Bắc Giang là một tỉnh miền núi, có địa hình, thổ nhưỡng, khí hậu thuận lợi cho phát triển nông lâm nghiệp. Nhận thức được tiềm năng và lợi thế của địa phương trong xu thế hội nhập và phát triển. Những năm qua Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã xác định và tập trung chỉ đạo các địa phương thực hiện Chương trình phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa bền vững và phát triển thành thế mạnh, nguồn thu chủ lực của tỉnh.
Hiện nay Bắc Giang là tỉnh có tập đoàn cây ăn quả phong phú, diện tích lớn nhất miền Bắc, và lớn thứ 3 toàn quốc. Với tổng diện tích gần 45 nghìn ha, trong đó diện tích vải thiều có gần 32 nghìn ha- lớn nhất toàn quốc, chiếm 72% diện tích cây ăn quả của tỉnh, sản lượng hàng năm đạt gần 200.000 tấn. Ngoài ra, tỉnh còn chú trọng phát triển một số loại cây ăn quả có giá trị khác như: Nhãn 2.200 ha, sản lượng trên 11.000 tấn; cam Đường Canh, cam Vinh trên 800 ha, sản lượng trên 8.000 tấn; Bưởi Diễn 450 ha, sản lượng trên 5.000 tấn...
Có được kết quả trên là do Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo quyết liệt việc thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đặc biệt xác định loại cây ăn quả chủ lực có giá trị của tỉnh gồm cây vải thiều, cây nhãn, cây có múi (Bưởi Diễn, cam Canh, cam Vinh,...); UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành nhiều quy hoạch, đề án, dự án để phát triển sản xuất cây ăn quả có giá trị kinh tế của tỉnh như: Quy hoạch vùng sản xuất vải an toàn đến năm 2020; Đề án phát triển cây ăn quả có giá trị kinh tế cao huyện Lục Ngạn, giai đoạn 2014-2020,... Đây cũng là tiền đề, động lực thúc đẩy việc tổ chức lại sản xuất cây ăn quả của tỉnh, chuyển đổi một phần diện tích cây vải hiệu quả kinh tế thấp sang trồng các loại cây ăn quả khác có giá trị kinh tế cao hơn. Cùng với đó, UBND tỉnh đã giao cho ngành nông nghiệp phối hợp với các ngành và UBND các huyện chỉ đạo sát sao việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất và tinh thần lao động cần cù, sáng tạo của các hộ nông dân, sản xuất cây ăn quả đã tạo thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung, đa dạng. Năng suất, sản lượng, chất lượng, thương hiệu và hiệu quả sản xuất cây ăn quả của tỉnh đã được nâng lên rõ rệt.
Trong những năm qua, các ban ngành, chính quyền địa phương trong tỉnh, đặc biệt là nghành Công Thương, Khoa học công nghệ đã phối hợp, phát huy tốt vai trò của mình trong công tác xúc tiến thương mại, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm; xây dựng thương hiệu, nghiên cứu các giải pháp bảo quản sau thu hoạch cho các sản phẩm đặc sản, thế mạnh của địa phương, hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc nâng cao hình ảnh, thương hiệu sản phẩm; các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Giang cũng tích cực xây dựng hình ảnh, thương hiệu cho sản phẩm của mình. Tính đến nay, toàn tỉnh có 27 sản phẩm các loại đã được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa. Trong đó có 7 sản phẩm cây ăn quả, đó là: vải Thiều Lục Ngạn, vải sớm Phúc Hòa (Tân Yên), cam Lục Ngạn, bưởi Lục Ngạn, bưởi Lương Phong (Hiệp hòa), dứa Lục Nam, na Lục Nam. Các sản phẩm có thương hiệu tiêu thụ thuận lợi, dễ dàng, ổn định, có giá trị kinh tế cao hơn, đồng thời là cơ hội tốt để đưa sản phẩm vào hệ thống phân phối bán lẻ chuyên nghiệp và xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Trong các năm qua, các loại trái cây ăn quả của tỉnh có chất lượng ngày càng được nâng lên do được sản xuất tập trung theo hướng sản xuất hàng hóa, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thật, đã khẳng định được thương hiệu sản phẩm.
