คำถามเพื่อฝึกการคิดตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
คำถามเพื่อฝึกการคิดตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
เป้าหมายสำคัญในการขับเคลื่อนหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง (ปศพพ.) สู่สถานศึกษา คือ การปลูกฝัง "อุปนิสัยพอเพียง" ให้กับนักเรียน โดยต้องกำหนดนิยามความหมายของคำว่า "อุปนิสัยพอเพียง" ให้รู้ชัดถึง "คุณค่า" ว่ากำลังจะทำอะไรเพื่ออะไร ก่อนจะใช้ประสบการณ์พิจารณาประกอบหลักวิชามาวางแผนการขับเคลื่อนฯ
อย่างรอบคอบ "คุ้มค่า" และคำนึงถึงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ กล่าวคือให้นำหลัก ปศพพ. มาใช้ในการขับเคลื่อนฯ นั่นเอง
ทั้งนี้"อุปนิสัยพอเพียง" ที่เป็นเป้าหมายของการขับเคลื่อน ปศพพ. สู่สถานศึกษา โดยใช้รูปแบบและเครื่องมือของ รศ.ดร. ทิศนา แขมมณี มี 3 ส่วนคือ "คิดเป็น ทำดี มีความรู้"
1. คิดเป็น หมายถึง นักเรียนมีนิสัยการคิดบนหลักปรัชญา ปศพพ. คือ คิดพิจาณาด้วยเหตุและผลอย่างรอบคอบก่อนตัดสินใจทำ คิดถึงผลลัพธ์ผลกระทบหรือปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากการกระทำทั้งระยะสั้นระยะยาว พร้อมทั้งคิดหาทางป้องกันหรือวิธีดำเนินการไว้ล่วงหน้า
2. ทำดี หมายถึง การตัดสินใจและกระทำอย่างถูกต้องตามหลักปรัชญา ปศพพ. คือ สามารถ"ทำได้" ถูกต้องตามคุณธรรมจริยธรรม ถูกต้องตามหลักวิชาการ และพอดีพอประมาณกับตน (ตนเอง) กับคน (ที่เกี่ยวข้อง) กับของ (วัตถุ : ทรัพยากรอื่นๆ) และสอดคล้องเหมาะสมกับบริบทของชุมชนและสังคม
3. มีความรู้ หมายถึง รู้กว้าง (รอบรู้เรื่องที่เกี่ยวข้อง) รู้ลึก (รู้ความจริง รู้ตามหลักวิชา) รู้ละเอียด และรู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลง
การขับเคลื่อน ปศพพ. สู่สถานศึกษานั้นสามารถทำได้ 3 ทาง ได้แก่
1. ใช้ในการจัดการเรียนการสอน
2. ใช้ในการจัดกิจกรรมเสริมการเรียนรู้
3. ใช้ในวิถีชีวิตหรือการดำเนินชีวิตจริง
โดยมีเครื่องมือสำคัญที่ใช้ คือ "7 คำถามเพื่อพัฒนากระบวนการคิดตามหลัก ปศพพ." ของ รศ.ดร. ทิศนา แขมมณี ดังนี้
1. จะทำอะไร / ทำทำไม
2. มีความรู้เพียงพอในเรื่องที่จะทำหรือไม่ / ต้องศึกษาหาความรู้อะไรเพิ่มเติมบ้าง
3. มีความพร้อมหรือไม่ / มีความเป็นไปได้ที่จะทำหรือไม่
4. ทำอย่างไรจึงจะพอดี พอประมาณ / ทำอย่างไรจะสามารถรองรับปัญหาหรือการเปลี่ยนแปลงในอนาคตได้
5. ลงมือทำอย่างไรจึงจะสำเร็จ
6. อะไรที่ทำได้ดี / อะไรที่ยังทำไม่ได้ดี จะปรับปรุงแก้ไขอย่างไร
7. เกิดการเรียนรู้อะไรขึ้นบ้างจากการคิด/ทำตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง