ABD'de Lisans Okumak
Yazan: Ali Kurmuş
Son Güncelleme: 29 Haziran 2020
Amerika’da lisans seviyesinde eğitim almak üzerine bir sürü soruyla karşılaşıyorum. Bu sorular Harvard’a nasıl girilir şeklinde de geliyor. Amerika’da üniversite için maalesef “bu üniversiteye bunu yaparsan kesin girersin” diye bir kavram yok. Ben bu yazıyla videolarda anlattığım genel başvuru sürecini yazıya dökmüş ve ABD’de yüksek öğretim sayfasındaki siteleri açıklamış olacağım. Eğer bu yazıyı okuduktan sonra X üniversitesine nasıl gireceğiniz ile net bir cevap almayı bekliyorsanız, daha fazla zaman kaybetmeden okumayı şu an bırakabilirsiniz. Benim maalesef böyle bir bilgim yok. Yapılması gerektiğini söylediğim şeylerin de nasıl yapılacağını bu yazıda anlatmayacağım. Bu bilgilerin bazıları https://www.dersimizdunya.org/ sitesinde var. Bazıları için de başka kaynaklar benden daha iyi biliyorlar.
Genel yol haritasını paylaşmadan önce çok sık sorulan sorular ve yanlış bilinen bilgilere değinmek istiyorum:
• İngilizce bilmeden Amerika’da üniversite okunamaz.
• Türkiye’deki üniversite sınavının Amerika’daki üniversitelere hiçbiri etkisi yok. İkisi ayrı şeyler.
• Türkiye’de lisans eğitimi tamamlandıktan sonra Amerika’daki bir lisans programına başvurulamaz. Türkiye’de sınava tekrar girerek bir sürü farklı şekilde lisans eğitimi alınabiliyorken, Amerika’da böyle bir şey mümkün değil.
• Türkiye’de bir üniversitede hazırlık okuyup Amerika’da bir lisans programına sanki hiç üniversiteye girmemiş gibi başvurulamaz.
• Türkiye’de Üniversite okurken Amerika’da bir üniversiteye “transfer” olmak mümkün. Transfer olmak istediğiniz üniversitenin websitesinden detayları öğrenebilirsiniz. Çok genel bir bilgi bu linkte bulunabilir: https:// www.usnews.com/education/best-colleges/articles/how-internationalstudents-can-transfer-to-a-us-university
• Türkiye’de lisans okuyup Amerika’da lisansüstü okumak gayet mümkün.
• Amerika’da öğrencinin durumuna hiçbir şekilde bakmadan, ne kadar ihtiyacı varsa o kadar bursu veren okullar “need blind colleges” olarak geçiyor. Bu kavramı google'a yazarak gerekli her bilgiyi bulabilirsiniz.
• Amerika’da lisans eğitimi almak her zaman en iyi seçenek değil.
• Amerika’da “en iyi üniversite” kavramı lisans seviyesinde siz bir dahi değilseniz pek geçerli değil. Ancak bir dahiyseniz nobel ödüllü bir profesörle birebir çalışabilirsiniz. Bazen iyi bir profesörle yemekte aynı masada oturmak, 5 Nobel ödülü kazanmış biriyle aynı kampüste yaşayıp yüzünü görememekten daha iyi olabilir.
• Her üniversitenin kendine özgün bir öğrenci tipi var, kendi vizyonlarına uygun öğrenciler alıyorlar. Kağıt üstünde daha “kötü” bir üniversiteye giremeyip daha iyi bir yere girmek gayet mümkün.
• Genel başvuru süreci ve Amerika’da okumak ile ilgili detaylı açıklamalar yaptığım video: Harvard günlükleri Bölüm 11, 3.10
• Üniversite seçim ve başvuru süreci hakkında video istiyorsanız Kariyer Kılavuzu'ndaki röportajım gayet detaylı bilgiler içeriyor.
Sık sorulan soruların cevaplarını verebildiysem, yol haritasına başlayabilirim. Ayrıca, bu yazıdan bağımsız olarak “ABD’de Yükseköğretim” sayfasındaki sunuma da göz atmanızı öneririm.
Genel Yol Haritası
• Yoldaki ilk adım İNGİLİZCE. İngilizce bilmeden olmaz.
