emoties tot een hoogtepunt gebracht, waarna een verzoening in het binnenste van de kijker plaatsheeft. Dit komt overeen met wat men weet over de zar en bori, geesten die bezit nemen van mensen en enkel kunnen verdreven worden door een verzoening te volbrengen tussen de geest en het slachtoffer van de bezetenheid. We zullen later nog de kans hebben om de parallellen uit te diepen die tussen het Dionysisme en deze moderne cultussen getrokken kunnen worden. De genezing bestond er dus in de patiënt tot een climax te brengen door middel van bepaalde rituelen, muziek en dansen. Door in te werken op de emoties via het lichaam kon men een zekere graad van verlossing bereiken. We wijzen er nogmaals op dat een verzoening met een geest of god enkel kan bereikt worden door specifieke rituelen, muziek en dansen die eigen zijn aan de geest of god in kwestie. Devereux heeft daarbij de hypothese gesteld dat de Griekse geneesheren die de rituelen volbrachten vergeleken konden worden met Siberische sjamanen. 

...

Het proces van éénwording was dus van cruciaal belang voor de beoogde genezing. Aangezien het Dionysisme en het Corybantisme sinds de oudheid met elkaar werden gelinkt en zelfs voor verwarring zorgden, zou dit kunnen aantonen dat het helende aspect van de Dionysos-cultus wel degelijk een rol heeft gespeeld in de Griekse wereld