અપડેટ્સ [1] - સંગીતની સફર; ભૂતકાળની યાદો અને વર્તમાનની સુવિધા :  

એક સમય હતો જ્યારે નવું ગીત સાંભળવું હોય એટલે તરત મનમાં એક જ વિચાર આવે: Pagalworld (પહેલાના સમયમાં), અથવા એવી જ કોઈ વેબસાઈટ ખોલો અને મનપસંદ ગીત શોધીને ડાઉનલોડ કરો. એ દિવસોની વાત જ અલગ હતી. કોમ્પ્યુટર કે પછી મોબાઈલ ફોનના બ્રાઉઝરમાં જઈને, ગીતનું નામ લખીને સર્ચ કરવાનું. પછી અલગ અલગ લિંકમાંથી સાચી લિંક શોધવાની મથામણ. ક્યારેક ખોટી સાઈટ ખુલી જાય, ક્યારેક વાયરસનો ડર લાગે. પણ જે ગીત ગમી જાય એને ડાઉનલોડ કરીને મેમરી કાર્ડમાં કે ફોનની ઇન્ટર્નલ સ્ટોરેજમાં સેવ કરવાનો આનંદ કંઈક ઓર હતો. 

એમપીથ્રી પ્લેયર હોય કે પછી જાવા સપોર્ટ કરતો સાદો ફોન, એમાં ગીતો ભરીને રાખવાની મજા આવતી. દોસ્તો સાથે ગીતોની આપ-લે થતી. એકબીજાના મેમરી કાર્ડ કોપી કરીને નવા ગીતો મેળવતા. આલ્બમ આખું ડાઉનલોડ થાય ત્યાં સુધી રાહ જોવી પડતી. ઇન્ટરનેટની સ્પીડ ધીમી હોય ત્યારે તો કલાકો લાગી જાય. પણ જ્યારે ગીત ડાઉનલોડ થઈ જાય અને પહેલી વાર ફોનમાં વાગે, ત્યારે દિલને ટાઢક વળતી. ગીતોની આખી લાયબ્રેરી પોતાની પાસે સચવાયેલી છે, એ અહેસાસ જ સંતોષજનક હતો.

જોકે, આ પદ્ધતિની પોતાની મર્યાદાઓ પણ હતી. સ્ટોરેજની સમસ્યા મુખ્ય હતી. મેમરી કાર્ડ ભરાઈ જાય એટલે જૂના ગીતો ડિલીટ કરવા પડે. ક્યારેક ખોટી ફાઈલ ડાઉનલોડ થઈ જાય, તો ક્યારેક ગીતની ક્વોલિટી સારી ન હોય. અને સૌથી મોટો પ્રશ્ન હતો કોપીરાઈટનો. આ બધી વેબસાઈટ કાયદેસર હતી કે નહીં, એ અંગે મોટાભાગના લોકો અજાણ હતા કે પરવા કરતા નહોતા. બસ, ગીત મફતમાં મળી જાય એટલે બસ!

પણ સમય બદલાયો, ઇન્ટરનેટ ક્રાંતિ આવી અને આપણી ગીતો સાંભળવાની રીત પણ સંપૂર્ણપણે પરિવર્તિત થઈ ગઈ. આજે આપણે અત્યાધુનિક ઇન્ટરનેટ યુગમાં જીવી રહ્યા છીએ, જ્યાં Pagalworld જેવી ડાઉનલોડ સાઈટ ભૂતકાળ બની ગઈ છે (જોકે અમુક હજુ પણ હશે, પણ તેનો વપરાશ ઘટ્યો છે). આજે Spotify, JioSaavn, Gaana, Apple Music જેવી અઢળક મ્યુઝિક સ્ટ્રીમિંગ એપ્સ અને પ્લેટફોર્મ ઉપલબ્ધ છે.

આજે એક ક્લિક અને દુનિયાભરના લાખો ગીતો આપણા કાન સુધી પહોંચી જાય છે. ન કોઈ ડાઉનલોડ કરવાની ઝંઝટ, ન સ્ટોરેજ ફૂલ થવાની ચિંતા. બસ, ઇન્ટરનેટ ચાલુ કરો, એપ્લિકેશન ખોલો અને મનપસંદ ગીત કે આર્ટીસ્ટનું નામ સર્ચ કરો. પ્લેલિસ્ટ બનાવો, શેર કરો, મૂડ પ્રમાણે ગીતો સાંભળો, નવા ગીતોની ભલામણો મેળવો. આ બધું જ આંગળીના ટેરવે શક્ય બન્યું છે.

સ્ટ્રીમિંગ પ્લેટફોર્મ પર ગીતોની ક્વોલિટી પણ ઘણી સારી હોય છે. કાયદેસર રીતે ગીતો સાંભળવાનો સંતોષ મળે છે અને આ કલાકારો તથા સંગીત ઉદ્યોગને પણ મદદરૂપ થાય છે. ભલે તેના માટે માસિક સબ્સ્ક્રિપ્શન ચૂકવવું પડતું હોય, પણ જે સુવિધા અને ગીતોનો અખૂટ ભંડાર મળે છે, તેની સામે આ ખર્ચ નજીવો લાગે છે. ઓફલાઇન મોડમાં ગીતો ડાઉનલોડ કરવાની સુવિધા પણ છે, પણ તે એપ્લિકેશનની અંદર જ રહે છે, મેમરી કાર્ડમાં નહીં.

એક રીતે જોઈએ તો, ગીતો ડાઉનલોડ કરીને પોતાની પાસે રાખવાનો એ જુનો જમાનો પણ મજેદાર હતો. એમાં ગીત મેળવવાની એક મહેનત હતી, એક શોધ હતી. જ્યારે આજે બધું જ એટલું સરળ અને ઇન્સ્ટન્ટ થઈ ગયું છે કે ક્યારેક એ મહેનત વગરની સરળતા પણ ગીતો સાથેના લગાવને થોડો ઓછો કરી નાખે છે તેમ લાગ્યા વગર રહેતું નથી.

જોકે, સમય સાથે પરિવર્તન અનિવાર્ય છે. અને આ પરિવર્તન સારું જ છે કારણ કે તેણે સંગીતને વધુ લોકો સુધી પહોંચાડ્યું છે, તેને વધુ સુલભ બનાવ્યું છે અને સંગીત ઉદ્યોગ માટે પણ નવા રસ્તા ખોલ્યા છે. Pagalworld ના દિવસો એક યાદ બની ગયા છે, અને Spotify નો જમાનો ચાલી રહ્યો છે. ગીતોની સફર ડાઉનલોડથી સ્ટ્રીમિંગ સુધી પહોંચી છે, અને ભવિષ્યમાં તે ક્યાં પહોંચશે તે જોવું રહ્યું!