1. For questioning, affirming, denying, going, coming, &
Familiar phrases
to facilitate conversation in the Indian language.
(Wikwemikong, 1872)
Â
1. For questioning, affirming, denying, going, coming, &
[Modern Southwestern Ojibwe variant is shown in green brackets]
1. Who is that? What is that? - Awenen aw? Wegonen ow?
[Awenen a'aw? Wegonen o'ow?]
2. What is the matter? - Wegonen? or: Anin ejiwebak?
[Wegonen? or: Aaniin ezhiwebak? (about natural events)]
3. What is the news? - Anin enakamigak?
[Aaniin enakamigak? (about human made events)]
4. What is your name? - Anin ejinikasoian?
[Aaniin ezhinikaazoyan?]
5. What is the name of that man, woman, boy, girl? - Anin ejinikasod aw inini, ikwe, kwiwisens, ikwesens?
[Aaniin ezhinikaazod a'aw inini, ikwe, gwiiwizens, ikwezens?]
6. What is the name of this thing? - Anin ejinikadeg ow? (in.obj.) Anin ejinikasod aw? (an.obj.)
[Aaniin ezhinikaadeg o'ow? (inanimate obj.); aaniin ezhinikaazod a'aw? (animate obj.)]
7. What did you say? How? What? - Anin ekitoian? Anin? Wegonen?
[Aaniin ekidoyan? Aaniin? Wegonen?]
8. What are you doing? (sing.) - Wegonen wejitoian?
[Wegonen wezhitooyan?]
9. What are you doing? (plur.) - Wegonen wejitoieg?
[Wegonen wezhitooyeg?]
10. Have you done? - Ki gi-ishkwata na? or: ishkwatam
[Gigii-ishkwaataa na? or: gigii-ishkwaatam na?]
11. What do you want? - Wegonen wa aiaman? (you singl.); Wegonen wa aiaieg? (you pl.)
[Wegonen waa-ayaaman? (you singl.); Wegonen waa-ayaayeg? (you pl.)
(lit.: what do you want to have?)]
12. What do you come for? - Wegonen ba-onbji-ijiaian? (singl.); Wegonen ba-onbji-ijaieg? (plur.); or: Wegonen ba-onsikaian?
[wegonen bi-onji-izhaayan? (you singl.); wegonen bi-onji-izhaayeg? (you pl.)]
13. What do you mean? - Wegonen wa ikitoian? (singl.); Wegonen wa ikitoieg? (plur.)
[wegonen waa-ikidoyan? (you singl.); wegonen waa-ikidoyeg? (you pl.)]
14. What is the meaning of that? - Wegonen wa ikitomagak iwi?
[wegonen waa-ikidomagak i'iw?]
15. May I ask you? - Ki ta gagwedijimigo na? (sing); Ki ta gagwedijimigom na? (plur)
[gidaa-gagwejimin na? (you singl.); gidaa-gagwejimininim na? (you pl.);
gidaa-gagwejimigoo na? - may we (excl) ask you (singl.)?
gidaa-gagwejimigoom na? - may we (excl) ask you (pl.)?]
16. What do you want to ask me? - Wegonen wa gagwedjimiian?
[wegonen waa-gagwejimiyan?]
17. Who lives here? - Awenen oma endad?
[awenen omaa endaad?]
18. Whose house is it? - Awenen ow wewigiwamid?
[awenen o'ow wewiigiwaamid? - or: awenen o'ow owiigiwaam?]
19. Whose books are these? - Awenen onow wemasonaiganid?
[awenen onow wemazina'iganid? - or: awenen onow omazina'iganan?]
20. What have we do? - Wegonen ge dodamang?
[wegonen ge-doodamang? (we inc.)]
21. Do you know that? - Ki kikendan na iwi? (singl.); Ki kikendanawa na iwi?(plur.)
[gigikendaan ina i'iw? (singl.); gigikendaanaawaa na i'iw? (pl.)]
22. Do you hear me? - Ki nondaw na? or: ki nondawim
[ginoondaw ina?]
23. Do you remember (recollect)? - Ki mikwendan na?
[gimikwendaan ina? (inanimate obj.)]