Amerika’da iyi bir yerde üniversite okuyabilmek için gerekli İngilizce seviyesi 120 puanlık TOEFL (https://www.google.com/search? q=toefl&oq=toefl&aqs=chrome..69i57j0l7.1958j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8) sınavının denemesinden 100 üstü alabilmek ya da onun eş değeri.
Eş değerler konusunda dersimizdunya.org/o/ingilizce/seviyeler-sinavlar sayfasına danışabilirsiniz. Bu sınava 10. sınıfta girdiğimde 99 almıştım ve gerçekten İngilizce seviyem Amerikan Üniversite seviyesi için yeterli değildi. Bu seviye Amerika’da lisans eğitimi almak için bana göre en zor kriter.
Bu zor kriteri geçtikten sonra önümüzde iki yol var:
1) "Hangi üniversiteye gitmek istediğimi biliyorum ve o üniversite olmalı, olmazsa olmaz!"
Bu yaklaşım kabul edilebilir bir yaklaşım. Eğer samimi bir şekilde böyle düşünüyorsanız sadece o üniversitenin websitesine bakmanız yeterli. Muhtemelen “admission” alt başlığı altında alınması gereken sınavlar, o sınavlardan genel olarak hangi skorların alınması gerektiği, kabul oranı gibi gerekli tüm bilgileri bulabilirsiniz.
2) "İngilizce işini hallettim Amerika’da bir üniversite okumak istiyorum"
1. Harika. İlk iş İngilizce seviyesinin yeterliliğini kanıtlamak. Üniversiteler arasında değişiklik gösterse de her üniversite yukarıda bahsettiğim TOEFL sınavını kabul ediyor. O sınavdan 100 veya üstü almak. Alternatifler için başvurmak istediğiniz üniversitenin websitesine bakabilirsiniz. İlk adımdan sonrası adımlar iç içe girmeye başlıyor. Hatta kendinize yeterince güveniyorsanız (mesela denemelerde bu notu alıp sınavda stress olmuşsanız) 100 üstü almadan da diğer adımlara geçebilirsiniz.
2. SAT/ACT sınavı. Bu sınavlar İngilizce bilgisinden öte şeyler ölçüyor. Amerikan üniversiteleri için üniversite sınavı. Konu bakımından Amerika’nın TYT’si denilebilir. Genellikle Amerika’da 9-10. sınıf seviyesindeki matematik ve İngilizce seviyesini ölçüyor. SAT ve ACT benzer becerileri ölçüyor ama farklı şirketler tarafından yaratılmış. Websitelerine yine ABD Yükseköğretim https://www.dersimizdunya.org/oku/abd sayfasından ulaşabilirsiniz. Bunlar için çalışma rehberleri websitelerinde mevcut. Google’da "SAT vs ACT" şeklinde aradığınızda bir sürü blog yazısı ve websitesi bulabilirsiniz. İlk sayfada çıkanların hepsi mantıklı kaynaklar.
3. İngilizce seviyesini ve temel yeterliliğini hallettikten sonra alan yeterlilik testleri geliyor. Evet biliğimiz AYT gibi. Bu testler SATII ya da SAT Subject Test olarak geçiyor. Fizikten ileri matematiğe, fransızcadan dünya tarihine bir sürü konuda sınavlar mevcut. Alanların listesi: collegereadiness.collegeboard.org/sat-subject-tests/subjects . Bir konuya tıkladığınızda çalışma rehberi de çıkacak. Her üniversite için bu testler gerekmiyor. İstediğiniz için gerekip gerekmediğine yine Üniversitenizin websitesinden bakabilirsiniz
4. Ortak sınavlar bittikten sonra üniversitelere bizzat başvurma süreci başlıyor. Bunun için portallar var. Bunlardan bir tanesi ve en yaygını commonapp.org/. Bu platformla Üniversitelere test skorlarınızı, okul notlarınızı, varsa ders dışı etkinlik ve sosyal sorumluluk projelerinizi belirtiyorsunuz. Yani resmen yeni tanıştığınız birine kendinizi tanıtıyor gibi düşünebilirsiniz. Bu platformdan üniversite araştırmanızı da yapabilirsiniz. Ayrıca bu platform kendinizi tanıtan “personal statement essay”’in yüklendiği platform. Bu yazının nasıl yazılması gerektiğiyle iligili bir sürü kaynak var. İnanın doğru yolu ben de bilmiyorum. Verebileceğim tek ipucu başvurunuzda belirtmediğiniz ya da üzerinde yeterince duramadığınızı düşündüğünüz bir özelliğinizi paylaşmanız.