Để hỗ trợ người nông dân trong tiêu thụ sản phẩm, UBND tỉnh Bắc Giang luôn chú trọng đến công tác xúc tiến thương mại. Thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, các sản phẩm đặc trưng, thế mạnh của tỉnh nói chung và sản phẩm cây ăn quả chủ lực nói riêng và đặc biệt là sản phẩm vải thiều của tỉnh đã được quảng bá rộng rãi thương hiệu, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, công tác tiêu thụ sản phẩm được thuận lợi. Trong những năm qua, do công tác chuẩn bị tốt và nhận được sự quan tâm đúng mức của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương, sự phối hợp chặt và hỗ trợ tích cực của các tỉnh, thành phố bạn, sự vào cuộc tích cực của các doanh nghiệp và các cơ quan thông tin truyền thông, nên công tác tiêu thụ vải thiều qua các năm diễn ra thuận lợi, giá cao, tiêu thụ thuận lợi cả thị trường trong nước và nước ngoài, ngày càng chủ động trong thị trường đầu ra sản phẩm, đảm bảo người trồng có lãi, doanh thu lớn. Năm 2015, lần đầu tiên vải thiều tươi Bắc Giang được xuất khẩu vào các thị trường khó tính như Mỹ, Úc, Pháp, Anh, Nhật Bản, …. Và được khách hàng đánh giá cao. Qua đó, đã khẳng định thương hiệu và chất lượng, qua đó mở ra triển vọng cho vải thiều Bắc Giang thông thương ra các thị trường thế giới trong tương lai.
Tuy nhiên, những kết quả thu được vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế của tỉnh, cũng như chưa đáp ứng được với xu thế hội nhập, tăng giá trị xuất khẩu. Sản xuất nông nghiệp vẫn mang tính chất nhỏ lẻ, tự phát, chưa hình thành nhiều các vùng quy hoạch chuẩn cây ăn quả tập trung ứng dụng công nghệ cao, chất lượng cũng như năng suất cây trồng còn thấp; các mô hình liên kết sản xuất, bảo quản, chế biến, tiêu thụ sản phẩm đã bước đầu xuất hiện nhưng chưa được nhiều và chưa thực sự chặt chẽ, còn mang tính hình thức thiếu tính bền vững. Chất lượng, khả năng cạnh tranh sản phẩm nông nghiệp còn thấp, các sản phẩm đạt tiêu chuẩn VSATTP, có thương hiệu chưa nhiều; bảo quản, chế biến sau thu hoạch còn kém phát triển, phần lớn nông sản tiêu thụ và xuất khẩu ở dạng sơ chế, thô nên giá trị gia tăng thấp. Công tác xúc tiến thương mại chưa đi vào chiều sâu, thị trường đầu ra chưa ổn định, đa dạng, chưa mang tính bền vững. Nhất là sản phẩm vải thiều vì trên 90% lượng vải thiều xuất khẩu hàng năm là thị trường Trung Quốc. Chưa hình thành hệ thống nhận diện thương hiệu riêng cho sản phẩm trái cây đặc sản địa phương. Dẫn đến có sự gian lận thương mại về nhãn hiệu sản phẩm, gây ảnh hướng đến thương hiệu sản phẩm và người tiêu dùng.
Để nền nông nghiệp tỉnh phát triển bền vững, các loại trái cây, cây ăn quả đóng vai trò chủ lực, thế mạnh của tỉnh. Các ngành phát huy tốt hơn nữa vai trò của mình, các hoạt động cần đi vào cụ thể, chiều sâu, mang tính hiệu quả, bền vững. Hiện nay tỉnh Bắc Giang ngoài việc phối hợp với các nhà khoa học để nghiên cứu, đánh giá cụ thể về mức độ phù hợp của các loại cây ăn quả mới đang được trồng thử nghiệm Từ đó có định hướng trong tuyên truyền và chỉ đạo chuyển dịch cơ cấu cây ăn quả phù hợp. Đồng thời xây dựng kế hoạch, quy hoạch phát triển vùng và cơ cấu cây ăn quả. Quản lý chặt chẽ việc phát triển các vùng cây ăn quả theo quy hoạch được phê duyệt, tránh việc phát triển ồ ạt, tràn lan, tự phát theo phong trào. Chỉ đạo sản xuất theo quy trình VietGAP, GlobalGap, đăng ký chỉ dẫn địa lý và thương hiệu cho sản phẩm, tích cực tuyên truyền, hỗ trợ, bảo vệ, xúc tiến tiêu thụ ổn định bền vững. Thực hiện chặt chẽ việc liên kết 4 nhà (nhà quản lý, nhà nông, nhà khoa học, doanh nghiệp) trong việc hỗ trợ và phát triển các vùng cây ăn quả tập trung.