24. Do you know me? - Ki kikenim na?
[gigikenim ina?]
25. Whom do you look for? - Awenen nendawabamad?
[awenen nendawaabamad?]
26. What do you look for? - Wegonen nendawabandaman?
[wegonen nendawaabandaman?]
27. What have you lost? - Wegonen ga wanitoian?
[wegonen gaa-wanitooyan?]
28. Why don't you answer? - Wegonen wendji nakwetansiwan?
[wegonen wenji-nakwetanziwan?
(lit.: because of what reason don't you answer it?)]
29. Would you give me? - Ka na ki da mijissi?
[gaa na gidaa-miizhisii?]
30. Would you send me? - Ka na ki da-nindaissi?
[gaa na gidaa-niindaa'isii?]
31. Would you lend me... - Ka na ki ta-awiisi?
[gaa na gidaa-awi'isii?]
32. Would you bring me... - Ka na ki-da bidawissi?
[gaa na gidaa-biidawisii?]
33. Go and fetch it. - Awi nadin (in.obj.). Awi naj (an.obj.)
[awi-naadin (inanimate obj.); awi-naazh (animate obj.)]
34. I assure you. It is the truth. - Geget. Debwewinagad.
[geget. debwewinagad.]
35. I speak the truth; believe me. - Nin debwe; debwetawishin.
[nindebwe; debwetawishin.]
36. It is not so; you tell a lie. - Kawin awansinon; ki giwanim.
[gaawiin aawanzinoon; gi-giiwanim.]
37. It is said so; everybody says it. - Ikitom sa; kakina ikitowag.
[ikidom sa. gakina ikidowag.]
38. I contradict it; I don't believe it. - Nind agonwetan; kawin nin debwetansin.
[nindaagonwetam; gaawiin nindebwetanziin.]
39. It is a false report. - Anisha dibadjimom.
[anishaa dibaajimom]
40. Don't believe it. - Kego debwetangen.
[gego debwetangen.]
41. Do you jest (joke)! - Anisha na kid ikit tchi bapiian!
[anishaa na gidikid ji-baapiyan!
(lit.: you say it just for to laugh yourself!)]
42. I believe you. I don't believe you. - Ki debweton. Kawin ki-debwetossinon.
[gidebwetoon. gaawiin gidebwetoosiinoon.]
43. You are in the right. - Ki debwe.
[gidebwe.]
44. He is in the wrong. - Kawin debwessi.
[gaawiin debwesii.]
45. I say yes. I say no. - E, nind ikit. Kawin nind ikit.
[en', nindikid. gaawiin, nindikid.]
46. What do you say? Nothing. - Wegonen kin ekitoian. Kawin gego.
[wegonen giin ikidoyan? Gaawiin gegoo.]
47. You have been imposed upon. - Ki gi-giwanimigo.
[gigii-giiwanimigoo.]
48. Don't believe immidiately everybody. - Kego pabige debwetawaken bemadisijig.
[gego baabige debwetawaaken bemaadizijig.]
49. Who has told it to you. - Awenen ga-dibadjimotok?
[awenen gaa-dibaajimotook?]
50. I intend to do it; I will do it. - Nind inendam tchi dodaman; nin wi-dodam.
[nindinendam ji-doodamaan; niwii-doodam.]
51. I consent to it; I approve it. - Nin minwendam tchi ijiwebak. nin minwabandan.
[niminwendam ji-izhiwebak. niminwaabandaan.]
52. I am against it. - Kawin nin minwedansi tchi ijiwebak iwi.
[gaawiin niminwendanzii ji-izhiwebak i'iw.]
53. For my part I say nothing. - Nin we, kawin gego nind ikitosi.
[niin waa, gaawiin gegoo nindikidosii.]
54. It would be better for me to... - Nawatch nin da minwendam tchi...
[nawaj nindaa-minwendam ji-...]
55. I had rather... - Nawatch nin da minwendam.
[nawaj nindaa-minwedam.]
56. You speak too much. - Kid osamidon.
[gidoonzaamidoon.]
57. You speak too loud. - Osam ke kijiwe.
[onzaam gigizhiiwe.]
58. Hold your tongue. - Mindjiminan ki denaniw.
[minjiminan gidenaniw.]
59. Don't say a word. - Kego ningot ikitoken.
[gego ningodikidoken.]
60. Be quiet; you make too much noise. - Bisan abig (abiiog) osam kid ombigissim.
[bizaan abig, onzaam gidoombiigizim. (you pl.)]
61. Do you know that man? - Ki kikenima na aw inini?
[gigikenimaa na a'aw inini?]
62. I saw him. - Nin gi wabama.
[ningii-waabamaa.]
63. But I never spoke to him. - Kawin dash wika nin gi ganonasi.
[gaawiin dash wiikaa ningii-ganoonaasii.]
64. I forgot his name. - Nin wanenima ejinikasod.
[niwanenimaa ezhinikaazod.]
65. I heard several reports. - Nin gi nondam anoch babamadjimowin.
[ningii-noondam anooj babaamaajimowin.]
66. It is not worth while to speak of that. - Kawin apitendagwassinon tchi dajindamingiba iwi.
[gaawiin apiitendagwasinoon ji-dazhindamingiban i'iw.]
67. I request you to make that for me. - Ke pagossenimin tchi ojitamawiian manda.
[gi-bagosenimin ji-ozhitawiyan maanda.]
68. I thank you for your kindness towards me. - Migwetch mino-dodawiian.
[miigwech mino-doodawiyan.]
69. You are too good to me. - Osam ki mino dodaw.
[Onzaam gimino-doodaw.]
70. I could never do too much for you. - Kawin wika nin da-gashkitossi osam tchi mino dodon an
[gaawiin wiikaa nindaa-gashkitoosiin onzaam ji-mino-doodoonaan.]
71. You are kind indeed. - Geget ki kitchi kijewadis.
[geget gi-gichi-gizhewaadiz.]
72. I give you too much trouble. - Osam ki kotagiin.
[Onzaam gigotagi'in (?)]
73. I give you too much work. - Osam kid anokiin.
[onzaam gidanokii'in]
74. It affords me pleasure to do that to make that for you. - Geget nin nimwendam tchi dodaman iwi. (tchi ojitonan iwi.)
[geget niminwendam ji-doodamaan i'iw (ji-ozhitooyaan i'iw.)]
75. Where are you going? - Anindi ejaian?
[aaniindi ezhaayan?]
76. Where are they gone? - Anindi ga ijawad?
[aaniindi gaa-izhaawaad?]
77. I am going home. - Nin giwe (Endaian nind ija.)
[nigiiwe. (endaayaan nindizhaa.)]
78. He is going home. - Giwe (Endad ija.)
[giiwe. (endaad izhaa.)]
79. They are going home. - Giwewag (Endawad ijawag.)
[giiwewag. (endaawaad izhaawag.)]
80. You walk too fast. - Osam kijika.
[onzaam gizhiikaa.]
81. They walk too slow. - Osam besikawag.
[onzaam bezikaawag.]
82. Are you in a great hurry? - Apitchi na ki wewibishka?
[aapiji na giwewiibishkaa?]
83. Let us go on the other side of the bay. (river) - Agaming ijada. (sibing.)
[agaaming izhaadaa. (ziibiing izhaadaa.)]
84. Let us cross the bay. (river) - Ajawaoda. (in a canoe); Ajawagakoda. (on foot on the ice)
[aazhawa'odaa (in canoe). Aazhawagaakodaa (on foot on the ice.)]
85. Let us cross the road. - Ajoadoda mikan.
[aazho'adodaa miikan.]
86. Let us go in. Let us go out. - Pindigeda. Sagaanda.
[biindigedaa. zaaga'andaa.]
87. I go up. I go down. - Nind akwandawe. Ni nissandawe.
[nindakwaandawe. niniisaandawe.]
88. Let us go this way. - Oma nakakeia ijada.
[omaa nakakeyaa izhaadaa.]
89. They go that way. - Wede nakakeia ijawag.
[iwidi nakakeyaa izhaawag.]
90. He goes to the right. - O kitchi nikamang nakakeia ija.
[ogichi-nikamaang nakakeyaa izhaa.]
91. He does not go to the left. - Kawin onamadjinikamang nakakeya ijassi.
[gaawiin onamanji-nikamaang nakakeyaa izhaasii.]
92. Go strait along. - Gwaiak ani ijan.
[gwayak ani-izhaan.]
93. Go back a little. - Ajegabawin pangi.
[azhegaabawin bangi. (lit.: stand back a little.)]
94. Go back again (return.) - Ajegiwen.
[azhegiiwen.]
95. Stay here, don't go away. - Oma aian, kego madjaken.
[omaa ayaan, gego maajaaken.]
96. Where do you come from? - Anindi wendjibaian?
[aaniindi wenjibaayan?]
97. I come from your house. - Endaian nind ondjiba.
[endaayan nindoonjibaa.]
98. I come from home. - Engaiang nind ondjiba.
[endaayaang nindoonjibaa. (from our excl. home)]
99. I come from my uncle's house. - Nijishe endad nind ondjiba.
[(n)inzhishenh endaad nindoonjibaa. ((n)inzhishenh - my cross uncle, mother's brother)]
100. Come here. - Bi ijan oma.
[bi-izhaan omaa.]
101. Come to me. Sit down with me. - Bi nasikawishin. Bi widabimishin.
[bi-naazikawishin. bi-wiidabimishin.]
102. Come along with me. - Bi widjiwishin.
[bi-wiijiiwishin.]
103. Stand here with me. - Widjigabawitawishin oma.
[wiijiigaabawishin omaa.]
104. Come near the fire and warm yourself. - Bi nasikan ishkote, bi awason.
[bi-naazikan ishkode, bi-awazon.]
105. Stop, hold on, stay still. - Beka, nogigabawin nakawe.
[bekaa, noogigaabawin nakawe.]
106. I will wait for you, wait for me. - Ki ga biin. Biishin.
[giga-bii'in. bii'ishin.]
107. Open the door, the window. - Pakakonan ishkwandem, wassetchigan.
[baakaakonan ishkwaandem, waasechigan.]
108. Let us shut the door. - Kibakwaanda ishkwandem.
[gibaakwa'andaa ishkwaandem.]
109. Let us shut the window. - Kibakwaanda wassetchigan.
[gibaakwa'andaa waasechigan.]
110. I will go home now. - Ni wi giwe nongom.
[niwii-giiwe noongom]
111. Tomorrow I will come here again. - Wabang nin ga bi-ija minawa oma.
[waabang ninga-bi-izhaa miinawaa omaa.]
112. I exhort him to go to work &. - Nin gagasoma tchi madjad tchi anokid &.
[ningagaanzomaa ji-maajaad ji-anokiid]
113. It is all the same whether he comes or not. - Mi tibishko tchi dagwishing kema gaye tchi dagwishinsig.
[mii dibishkoo ji-dagoshing gemaa gaye ji-dagoshinzig]
114. Tell me what you (pl.) think. - Windamawishig enendameg.
[wiindamawishig enendameg.]
115. He looks like a dead person. - Tibishko nebongin ijinagosi.
[dibishkoo nebongin(?) izhinaagozi.]
116. You look sick. - Aiakosigin kid ijinagos.
[ayaakozigin(?) gidizhinaagoz.]
117. One laughs and the other weeps. - Bejig bapi, bejig dash mawi.
[bezhig baapi, bezhig dash mawi.]
118. Some are rich and some are poor. - Anind daniwag, anind dash kitimagisiwag.
[aanind daniwag, aanind dash gidimaagiziwag.]
119. One or the other will come. - Bejig nijiwad ta bi ija oma.
[bezhig niizhiwaad da-bi-izhaa omaa.]
120. One of them will embark. - Bejig endatchiwad ta bosi.
[Bezhig endazhiwaad da-boozi.]
121. I have a good memory. - Nin nita-mindjimendan gego.
[ninitaa-minjimendaan gegoo.]
122. I shall not forget it soon. - Kawin nin ga wanendansin waiba
[gaawiin ninga-wanendanziin wayiiba.]