5. Yukarıdaki belirttiğim “üniversite araştırma” sürecinin kolay bir formülü yok. Dersimiz Dünya Amerika’da yüksek öğretim sayfasındaki logolara tıklayarak işinizi kolaylaştıracak platformalar bulabilirsiniz. Bu sürece başlamadan önce düşünmeniz gerekli. Nasıl bir hayat istiyorsunuz? Neyle iligilisiniz? “Abicim bana fark etmez aldığım skorlarla girebileceğim en iyi yere girmek istiyorum” demek iyi bir yöntem değil. Mutlu olmanız çok zor olur. Düşündükten sonra okumak istediğiniz bölümden, okuldaki aktivitelere ve öğretmenlere, hatta okulun yeri ve fiyatına kadar her şeye göre filtreleyerek size uygun okulları önerebilecek platformlar var. Big Future, bigfuture.collegeboard.org dediğim şeyi yapan platform. Bunun üzerine USNEWS websitesinden usnews.com/education/best-global-universities üniversite sıralamalarına veya bireysel üniversitelerin çeşitli sıralamarda yerlerine bakabilirsiniz. Tekrar belirtiyorum illa en iyi üniversiteler, hatta bölümünüz için bile en iyi üniversiteler sizin için en iyi üniversite olmayabilir. Ben fizik okumak istiyordum, MIT, Caltech, Princeton veya Stanford’da başvurmadım. Bunların hepsi Amerikanın en iyi 10 belki 5 üniversitesi içinde. Fizikte ise ilk 3 içinde genellikle ikisi oluyor.
6. Üniversitelere genel bir profil verdikten sonra üniversitelerin sizin onlara uygun olup olmadığınızı anlamak için sordukları soruları cevaplamanız, bazen de üstüne mülakat yapmanız gerekebiliyor. Bu sorular da https://www.commonapp.org/ platformlarından cevaplanıyor. Nasıl işlediğini o aşamaya geldiğinizde daha net anlayacağınıza garanti verebilirim.
7. Ders dışı etkinlik ve sosyal sorumluluk projesi kavramları karışık. Bunlar zorunlu değil. Amerikan üniversiteleri birilikte vakit geçirmekten zevk alınabilecek insanları alıyor. Sadece ders çalışan biri çok da ilginç olamaz diye düşündükleri için bu tür aktiviteler de bakıyorlar. Bu aktivitelere Harvard Günlükleri Bölüm 11’de değiniyorum. 3.10’da genel sistemi anlatırken 4.20’de ders dışı etkinliklere geçiyorum.
Bu adımların herhangi birinde yardıma veya benim verdiğim tüyolar dışında tüyolara ihtiyacınız varsa her zaman google arkadaşınız. Ayrıca benim gibi Youtube ve kendi websiteleri üzerinden, hatta özel mesajla bile bu konularda tüyo verebilecek insanlar var. Yüksek lisans, Amerika’da genel burs işleri, mükemmel CV yaratmak benim çok iyi bilmediğim işler. Bu konularda Kariyer Kılavuzu sizlere yardımcı olabilir. Websitesi: https://kariyerkilavuzu.com/, Youtube kanalı https://www.youtube.com/channel/UCyDWbCBzrXAMwLbiPXR_8ww, ayrıca instagramdan da @kariyerkilavuzu sayfasına dm atabilirsiniz.
Benim etkili olmadığım konularda başka bir faydalı platform da “Harvard ve Daha Fazlası” hem youtube kanalı https://www.youtube.com/channel/UCzx1LcRIFqUk6w3d80SyRaQ, hem de instagram sayfası @harvardvedahafazlası mevcut. DMden soru da atabilirsiniz.
Sonuç Ve Eyleme Çağrı
Bu yazı Amerika’da okumak ile ilgili gelen sorulara verebileceğim cevapları içeriyordu. Edebileceğim yardım bu kadar. Amerika’daki kendi tecrübemi merak ediyorsanız “Harvard Günlükleri” YouTube serisini izlerseniz çok sevinirim: