ฉาก (Setting) ในวรรณกรรมเด็กถือเป็นองค์ประกอบสำคัญที่ส่งผลต่อความเข้าใจของผู้อ่านเกี่ยวกับโครงเรื่อง ตัวละคร และธีมของเรื่อง ฉากในวรรณกรรมเด็กสามารถแบ่งออกได้เป็นสองประเภทหลัก ๆ คือ Integral Setting หรือฉากที่เป็นส่วนสำคัญ และ Backdrop Setting หรือฉากที่เป็นพื้นหลัง

Integral Setting เป็นฉากที่มีความเชื่อมโยงโดยตรงกับโครงเรื่องและตัวละคร ซึ่งหมายความว่าฉากนี้มีบทบาทสำคัญในการกำหนดการกระทำของตัวละครและพัฒนาเนื้อเรื่อง ตัวอย่างเช่น หากเรื่องราวเกิดขึ้นในยุคสมัยหนึ่งที่มีเหตุการณ์ประวัติศาสตร์เป็นตัวกำหนด ฉากนั้นจะช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจความขัดแย้งของตัวละครได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น ขณะเดียวกัน ฉากนี้ยังทำหน้าที่สะท้อนให้เห็นถึงธีมหลักของเรื่อง เช่น ความยากลำบากหรือการเอาชีวิตรอดในสภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวย

ในทางกลับกัน Backdrop Setting เป็นฉากที่ไม่ได้มีบทบาทสำคัญต่อโครงเรื่องมากนัก แต่ใช้เพื่อสร้างบรรยากาศหรือเป็นฉากหลังให้กับเหตุการณ์ในเรื่อง ฉากประเภทนี้ช่วยให้ผู้อ่านรู้สึกเข้าถึงตัวละครและเหตุการณ์ได้ง่ายขึ้น โดยไม่จำเป็นต้องเข้าใจบริบททั้งหมดอย่างละเอียด

ในแง่ของหน้าที่ ฉากในวรรณกรรมเด็กมีบทบาทที่หลากหลาย เริ่มจากการช่วยอธิบายความขัดแย้งในเรื่อง ตัวอย่างเช่น ในเรื่องที่ตัวละครต้องต่อสู้กับธรรมชาติ ฉากในสภาพแวดล้อมที่โหดร้ายสามารถทำให้ความขัดแย้งชัดเจนและน่าสนใจยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ฉากยังสามารถทำหน้าที่เป็นตัวขัดแย้ง (Antagonist) ได้ด้วย เช่น ในการผจญภัยในป่าลึกที่เต็มไปด้วยอันตราย การออกแบบฉากในลักษณะนี้ช่วยให้ผู้อ่านรู้สึกท้าทายและมีส่วนร่วมกับเรื่องราวมากขึ้น

ฉากยังมีบทบาทในการสะท้อนลักษณะของตัวละคร (Illuminates Character) โดยแสดงให้เห็นถึงบุคลิกภาพ ความคิด และอารมณ์ของตัวละครผ่านสภาพแวดล้อมที่พวกเขาอาศัยอยู่ ตัวอย่างเช่น บ้านที่เรียบง่ายและมืดมนอาจสะท้อนถึงความยากจนหรือความทุกข์ของตัวละคร ในขณะเดียวกัน ฉากยังสามารถสร้างอารมณ์ (Mood) และช่วยเพิ่มบรรยากาศของเรื่องได้ เช่น ฉากที่มีความมืดและเงียบสงบอาจเพิ่มความรู้สึกหวาดกลัวหรือระทึกขวัญ

ในเรื่อง Charlotte's Web ฉากฟาร์มของชาร์ล็อตต์ถูกใช้เพื่อแสดงให้เห็นถึงมิตรภาพและความเสียสละระหว่างตัวละคร ฉากนี้ไม่ได้เพียงแต่ให้บริบททางกายภาพเท่านั้น แต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงธีมที่อบอุ่นและมนุษยธรรมของเรื่อง การใช้ฉากเป็นตัวแทนของความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นระหว่างชาร์ล็อตต์และวิลเบอร์ช่วยสร้างความประทับใจให้ผู้อ่าน และเป็นตัวอย่างที่ดีของการใช้ฉากเพื่อเน้นย้ำธีมของเรื่อง

นอกจากนี้ ฉากยังสามารถเป็นสัญลักษณ์ (Symbolism) ได้ เช่น การใช้ทะเลทรายเพื่อแสดงถึงความโดดเดี่ยวหรือความท้าทายในชีวิต ตัวอย่างเช่น ในนิทานพื้นบ้านหรือวรรณกรรมแฟนตาซี ฉากที่เป็นป่าลึกลับหรือปราสาทมักจะถูกใช้เพื่อสร้างความลึกลับและเป็นจุดเริ่มต้นของการเดินทางที่สำคัญ ฉากเหล่านี้ช่วยเสริมสร้างความหมายเชิงลึกและเพิ่มความน่าสนใจให้กับเรื่องราว

ประเภทของฉากในวรรณกรรมสำหรับเด็ก

ประเภทแรกคือ Integral Setting ซึ่งเป็นฉากที่มีความสำคัญและเชื่อมโยงกับโครงเรื่องอย่างใกล้ชิด ฉากประเภทนี้ไม่สามารถแยกออกจากเรื่องได้ เนื่องจากมันเป็นส่วนหนึ่งของการดำเนินเรื่อง ตัวอย่างเช่น ถ้าเรื่องราวเกิดขึ้นในยุคประวัติศาสตร์ เช่น สมัยสงครามโลกครั้งที่สอง ฉากในยุคสมัยนี้จะกำหนดทั้งพฤติกรรมและแรงจูงใจของตัวละคร นอกจากนี้ ยังช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจปัจจัยทางสังคมหรือวัฒนธรรมที่เป็นตัวแปรสำคัญในเรื่อง

ในทางกลับกัน Backdrop Setting เป็นฉากที่ทำหน้าที่เป็นพื้นหลัง โดยไม่ได้มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาโครงเรื่อง ฉากประเภทนี้ใช้เพื่อเสริมสร้างบรรยากาศและให้บริบทเบื้องต้นแก่ผู้อ่าน ตัวอย่างเช่น ฉากในเมืองธรรมดาหรือในห้องเรียนที่ไม่ได้ส่งผลต่อการกระทำของตัวละครมากนัก แต่ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจสถานการณ์พื้นฐานของเรื่อง

หน้าที่ของฉากในวรรณกรรมสำหรับเด็ก

ฉากสามารถทำหน้าที่ได้หลากหลาย โดยอาจทำหน้าที่เพื่อสนับสนุนความขัดแย้ง (Conflict) ของเรื่อง หรือเพื่อสร้างความลึกซึ้งให้กับตัวละคร หน้าที่หลักของฉากมีดังนี้:

1. Clarify Conflict (อธิบายความขัดแย้ง)
   ฉากที่ออกแบบมาเพื่อแสดงความขัดแย้งมักเกี่ยวข้องกับธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม หรือสถานการณ์ที่เป็นอุปสรรคสำคัญ ตัวอย่างเช่น ในวรรณกรรมที่ตัวละครต้องต่อสู้กับภัยธรรมชาติ เช่น พายุหรือภูเขาหิมะ สภาพแวดล้อมในฉากช่วยทำให้ความขัดแย้งชัดเจนขึ้น และกระตุ้นให้ตัวละครต้องปรับตัวหรือเอาชนะอุปสรรคเหล่านี้

2. Historical Background (สร้างบริบททางประวัติศาสตร์)
   ฉากที่มีบริบททางประวัติศาสตร์ช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจยุคสมัยและเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ ตัวอย่างเช่น ในวรรณกรรมที่เกิดขึ้นในยุคสงครามโลก การบรรยายฉากของเมืองที่ถูกระเบิดหรือค่ายอพยพสามารถทำให้ผู้อ่านรู้สึกถึงความเป็นจริงในยุคนั้น และเข้าใจสภาพแวดล้อมที่ตัวละครต้องเผชิญ

3. Antagonist (เป็นตัวขัดแย้งในตัวเอง)
   บางครั้งฉากสามารถทำหน้าที่เป็นศัตรูของตัวละครได้ ตัวอย่างเช่น ในการผจญภัยในป่าลึก ตัวละครอาจต้องเผชิญกับสัตว์ป่า ความมืด หรือความหนาวเย็น ฉากที่เป็นตัวขัดแย้งในลักษณะนี้สร้างความท้าทายและทำให้เรื่องราวน่าสนใจยิ่งขึ้น

4. Illuminates Character (สะท้อนลักษณะของตัวละคร)
   ฉากสามารถทำหน้าที่สะท้อนบุคลิกภาพ ความรู้สึก หรือความเชื่อของตัวละคร ตัวอย่างเช่น บ้านที่เต็มไปด้วยข้าวของรกรุงรังอาจบ่งบอกถึงความเครียดหรือความวุ่นวายทางจิตใจของตัวละคร หรือฉากที่มีความเรียบง่ายและอบอุ่นอาจแสดงถึงความรักและความสามัคคีในครอบครัว

5. Create Mood (สร้างบรรยากาศ)
   ฉากยังช่วยสร้างอารมณ์หรือบรรยากาศที่ส่งผลต่อความรู้สึกของผู้อ่าน ตัวอย่างเช่น ฉากที่มืดครึ้มและมีหมอกอาจสร้างความลึกลับและน่ากลัว ในขณะที่ฉากที่มีทุ่งหญ้าและดอกไม้สดใสสามารถสร้างความรู้สึกสดชื่นและผ่อนคลาย

6. Symbolism (สัญลักษณ์)
   ฉากบางฉากอาจมีความหมายเชิงสัญลักษณ์ ตัวอย่างเช่น ทะเลทรายอาจเป็นตัวแทนของความโดดเดี่ยวหรือการค้นหาความหมายของชีวิต ในขณะที่ป่าลึกอาจเป็นตัวแทนของการเผชิญกับความกลัวหรือความลึกลับ

ตัวอย่างการใช้ฉากในวรรณกรรมสำหรับเด็ก

ในวรรณกรรมเรื่อง Charlotte's Web ฉากฟาร์มเป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมของ Integral Setting ซึ่งฉากนี้ไม่ได้เป็นเพียงแค่สถานที่สำหรับตัวละครหลัก แต่ยังทำหน้าที่สะท้อนธีมของมิตรภาพและการเสียสละ ฉากฟาร์มช่วยสร้างบรรยากาศที่อบอุ่นและเรียบง่าย พร้อมทั้งเน้นย้ำถึงความสำคัญของความสัมพันธ์ระหว่างชาร์ล็อตต์และวิลเบอร์ ฉากที่สะท้อนความเป็นธรรมชาติของฟาร์ม เช่น คอกหมูและใยแมงมุม สร้างความรู้สึกใกล้ชิดและเชื่อมโยงกับผู้อ่าน นอกจากนี้ยังช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจถึงคุณค่าของมิตรภาพและการเสียสละผ่านสิ่งแวดล้อมที่ตัวละครอาศัยอยู่

การสร้างฉากในวรรณกรรมเรื่อง The Search for WondLa

1. ภาพรวมของการสร้างฉาก

ใน The Search for WondLa ฉากต่าง ๆ ถูกออกแบบให้มีความผสมผสานระหว่างเทคโนโลยีล้ำสมัยและธรรมชาติที่งดงาม โดยนำเสนอโลกที่ดูเหมือนจะสมดุลแต่ในขณะเดียวกันก็มีความขัดแย้งระหว่างกัน เรื่องราวเน้นการเดินทางของอีวาไนน์ผ่านภูมิประเทศหลากหลายที่ถูกสร้างขึ้นอย่างพิถีพิถันเพื่อสะท้อนธีมของการเอาชีวิตรอด การค้นพบ และความเชื่อมโยง การสร้างฉากที่น่าสนใจเช่นนี้สามารถทำได้โดยการบรรยายที่ชัดเจน การผสมผสานองค์ประกอบทางวัฒนธรรมและนิเวศวิทยาที่โดดเด่น และการสร้างความสัมพันธ์ทางอารมณ์ระหว่างตัวละครและฉาก

2. องค์ประกอบสำคัญของฉากใน WondLa

การผสมผสานเทคโนโลยีกับธรรมชาติ ที่หลบภัยใต้ดินที่อีวาเริ่มต้นการเดินทางเต็มไปด้วยเทคโนโลยีล้ำสมัย เช่น หุ่นยนต์ดูแล ซึ่งแตกต่างอย่างสิ้นเชิงกับโลกที่อยู่เบื้องบนที่มีธรรมชาติที่ดุเดือดและสวยงามพร้อมด้วยพืชและสัตว์ต่างดาว

ความหลากหลายทางนิเวศวิทยา ตั้งแต่ป่าหนาทึบที่เต็มไปด้วยพืชเรืองแสง ไปจนถึงพื้นที่รกร้างว่างเปล่า ฉากเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความหลากหลายทางระบบนิเวศ ซึ่งมักเป็นอุปสรรคต่ออีวาและสื่อถึงความไม่แน่นอนของการเดินทางของเธอ

ชั้นวัฒนธรรม โลกในเรื่องนี้มีสิ่งมีชีวิตต่างดาวหลากหลายสายพันธุ์ แต่ละสายพันธุ์ช่วยเพิ่มความลึกซึ้งทางวัฒนธรรมและภาพลักษณ์ของเรื่อง เช่น การปฏิสัมพันธ์ของโรเวนเดอร์ คิตต์กับอีวาที่แนะนำให้เห็นประวัติศาสตร์และบรรทัดฐานทางสังคมที่สร้างขึ้นในโลกนี้

3. ขั้นตอนการสร้างฉากในแบบ WondLa

ขั้นตอนที่ 1 กำหนดธีมหลัก
เลือกธีมที่สอดคล้องกับฉากทั้งหมด ใน WondLa ธีมของการค้นพบและการเอาชีวิตรอดคือแก่นสำคัญ ระบุว่าธีมนี้จะมีอิทธิพลต่อภูมิทัศน์และการปฏิสัมพันธ์อย่างไร

ขั้นตอนที่ 2 ผสมผสานสิ่งที่คุ้นเคยกับสิ่งที่แปลกใหม่
สร้างสภาพแวดล้อมที่ผสมผสานองค์ประกอบที่คุ้นเคย (เช่น ป่า ทะเลทราย) เข้ากับลักษณะพิเศษที่เต็มไปด้วยจินตนาการ (เช่น พืชเรืองแสง สิ่งมีชีวิตที่มีสติปัญญา) การผสมผสานนี้ช่วยให้ผู้อ่านสามารถเชื่อมโยงกับโลกได้ง่ายขึ้นขณะยังคงสร้างความน่าสนใจ

ขั้นตอนที่ 3 สร้างความเชื่อมโยงระหว่างตัวละครและฉาก
ออกแบบฉากให้สะท้อนและท้าทายตัวละคร ตัวอย่างเช่น ความปรารถนาของอีวาในการเชื่อมโยงกับผู้อื่นถูกสะท้อนในความโดดเดี่ยวและความเป็นปรปักษ์ของสภาพแวดล้อมรอบตัวเธอ ซึ่งผลักดันให้เธอต้องปรับตัวและเติบโต

ขั้นตอนที่ 4 ใช้รายละเอียดที่กระตุ้นประสาทสัมผัส
ใช้คำบรรยายที่กระตุ้นประสาทสัมผัส เช่น เสียงกรอบแกรบของใบไม้ต่างดาว เสียงฮัมเบา ๆ ของเครื่องจักรกลกลไก หรือกลิ่นของดอกไม้ประหลาด เพื่อให้ผู้อ่านดื่มด่ำกับฉาก

4. กิจกรรม สร้างโลกในแบบ WondLa 

เป้าหมาย สร้างฉากที่มีเอกลักษณ์โดยได้รับแรงบันดาลใจจากเทคนิคที่ใช้ใน The Search for WondLa

คำแนะนำ

• 1. เลือกธีมหลักสำหรับฉาก  (เช่น ความยืดหยุ่น ความสามัคคี การสำรวจ)

  2. วาดหรือบรรยายลักษณะทางกายภาพและวัฒนธรรมของสภาพแวดล้อม รวมถึงองค์ประกอบทางนิเวศวิทยาหรือเทคโนโลยีที่โดดเด่นอย่างน้อยสามอย่าง

  3. เขียนฉากสั้น ๆ ที่ตัวละครมีปฏิสัมพันธ์กับฉาก โดยแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของฉากต่อการเดินทางของตัวละคร

5. ตัวอย่างฉาก แนวปะการังเรืองแสง (Luminal Reef)

คำบรรยาย เมืองใต้น้ำที่ล้อมรอบด้วยโครงสร้างปะการังเรืองแสงที่เปลี่ยนสีตามอารมณ์ของผู้อยู่อาศัย มีฝูงปลาที่มีสติปัญญาคอยเป็นผู้นำทาง ขณะที่สิ่งประดิษฐ์โบราณบ่งบอกถึงอารยธรรมที่สูญหาย

ฉาก นักเดินทางคนหนึ่งพยายามสำรวจแนวปะการัง โดยเรียนรู้การตีความการเปลี่ยนแปลงสีของปะการังเพื่อค้นหาเส้นทางลับ พร้อมทั้งเอาชนะความกลัวในสิ่งที่ไม่รู้จัก

การบูรณาการรายละเอียดที่เต็มไปด้วยจินตนาการและเชื่อมโยงกับการเติบโตของตัวละคร จะช่วยให้นักเขียนสร้างฉากที่น่าจดจำและส่งผลกระทบเช่นเดียวกับในเรื่อง The Search for WondLa

อันนี้คือการออกแบบกรณีตัวอย่างที่ครูยกมาจากเรื่อง The Search for WondLa เท่านั้น ส่วนของนักเรียนต้องคิดฉากขึ้นมาเอง ไม่ใช่ทำตามฉากตัวอย่าง

