การทำไม้กวาดดอกหญ้า บ้านฟากคลอง
การทำไม้กวาดดอกหญ้า บ้านฟากคลอง
การทำไม้กวาดดอกหญ้า บ้านฟากคลอง
ไม้กวาดดอกหญ้า เป็นผลิตภัณฑ์ที่คนบ้านฟากคลองทำใช้ในครัวเรือนมาตั้งแต่อดีต โดยใช้ความรู้ดั้งเดิมในการทำ แต่เมื่อมีการพัฒนาทางเศรษฐกิจขึ้น หน่วยงานได้เล็งเห็นต้นทุนที่มีอยู่ในพื้นที่ชุมชน จึงได้พัฒนาศักยภาพชุมชน ในการทำไม้กวาดดอกหญ้าให้มีความคงทน มีรูปลักษณ์ที่สวยงาม และพัฒนาสู่การเป็นสินค้าชุมชน”
“ตำบลหนองเต่า”ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอเมืองอุทัยธานี ภูมิประเทศเกือบทั้งหมดมีสภาพเป็นป่าเขาสูงชันพื้นดินลูกรัง มีที่ราบหุบเขาใช้สำหรับการเกษตรประมาณ มีลำน้ำไหลผ่านบริเวณตอนกลางตามแนวยาวของพื้นที่ และด้วยสภาพพื้นที่เป็นป่าเขามีความอุดมสมบูรณ์ จึงเหมาะแก่การเจริญเติบโตของดอกไม้กวาดและไม้ไผ่ ประกอบกับไม่มีคนทำลาย ทำให้ดอกไม้กวาดแพร่ขยายอย่างรวดเร็วและมีจำนวนมากโดยย้อนไปก่อนปี พ.ศ.2550 ในพื้นที่บนภูเขาของตำบลหนองเต่า มีดอกไม้กวาดจำนวนมาก ชาวบ้านนิยมนำดอกไม้กวาดมามัดรวมกันทั้งก้านเพื่อใช้กวาดบ้าน เป็นการทำใช้เองในครัวเรือนไม่ได้มีการทำเพื่อจำหน่าย จนกระทั่งในปี พ.ศ.2550 หน่วยงานของ กศน.อำเภอเมืองอุทัยธานี เข้ามาสนับสนุนการจัดตั้งกลุ่มการทำไม้กวาดดอกหญ้า จัดหาวิทยากรในการอบรมมาสอนโดยชักชวนชาวบ้านที่สนใจเข้ามาเรียนรู้และให้รวมกลุ่มจัดตั้งกลุ่มไม้กวาดดอกหญ้าโดยมีเงินงบประมาณสนับสนุนบางส่วนและมีการลงหุ้นร่วมกันทุกปีๆ ละ 100 บาท ซึ่งมีสมาชิกเริ่มแรกจำนวน 15 คน (ปัจจุบันมีสมาชิกเพิ่มขึ้นเป็น 30 คน) มีการแต่งตั้งคณะกรรมการในการดำเนินการอย่างชัดเจน ปีพ.ศ.2555 สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอเมืองอุทัยธานี องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแก สำนักงานเกษตรอำเภอเมืองอุทัยธานีเข้ามาสนับสนุนการขึ้นทะเบียนไม้กวาดดอกหญ้าเป็นสินค้า OTOP ของตำบลหนองเต่า
จากนั้นในปี พ.ศ.2560 กศน.อำเภอเมืองอุทัยธานี ได้จัดให้มีการอบรมถ่ายทอดความรู้การทำไม้กวาดดอกหญ้าให้กับคนรุ่นใหม่ในชุมชน จนปัจจุบันผลิตภัณฑ์ไม้กวาดดอกหญ้าของตำบลหนองเต่า มีรูปแบบที่หลากหลายมากขึ้น ตรงกับความต้องการของตลาดมากขึ้น สามารถสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนเป็นอย่างดี เคล็ดลับของการทำไม้กวาดดอกหญ้ามีเทคนิคที่สำคัญ ดังนี้ วิธีการเก็บดอกไม้กวาด ดอกไม้กวาดเป็นองค์ประกอบสำคัญในการทำไม้กวาดดอกหญ้า การคัดเลือกดอกไม้กวาดจึงเป็นขั้นตอนที่สำคัญมากในการผลิตไม้กวาดดอกหญ้าที่มีคุณภาพสูง ชาวบ้านตำบลหนองเต่า มีเทคนิคในการเก็บไม้กวาดดอกหญ้า คือ จะต้องเก็บดอกไม้กวาดในช่วงเดือนมกราคมเพราะดอกหญ้าจะบานกำลังพอดี สีเขียวสวย การเก็บไว้ใช้ทั้งปีโดยจะนำมาเก็บในอาคารทั้งสดๆ จะไม่ตากแดดหรือตีเอาเกสรดอกออก เวลาจะนำมาทำถึงจะนำมาตากแดดและตีเกสรออกเพราะหากตากแดดและตีไว้มากๆ จะทำให้สีดอกหญ้าดูเก่า และเปราะหักง่ายไม่มีความคงทน
เทคนิคในการทำให้ไม้กวาดคงทน ไม้กวาดดอกหญ้าของตำบลบ่อภาค ถือว่ามีความคงทนมาก โดยชาวบ้านมีเทคนิคในการทำให้ไม้กวาดคงทนโดยการใช้ขี้ยางที่ได้จากยางไม้ในการทาเคลือบเพื่อให้ไม้กวาดแน่นและมีความคงทนใช้งานได้นานขึ้นเพราะยางไม้จะมีความเหนียวมากกว่าแเลคเกอร์หรือกาว ซึ่งยางไม้นี้หาได้จากในพื้นที่ป่าบริเวณใกล้เคียงชุมชนเอง แต่ในปัจจุบันหายากขึ้น
การดำเนินงานของกลุ่มไม้กวาดดอกหญ้า มีการแต่งตั้งคณะทำงานอย่างชัดเจน มีการแบ่งรายรับรายจ่ายเป็นหมวดหมู่ สมาชิกสามารถตรวจสอบได้ตลอดเวลา ในเดือนมกราคมของทุกปีจะมีการประชุมหารือในการจัดชื้อวัตถุดิบจากชาวบ้านโดยจะกำหนดราคารับชื้อ ดังนี้
– ด้ามหวายราคาด้ามละ 5 บาท
– ด้ามไม้ราคาด้ามละ 3 บาท
– ดอกไม้กวาดสดราคาฟุตละ 23-25 บาท
– ขี้ยางกิโลกรัมละ 100 บาท
– ส่วนไหมที่ใช้ในการเย็บก็ชื้อตามท้องตลาด
ทั้งนี้ทุนในการดำเนินงานจะใช้เงินทุนหมุนเวียนในกลุ่มจัดชื้อและทำการแจกจ่ายให้แก่สมาชิกไปทำ ซึ่งจะกำหนดให้ส่งไม้กวาดทุกวันที่ 15 และ 30 ของทุกเดือน จากนั้นทางกลุ่มจะคิดราคาค่าแรงให้แก่สมาชิกเป็นด้ามๆ ละ 10 บาท โดยคำนวนจากราคาวัตถุดิบดังนี้คือ
· ด้ามราคา 5 บาท
· ดอกไม้กวาดฟุตละ 40 บาท (1 ฟุตทำไม้กวาดได้ 4 ด้าม)
· ไหมเย็บราคา 2 บาท
· ขี้ยางราคา 3 บาท
รวมต้นทุนราคาด้ามละ 20 บาท ขายราคาด้ามละ 40 บาทกำไร 20 บาทต่อด้าม แบ่งให้สมาชิกด้ามละ 10บาท เก็บเข้ากลุ่ม 10 บาท สมาชิกแต่ละคนจะได้รับเงินปันผลมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับความขยันของสมาชิกเอง
กลุ่มไม้กวาดดอกหญ้าได้รับการยอมรับจากหลายๆ หน่วยงานและเข้ามาให้การสนับสนุน ร่วมขับเคลื่อนกลุ่ม ให้ความสนใจเข้ามาเรียนรู้และร่วมถ่ายทอดความรู้จากรุ่นสู่รุ่นและมีการพัฒนารูปแบบผลิตภัณฑ์ให้ทันสมัย สวยงาม หลากหลายการใช้งาน เช่น การเล่นสีดอกไม้กวาดโดยการใช้สีอ่อนและเข้มสลับกัน การทำไม้กวาดสำหรับกวาดเพดาน ใช้ในรถยนต์ เป็นต้น
ไม้กวาดดอกหญ้า เป็นผลิตภัณฑ์ที่คนหนองเต่า ทำใช้ในครัวเรือนมาตั้งแต่อดีต โดยใช้ความรู้ดั้งเดิมในการทำ แต่เมื่อมีการพัฒนาทางเศรษฐกิจขึ้น หน่วยงานได้เล็งเห็นต้นทุนที่มีอยู่ในพื้นที่ชุมชน จึงได้พัฒนาศักยภาพชุมชน ในการทำไม้กวาดดอกหญ้าให้มีความคงทน มีรูปลักษณ์ที่สวยงาม และพัฒนาสู่การเป็นสินค้าชุมชน”
ตำแหน่งที่ตั้ง : ตั้งอยู่ ศาลากลางบ้าน หมู่ 4 ตำบลหนองเต่า อำเภอเมืองอุทัยธานี จังหวัดอุทัยธานี
การเดินทาง : ใช้เส้นทาง Highway 2023 ตำบล หนองเต่า อำเภอ เมืองอุทัยธานี อุทัยธานี ประเทศไทย 61000 อุทัยธานี (ทางไปเขื่อนวังร่มเกล้า) สถานที่อยู่ข้างทาง ก็จะถึงกลุ่มการทำไม้กวาดดอกหญ้า
ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดยนางสาวศรีรัก ขำคม
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดยนางสาวศรีรัก ขำคม