9. On travelling by land in the indian country 

(in winter)

Familiar phrases

to facilitate conversation in the Indian language.

(Wikwemikong, 1872)

 

9. On travelling by Land in the Indian country (in winter).


When shall we start?

Anin api ge madjaiang?

[Aaniin apii ge-maajaayang?]

We shall soon start, prepare.

Jaigwa waiba ki ga madjami ojitan.

[Azhigwa wayiiba giga-maajaamin, oozhiitaan.]

I am preparing, I am about.

Nind ojita, nind apitchita.

[Nindoozhiitaa, nindapiichitaa.]

Have you made my snow shoes?

Ki gi gijiag na nind agimag?

[Gigii-giizhi'aag na nindaagimag?]

Your snow shoes are not quite made. I made only the frame, but they are not filled.

Kid agimag kawin mashi apitchi gijitchigasossiwag, nin gi waginag eta kawin dash asakimasossiwag.

[Gidaagimag gaawiin mashi apiichi-giizhichigaazosiiwag...]

Are my moccasins made?

Nin makisinan na gi gijitchigadewan?

[Nimakizinan na gii-giizhichigaadewan?]

Yes, my sister made them.

E, nimisse o gi ojitonan.

[En', nimise ogii-ozhitoonan.]

She made one pair, two pair, three pair, four pair, &.

Ningotwewan, nijwewan, nisswewan, niwewan o gi-ojitonan.

[Ningodwewaan, niizhwewaan, niswewaan, niiwewaan ogii-ozhitoonan.]

I brought also nips (foot rags) one pair, two pair & for your use.

Ajiganan gaie nin gi-bidonan, ningotwewan, nijwewan kin gedaioian.

[Azhiganan gaye ningii-biidoonan, ningodwewaan, niizhwewaan & giin ged-ayooyan]

And my mittens?

Nin mandjikawanag dash?

[Niminjikaawanag dash?]

Aha! I forgot them. I will get them.

Ishte! nin gi-wanikenag, nin ga-nanag.

[Ishte! Ningii-waniikenaag, ninga-naanaag.]

We will start on Monday.

Gi-ishkwa-anamiegijigak sa ki ga madjamin.

[Gii-ishkwaa-anami'e-giizhigak sa giga-maajaamin.]

We will star in two days, in three days, in four days.

Nijogwanagak, nissogwanagak, niogwananagak ki ga-madjamin.

[Niizhogonagak, nisogonagak, niiwogonagak giga-maajaamin.]

What provisions shall we take for our voyage?

Wegonen dash ged-ani-nawapoiang?

[Wegonen dash ged-ani-nawapoyang?]

We will take some pork and flour, we will also take some meat.

Kokosh, pakwejigan gaie ki ga nawapomin, wiias gaie ki ga nawapomin.

[Gookoosh, bakwezhigan gaye giga-nawapomin, wiiyaas gaye giga-nawapomin.]

Is that pork cooked; and is the flour baked into bread; is the meat cooked?

Minosso na aw kokosh, pagwejigan gaie; minode na wiias?

[Minozo na aw gookoosh, bakwezhigan gaye, minode na wiiyaas?]

Not yet, the after to-morrow, my sister will cook the pork and bake the bread, and cook the meat.

Kawin mashi; awasswabang nimisse o ga minoswan kokoshan pakwejigan gaie; wiias gaie o ga-minossan.

[Gaawiin mashi. Awas-waabang nimise oga-minozwan gookooshan bakwezhiganan gaye, wiiyaas gaye oga-minozaan.]

Well let us start.

Ambe, madjada.

[Ambe maajaadaa.]

I will tie up my pack.

Nin wi takobiton nin bimiwanan.

[Niwii-dakobidoon nimbimiwanaan.]

Oho! my pack is very heavy.

Ataia! kitchi kosigwan nin bimiwanan.

[Atayaa! Gichi-gozigwan nimbimiwanaan.]

Do you carry all we shall need?

Ki madjiton na kakina ge wiaioiang?

[Gimaajiidoon na gakina ge-wii-ayooyang?]

I think, I have all, a little kettle, little dishes, knives, a hatchet.

Mi go kakina nind inendam, akikons, onagansan, mokomanan, wagakwadons.

[Mii go gakina nindinendam, akikoons, onaagaansan, mookomaanan, waagaakwadoons.]

