To view it in another language, please enable your browser’s automatic translation option. This website has been prepared in Turkish.
Sürdürülebilir turizm, doğal, kültürel ve sosyal unsurlardan koruma-kullanma dengesini göz önünde bulundurarak faydalanmayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, turizm faaliyetlerinin bu unsurları riske atmadan gelişmesini ve küresel ölçekte tanınmasını sağlamayı hedefler.
Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC) tarafından tanımlanan kriterler, sürdürülebilir turizme ilişkin ortak bir anlayış sağlamak üzere oluşturulmuştur.
Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programı ve Türkiye Sürdürülebilir Turizm Endüstri Kriterleri (TR-I), uluslararası normlara uygun bir standart belirlemek için GSTC kriterlerini benimsemiştir.
Sürdürülebilirlik kriterleri, turizm sektörünün tamamına uygulanabilir ve dört ana başlık (ana konu) etrafında düzenlenmiştir:
Sürdürülebilir Yönetim
Sosyo-Ekonomik Etkiler
Kültürel Etkiler
Çevresel Etkiler
Ayrıca, sürdürülebilir turizm hedefleri, Birleşmiş Milletler'in (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA) ile de ilişkilidir ve bu Amaçlara (örneğin, aşırı yoksulluğu sona erdirmek, iklim değişikliğini düzeltmek, çevreyi korumak) katkıda bulunmayı amaçlar.
Sürdürülebilir turizm, destinasyonlar ve işletmeler düzeyinde (özellikle konaklama tesisleri ve tur operatörleri için) belirli kriterler ve göstergeler aracılığıyla hayata geçirilir.
İşletmelerin çevresel, sosyal, kültürel, ekonomik, kalite, insan hakları, sağlık, güvenlik, risk ve kriz yönetimi konularını ele alan ve sürekli iyileştirmeyi teşvik eden uzun vadeli bir sürdürülebilirlik yönetim sistemi uygulaması gerekir.
Bu yönetim sistemi temel olarak şunları içerir:
Yasal Uyum: Yürürlükteki tüm yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası mevzuat ve düzenlemelere uyulması (sağlık, güvenlik, işgücü ve çevresel konular dahil).
Raporlama ve İletişim: Sürdürülebilirlik politikası, eylemleri ve performansı hakkında düzenli raporlar hazırlanması ve bu bilgilerin müşteriler dahil paydaşlara iletilmesi.
Personel ve Müşteri Katılımı: Personelin sürdürülebilirlik yönetim sisteminin geliştirilmesi ve uygulanması süreçlerine katılması ve periyodik eğitim alması. Müşteri memnuniyetinin sürdürülebilirlik unsurları da dahil edilerek izlenmesi ve düzeltici önlemler alınması.
Destinasyon Katılımı: İşletmenin, destinasyonun sürdürülebilir turizm planlaması ve yönetimi ile ilgilenmesi ve Destinasyon Yönetim Kuruluşu veya ilgili sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği yapması.
Erişim: Tesislerin, fiziksel engelli ve diğer özel ihtiyaçları olan kişiler tarafından erişilebilir olması için fiziksel koşulların elverdiği oranda uygun hale getirilmesi.
Bu bölüm, turizmin yerel halka olan faydalarının artırılmasını ve olumsuz etkilerinin en aza indirilmesini hedefler.
Yerel Halkın Desteklenmesi: İşletmenin, yerel halkın gelişimini destekleyici eğitim, sağlık ve iklim değişikliği etkilerini ele alan projelere aktif olarak katkıda bulunması.
Yerel İstihdam ve Satın Alma: İstihdamda ve yönetim pozisyonlarında yerel halka eşit fırsatlar sunulması ve öncelik verilmesi. Mal ve hizmet satın alırken mevcut ve yeterli kalitede yerel/bölgesel tedarikçilere ve adil ticaret tedarikçilerine öncelik verilmesi.
İyi ve Saygın Çalışma: Çalışma haklarına saygı duyulması, güvenli bir çalışma ortamı sağlanması ve çalışanlara en az asgari ücretin ödenmesi.
Geçim Kaynaklarının Korunması: İşletme faaliyetlerinin, yerel halkın arazi, su kaynakları kullanımı, geçiş hakkı, ulaşım ve barınma dahil geçim kaynaklarına erişimi olumsuz etkilememesi.
Bu alan, turizm faaliyetlerinin kültürel ve tarihi varlıklara saygılı olmasını ve bu varlıkların korunmasına katkıda bulunmasını sağlar.
Kültürel Mirasın Korunması: İşletmenin, tarihi, arkeolojik, kültürel ve manevi öneme sahip yerel varlıkların korunmasına ve geliştirilmesine maddi veya aynî katkıda bulunması ve yerel halkın bu mekanlara erişimini engellememesi.
Kültür ve Mirasın Sunulması: İşletmenin, geleneksel ve çağdaş yerel kültürün otantik unsurlarını (mutfak, tasarım, dekorasyon, el sanatları) operasyonlarında değerlendirmesi ve bunu yaparken yerel halkın fikri mülkiyet haklarına saygı göstermesi.
Çevresel sürdürülebilirlik, turizm faaliyetlerinin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmeyi ve doğal varlıkların korunmasını amaçlar.
Kaynakları Koruma: Enerji ve su tüketiminin türe göre ölçülerek azaltılması hedeflenir. Yenilenebilir enerji kullanımını artırma çabası gösterilir. Satın alma politikalarında çevresel açıdan sürdürülebilir ürünler ve tedarikçilere öncelik verilir (geri dönüştürülmüş mallar, tehdit altındaki türlerin kullanılmaması).
Kirliliğin Azaltılması: Sera gazı emisyonlarının (karbon ayak izi) tanımlanması, hesaplanması ve azaltılması için önlemler alınır. Atık suyun etkin şekilde arıtılması ve katı atıkların (gıda atıkları dahil) ölçülmesi, azaltılması ve geri dönüştürülmesi mekanizmalarının oluşturulması gerekir. Zararlı maddelerin (pestisitler, temizlik malzemeleri) kullanımı en aza indirilmelidir.
Biyoçeşitliliğin Korunması: Biyolojik çeşitliliğin korunmasına destek olunması, doğal korunan alanlara özellikle dikkat edilmesi ve doğal ekosistemlerdeki rahatsızlıkların en aza indirilmesi. İşletmelerin doğal alanlara yapılan ziyaretlerin yönetimi için uygun yönergeleri izlemesi ve yaban hayatı etkileşimlerinde sorumlu yönetim anlayışını benimsemesi gerekir.
Türkiye'de sürdürülebilir turizm uygulamalarına örnek olarak, yerel kültürü benimseyen ve doğayla uyum içinde yaşayan Cittaslow (Sakin Şehir) üyesi ilçeler (örneğin Seferihisar, Göynük, Eğirdir, Arapgir) gösterilmektedir.