แหล่งเรียนรู้ชุมชน

ศูนย์แสดงและสาธิตการทอผ้าพื้นเมืองบ้านนาตาโพ (ลาวครั่ง)

“ผ้าทอลาวครั่ง”เป็นมรดกของบรรพบุรุษที่ได้มีการสืบทอดมาหลายชั่วอายุคนนับร้อยปีโดยชาวลาวได้อพยพมาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่ประเทศไทยและได้นำพาเอาวัฒนธรรมประเพณีการทอผ้าติดตัวมาด้วยโดยผู้หญิงในสมัยก่อนจะเป็นแม่บ้านและตามความเชื่อที่ว่าผู้หญิงทุกคนจะต้องทอผ้าไว้สำ หรับใช้งานในชีวิตประจำวัน โดยอย่างน้อย ต้องทอผ้านุ่งหรือผ้าห่มได้วัฒนธรรมการทอผ้าลาวครั่งจึงได้ส่งต่อมายังปัจจุบัน โดยตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี ที่มีผู้สืบเชื้อสายชาวลาวครั่งอาศัยอยู่เป็นจำนวนมากยังคงอนุรักษ์การทอผ้าลาวครั่งแบบโบราณดั้งเดิมที่ได้มีการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษโดยยังคงเอกลักษณ์ลวดลายที่มีความสวยงามและโดดเด่นจนสร้างชื่อเสียงให้แก่ชาวบ้านบึงมาจนถึงทุกวันนี้

นางอำไพ อำขำ เกิดมาจากตระกูลช่างทอผ้าลาวครั่งของตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานีและได้เห็นการทอผ้าลาวครั่งมาตั้งแต่เด็กจนเกิดความผูกพันจากการที่เห็นคุณยายและคุณแม่สร้างสรรค์ผลงานผ้าทอลาวครั่ง ที่ถือเป็นเอกลักษณ์ของชุมชน ที่ได้มีการสืบทอดมาอย่างยาวนาน โดยนางอำไพได้เรียนรู้ขั้นตอนและเทคนิคการทอผ้า ลาวครั่งจากนางอุ่น วงศรี ผู้เป็นยายและนางทองเทียน อำขำ ผู้เป็นแม่ นางอำไพเริ่มฝึก จากการช่วยหยิบจับสิ่งของเล็ก ๆ น้อย ๆ เริ่มจากช่วยคุณยายในการอิ้วเอาเมล็ดฝ้าย ทำ เป็นเส้นใยฝ้าย นางอำไพทอผ้าลาวครั่งอย่างจริงจังเรื่อยมาจนได้ชักชวนให้คนใน หมู่บ้านร่วมกันทอผ้าลาวครั่งและได้ยึดเป็นอาชีพเลี้ยงตนตั้งแต่นั้นมา

นางอำไพนับได้ว่าเป็นผู้มีความรู้ด้านการทอ “ผ้าลาวครั่ง” คนสำคัญของตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานีที่ยังคงอนุรักษ์และสร้างสรรค์ผลงานผ้า ทอลาวครั่งด้วยกรรมวิธีแบบโบราณอย่างต่อเนื่อง และยังสร้างสรรค์ผลงานผ้าทอลาวครั่งให้กลับมาได้รับความนิยมอีกครั้ง จากลวดลายที่ได้มีการดัดแปลงมาจากผ้าโบราณทำให้ผลงานมีความร่วมสมัยโดดเด่น สวยงาม จนสร้างชื่อเสียงอย่างต่อเนื่อง จวบจนถึงปัจจุบัน เป็นเวลากว่า 46 ปีมาแล้ว

นอกจากนี้นางอำไพยังคงอนุรักษ์การใช้สีที่ใช้ย้อมไหมหรือฝ้ายที่มาจาก ธรรมชาติเช่น มะพูด ครั่ง ใบหูกวาง เป็นต้นซึ่งมีขั้นตอนกรรมวิธีการย้อมที่ยากและต้องใช้ระยะเวลาในการย้อมนานจึงจะได้สีตรงตามความต้องการลวดลายที่นาง อำไพนิยมนำ มาสร้างสรรค์ผลงาน เช่น ลายขอนาค ลายหงส์ลายขอขื่อ เป็นต้น ผลงานที่มาจากฝีมือนางอำไพ จะมีความวิจิตรสวยงาม ผลงานมีความเรียบเนียนตลอดทั้งผืน อีกทั้งเนื้อผ้าใส่สบาย ไม่ร้อนชื้น ผลงานที่นางอำไพสร้างสรรค์มีหลากหลายรูปแบบ เช่น ปลอกหมอน ผ้านุ่ง ผ้าปกหัวนาค ผ้าห่ม เป็นต้น ซึ่งได้รับความนิยมจากคนทั่วไปเป็นอย่างมาก

ศูนย์แสดงและสาธิตการทอผ้าพื้นเมืองอำเภอบ้านไร่ ตั้งอยู่หลังวัดบ้านไร่ ติดกับโรงเรียนบ้านหน้าฝายบึงตาโพ ก่อตั้งขึ้นเพื่อการสืบทอดวัฒนธรรมและประเพณีโบราณของชนชาติลาวครั่งเดิม ส่งเสริมอาชีพให้แก่คนในชุมชน ภายในศูนย์แสดงและสาธิตผ้าทอลาวครั่งบ้านนาตาโพมีการสาธิตวิธีการผลิตผ้าทอแบบโบราณที่ใช้วัตถุดิบจากฝ้าย ด้ายยืน ด้ายพุ่งและด้ายจกใช้การเย็บมือทุกชิ้นลายที่ทอเป็นลายโบราณ เช่น ลายขอหลวง ลายขอคำเดือน จำหน่ายผลิตภัณฑ์ ผ้าซิ่น ผ้าคลุมเตียง ผ้าคลุมโต๊ะ ผ้าตัดชุด หมอนขิด ด้านนอกมีพิพิธภัณฑ์ผ้าโบราณมีอายุกว่าร้อยปี ภายในจัดแสดงผ้าทอโบราณที่ชาวบ้านนำมาบริจาคเป็นอาคารขนาดเล็ก

ที่อยู่ กลุ่มทอผ้าบ้านนาตาโพ 29 หมู่ 3 ตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี 61140 ตำบลบ้านบึง อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี

ที่มา : https://www.sacit.or.th/uploads/items/attachments/38da053032cb4c18a10fe33f871fc2bd/_b4f1229edb74125130b7b153f4b3ef5f.pdf