Did you not forget any thing?

Kawin na gego ki wanikessi.

[Gaawiin na gegoo giwaniikesii?]

Have you any matches?

Ishkotensan na gaie kid aianan?

[Ishkodensan na gaye gidayaanan?]

Yes, they are here. Let us go.

E, atewan. Madjada.

[En', atewan. Maajaadaa.]

We go too fast. We go too slow.

Osam ki kijikamin. Osam ki besikamin.

[Onzaam gigizhiikaamin. Onzaam gibezikaamin.]

We don't go the right direction; there, there!

Kawin gwaiak kid ani ijassimin; wedi gosha!

[Gaawiin gwayak gid-ani-izhaasiimin. Iwedi gosha!]

O yes indeed! I almost went astray.

Ishte geget! gega nin gi-wanishin.

[Ishte geget! Gegaa ningii-wanishin.]

Hold on! I will drink some water here. I am very thirsty.

Beka! nin wi minikwen nibi oma nin kitchi gasskanabagwe.

[Bekaa! Niwii-minikwen nibi omaa. Ningichi-gaskanabaagwe.]

I am sweating so much.

Nin kitchi abwes.

[Ningichi-abwez.]

Don't drink too much water, and don't eat any snow or you will be tired very soon.

Kego osam nibiwa nibi minikweken, kego gaie gon amwaken gonima waiba ki gad-aiekos.

[Gego onzaam niibiwa nibi minikweken, gego gaye goon amwaaken, gonimaa wayiiba gigad-ayekoz.]

Is there a road along where we are going?

Mikanawan na ejaiang?

[Miikanawan na ezhaayang?]

There is indeed a road, but it shows very little; it has snowed too much of late.

Anawi mikanawan, agawa dash nagwad; osam gi sogipo anomaia.

[Aanawi miikanawan, agaawaa dash naagwad. Onzaam gii-zoogipo naanoomaya.]

Why! Are you tired?

Anin! Kid aiekos na?

[Aaniin! Gidayekoz na?]

I am not tired I walk easily.

Kawin nind aiekosissi, nin mino-bimosse.

[Gaawiin nindayekozisii, nimino-bimose.]

Walking is good here, it is a fine place, there is no underwood here.

Mino bimossewinagad oma, onijishin jibeiamagad.

[Mino-bimosewinagad omaa, onizhishin, zhiibeyaamagad.]

But there is much underwood, it is bad walking indeed.

Oma dash kitchi sasaga, geget sanagad bimosseng.

[Omaa dash gichi-zazagaa, geget zanagad bimoseng.]

The snow is soft, the snow is deep.

Jagagonaga, ishpagonaga.

[Zhakaagonagaa. Ishpaagonagaa.]

There is no road here; we will go astray.

Kawin oma mikanawansinon; ki ga wanishinimin.

[Gaawiin omaa miikanawanzinoon. Giga-wanishinimin.]

We are already gone astray, that is very bad.

Mi jaigwa gi wanishinang, geget sanagad.

[Mii azhigwa gii-wanishinang, geget zanagad.]

Stop, I will look for the road.

Beka, nin ga nandonean mikana.

[Bekaa, ninga-nandone'aan miikana.]

Here it is, come here!

Mi oma, ondass!

[Mii omaa, ondaas!]

It is now noon. Let us dine.

Jaigwa naokweg. Wissinida.

[Azhigwa naawakweg. Wiisinidaa.]

Well, I will make fire; we will make some tea.

Haw, nin ga bodawe; anibishabo ki gad ojitomin.

[Aahaaw, ninga-boodawe. Aniibiishaaboo gigad-ozhitoomin.]

I am a little tired.

Nawatch nind aiekos.

[Nawaj nindayekoz.]

At the same time I have a pain in one of my legs.

Baietosh nind akosin bejig nikad.

[Baietosh(?) nindaakozin bezhig nikaad.]

We shall not walk far now, evening is approaching. Kawin wassa ki ga bimossessimin; jaigwa ani onagoshi.

[Gaawiin waasaa giga-bimosesiimin. Azhigwa ani-onaagoshi.]

Where shall we camp?

Anindi ge gabeshiiang?

[Aaniindi ge-gabeshiyang?]

Let us camp here; this is a fine place.