123. He is happier than you. - Nawatch win jawendagosi kin dash.
[nawaj wiin zhawendaagozi giin dash.]
124. John is wiser than Paul. - Nawatch John nibwaka Paul dash.
[nawaj John nibwaakaa Paul dash.]
125. How much have you been charged for this gun? - Anin minik ga inagindamagoian manda pashkisigan?
[aaniin minik gaa-inagindamaagooyan maanda (or: o'ow) baashkizigan?]
126. William was charged more. - Nawatch nibiwa William gi inagindamawa.
[nawaj niibowa William gii-inagindamawaa.]
127. I shall not go away before I speak to him. - Kawin nin wi madjassi tchi bwa ganonag.
[gaawiin niwii-maajaasii jibwaa-ganoonag.]
128. He is wiser than he is rich. - Nawatch nibwaka eji danid dash.
[nawaj nibwaakaa ezhi-danid dash.]
129. He is as rich as he is wise. - Epitchi nibwakad, mi epitch danid.
[epiichi-nibwaakaad, mii epiichi-danid.]
130. You are as happy as I am. - Eji jawendagosiian mi jawendagosiian gaie kin.
[ezhi-zhawendaagoziyaan mii zhawendaagoziyan gaye giin.]
131. The older he grows the deafer he is. - Eshkam gagibishe eji gikad.
[eshkam gagiibishe ezhi-gikaad.]
132. The more they are taught, the more they are ignorant. - Eshkam gagibadisiwag ano kikinoamawindwa.
[eshkam gagiibaadiziwag ano-gikinoo'amawindwaa.]
133. The more I work the better I am off. - Eshkam nin mino aia anokiian.
[eshkam nimino-ayaa anokiiyaan.]
134. As long as I shall behave well, I will be loved. - Ged apitch mino ijiwebisiian, nin ga sagiigo.
[ged-apiich-mino-izhiwebiziyaan, ninga-zaagi'igoo.]
135. I am not rich enough to buy that. - Kawin nin de danissi ge gashpinadoiamban iwi.
[gaawiin ninde-danisii ge-gaashpinadooyaambaan i'iw.]
136. You are not learned enough to be a teacher. - Kawin ki ta de kikinoamawassi.
[gaawiin gidaa-de-gikinoo'amawaasii. - you can't learn him enough.]
137. He is old enough to be his own master and to take care of himself. - De apitissi tchi dibenindisod, gaie tchi bamiidisod.
[de-apiitizi ji-dibenindizod, gaye ji-bamedizod.]
138. They arrived to day sooner than they usually do. - Nawatch nongom waiba gi dagwishinog, eji dagwishinowad ko.
[nawaj noongom wayiiba gii-dagoshinoog, ezhi-dagoshinowaad ko.]
139. John is the wisest of all my scholars. - John awashime nibwaka endatchiwad nin kikinoamaganag.
[John awashime nibwaakaa endaazhiwaad ningikinoo'amaaganag.]
140. This book is the most precious of all my books. - Manda masinaigan awashime apitendagwad endassing nin masinaiganan.
[o'ow mazina'igan awashime apiitendaagwad endasing nimazina'iganan.]
141. I am not the person to do that. - Kawin nind awissi ge dodamaban iwi.
[gaawiin nindaawisii ge-doodamaabaan i'iw.]
142. He is not capable of stealing. - Kawin o da gashkitossin tchi gimodid.
[gaawiin odaa-gashkitoosiin ji-gimoodid.]
143. I don't hate you on the contrary I love you. - Kawin ki jingenimissinon, nawatch ki sagiin.
[gaawiin gizhiingenimisiinon, nawaj gizaagi'in.]
144. You are by far not so strong as he is. - Ki mashkawis nange eji mashkawissid.
[gimashkawiz nange ezhi-mashkawizid. - you are surely as srong as he is. (???)]
145. I give him permission (leave) to go, to do that, to marry. - Nin pagidina tchi madjad, tchi ojitod iwi, tchi widiged.
[nimbagidinaa ji-maajaad, ji-ozhitood i'iw, ji-wiidiged.]