1. วางแผนการออกแบบ

อ่านและทำความเข้าใจกับฉาก อ่านคำบรรยายให้ละเอียดเพื่อให้เห็นภาพในหัว เช่น โครงสร้างปะการังที่เรืองแสง ฝูงปลาที่มีสติปัญญา และสิ่งประดิษฐ์โบราณ

ร่างไอเดีย ใช้ดินสอร่างภาพเบื้องต้นว่าฉากจะมีลักษณะอย่างไร เช่น ตำแหน่งของปะการัง เมืองใต้น้ำ และตัวนักเดินทาง

กำหนดเลเยอร์ เลือกจุดที่ต้องการทำให้ดูมีมิติ เช่น ปะการังด้านหน้า เมืองในพื้นหลัง หรือฝูงปลาที่ลอยตัว

2. เตรียมวัสดุ

กระดาษหนาสำหรับฐาน (เช่น กระดาษแข็งหรือฟิวเจอร์บอร์ด)

กระดาษหลากสี (ใช้โทนที่เหมาะกับใต้ทะเล เช่น ฟ้า เทา ม่วง เรืองแสง)

กรรไกร คัตเตอร์ และกาว

สีเมทัลลิกหรือเรืองแสงสำหรับเพิ่มรายละเอียด

แผ่นพลาสติกใส (สำหรับเลียนแบบน้ำหรือแสง)

ไฟ LED ขนาดเล็ก (เพื่อสร้างเอฟเฟกต์เรืองแสง) ถ้าทำได้นะ 555555

3. สร้างองค์ประกอบหลัก

พื้นหลัง (Background)

ตัดกระดาษแข็งหรือกระดาษสีฟ้าสำหรับพื้นหลัง

เพิ่มโครงสร้างปะการังขนาดใหญ่ที่ล้อมรอบเมืองใต้ทะเล

วาดหรือแปะรายละเอียดเมืองที่อยู่ลึกในทะเล เช่น อาคารทรงโค้งมนหรือทรงหอคอย

ใช้สีเรืองแสงทาเพื่อให้ดูมีประกาย

ปะการังเรืองแสง

ตัดกระดาษเป็นรูปทรงปะการังหลากหลาย เช่น กิ่งไม้ โค้งมน

ซ้อนเลเยอร์ของกระดาษหลายชั้นเพื่อสร้างมิติ

ทาสีเมทัลลิกหรือสีเรืองแสงบนขอบหรือพื้นผิว

ฝูงปลาที่มีสติปัญญา

ตัดกระดาษรูปปลาขนาดเล็ก ใช้กระดาษสีเหลืองหรือสีส้มสดใส

ใช้ลวดหรือเส้นด้ายบาง ๆ ติดปลาเพื่อให้ดูเหมือนกำลังว่ายอยู่

สิ่งประดิษฐ์โบราณ

ตัดกระดาษให้มีรูปทรงเสาหิน โบราณวัตถุ หรือประตูที่มีลวดลายโบราณ

ใช้สีทองหรือสีเขียวตะไคร่เพิ่มรายละเอียด

ตัวนักเดินทาง

ตัดกระดาษเป็นตัวคนเล็ก ๆ ที่สวมชุดดำน้ำ (หรือเสื้อผ้าผจญภัย)

จัดวางให้อยู่ในตำแหน่งที่สำรวจแนวปะการัง

4. ประกอบเลเยอร์

ซ้อนชั้นกระดาษ วางชิ้นงานแต่ละส่วนที่เตรียมไว้ ซ้อนเลเยอร์จากพื้นหลังถึงฉากหน้า (Foreground) เพื่อสร้างความลึก

ติดตั้งไฟ LED วางไฟ LED ขนาดเล็กไว้ด้านหลังปะการัง หรือใช้แผ่นพลาสติกเรืองแสงเพื่อเลียนแบบแสงที่ส่องผ่านน้ำ

5. เพิ่มรายละเอียด

ใช้หมึกเจลหรือสีเมทัลลิกแต่งลวดลายบนปะการังและโครงสร้าง

เติมฟองน้ำเล็ก ๆ หรือก้อนกระดาษสีขาวเพื่อเลียนแบบฟองอากาศในน้ำ

หากต้องการความสมจริงเพิ่มเติม ใช้กระดาษที่โปร่งใส (เช่น กระดาษไข) เป็นชั้นของน้ำทะเล

6. จัดแสดง

วางชิ้นงานในกล่องโชว์กระจกใสหรือกรอบที่มีไฟส่องเพื่อเน้นเอฟเฟกต์เรืองแสง

เพิ่มชื่อฉาก “Luminal Reef” พร้อมคำบรรยายใต้ภาพ