Oma gabeshida; onijishin oma.

[Omaa gabeshidaa. Onizhishin omaa.]

There is much snow, the snow is deep.

Geget agonika. ishpagonaga, kitchi nibiwa agon.

[Geget goonikaa. Ishpaagonagaa, gichi-niibiwa goon.]

I must throw out much snow to make a camp.

Kitchi nibiwa gon nin ga webina tchi ojitoian gabeshiwin.

[Gichi-niibiwa goon ninga-webinaa ji-ozhitooyaan gabeshiwin.]

I will take, or break boughs; I will take many, in order to make a good bed.

Jingobig nin ga mamag (nin wi bokobinag) nibiwa nin wi mamag weweni tchi apishimonikeiang.

[Zhingobiig ninga-mamaag (niwii-bookobinaag) niibiwa niwii-mamaag weweni ji-apishimonikeyang.]

Friend, chop much wood it will perhaps be cold to night.

Nibiwa manissen nidji, ta kissinamagad ganabatch tibikak.

[Niibiwa manisen niijii, da-gisinaamagad ganabaj dibikak.]

So much wood will be enough.

Mi wi ge debisseg missan.

[Mii iw ge-debiseg misan.]

Let us make fire.

Bodaweda.

[Boodawedaa.]

Let us cook. Let us eat.

Tchibakweda. Wissinida.

[Jiibaakwedaa. Wiisinidaa.]

Hang up my moccasins and my nips to dry.

Agodon nin makisinan, nind ajiganan gaie tchi bateg.

[Agoodoon nimakizinan, nindazhiganan gaye ji-baateg.]

Let us lie down the night is advanced.

Gawishimoda jaigwa ishpitibikad.

[Gawishimodaa azhigwa ishpi-dibikad.]

Holoo! let us get up; the day break will soon appear.

Ambe! onishkada; jaigwa gega ta waban.

[Ambe! Onishkaadaa. Azhigwa gegaa da-waaban.]

My moccasins and nips have dried well.

Weweni gi-batewan nin makisinan, nind ajiganan gaie.

[Weweni gii-baatewan nimakizinan, nindazhiganan gaye.]

Let us start.

Madjada.

[Maajaadaa.]

Is it far yet where we are going?

Wassa na keiabi ejaiang?

[Waasaa na geyaabi ezhaayang?]

We will have to sleep twice more. that is this evening and to-morrow and the day after to-morrow we will arrive.

Keiabi nijing ki gad ani nibamin. mi sa nongom onagoshig wabang gaie; awasswabang dash ki ga dagwishinimin.

[Geyaabi niizhing gigad-ani-nibaamin. Mii sa noongom onaagoshig waabang gaye. Awas-waabang dash giga-dagoshinimin.]

We are walking smartly all day.

Weweni ki bimosemin kabe-gijig.

[Weweni gibimosemin gabe-giizhig.]

Now the sun will soon set.

Jaigwa gega pangishimo gisiss.

[Azhigwa gegaa bangishimo giizis.]

Let us camp.

Gabeshida.

[Gabeshidaa.]

We have gone far to day.

Wassa nongom ki gi dagwishinimin.

[Waasaa noongom gigii-dagoshinimin.]

Let us make a good camp again.

Weweni minawa ojitoda gabeshiwin.

[Weweni miinawaa ozhitoodaa gabeshiwin.]

Let us get up and start.

Onishkada madjada.

[Onishkaadaa, maajaadaa.]

If we walk very fast, we will see this evening the house we are going to.

Kishpin apitchi kijikaiang nongom onagoshig ki ga wabandamin wakaigan ejaiang.

[Giishpin apiichi-gizhiikaayang noongom onaagoshig giga-waabandaamin waakaa'igan ezhaayang.]

I will be very glad to reach the house to day.

Nin da kitchi minwendam tchi oditaman wakaigan nongom.

[Nindaa-gichi-nimwendam ji- oditamaan waakaa'igan noongom.]

The house is near now; two miles more.

Jaigwa beshowad wakaigan; keiabi nijo dibaban.

[Azhigwa beshowad waakaa'igan; geyaabi niizho-diba'igan.]

There is the house.

Mi wedi wakaigan.

[Mii iwidi waakaa'igan.]

I am very glad.

Nin kitchi minwendam.

[Ningichi-minwendam.]