Bezienswaardigheden
De dorpskern van Sint-Lievens-Esse is sinds 1990 beschermd als dorpsgezicht.
Sint-Lievens-Esse is bij velen vooral gekend van zijn uitgaansbuurt, met dancings als De Truweel en De Witte hoeve. Maar Sint-Lievens-Esse heeft heel wat meer te bieden.
De bedoeling van deze website is niet volledig te zijn (daarvoor verwijs ik naar mijn bronnen), maar eerder een beknopt overzicht te geven, aangevuld met wetenswaardigheden die geinteresseerden kunnen aanmoedigen meer informatie op te zoeken.
Sint-Martinuskerk
Het is merkwaardig dat de kerk van Sint-Lievens-Esse niet aan de Heilige Livinus, maar aan zijn tijdgenood de Heilige Martinus is toegewijd.
De oudste vermelding van de parochiekerk dateert uit 1125. Die kerk werd voorheen omringd door een ommuurd kerkhof. Van de oude kerkhofmuur is aan de noordkant van de kerk een klein restant bewaard. Ten zuiden bevinden zich nog de hardstenen inkompijlers, die nu los staan opgesteld.
De oude kerk werd gesloopt in 1774; de nieuwe kerk - in classisistische stijl - werd ingewijd in 1856 (de sluitsteen boven de korfboomvormige deur vermeldt 1778). De kerk heeft een driebeukig schip met zeven traveeën. Er is een afgesloten koor met aansluitend een vierkante oosttoren. Het gebouw is opgetrokken in baksteen, met elementen uit zandsteen (omlijsting deur) en blauwe hardsteen (dorpels). De zandstenen onderbouw van de toren is vermoedelijk een overblijfsel van de oude kerk.
Het interieur is classicistich en - ook al vanwege de zuilen geschilderd in imitatiemarmer - nogal kitcherig. Het kerkorgel is van Van Pethegem en dateert van 1782. De portiekaltaren dateren uit de 18de eeuw. Het kerkorgel werd in 1782 vervaardigd door Lambert-Benoit Van Peteghem. De kruisweg dateert uit 1936 en werd geschilderd door Jan De Cooman. Hij werd aan de kerk geschonken door mevrouw Maria Verniers (weduwe van dokter Ost).
Boven het hoogaltaar een schilderij "Christus aan het kruis" van Jozef Pauwels (uit 1865). Diezelfde schilder tekende maakte ook het schilderij boven Onze-Lieve-Vrouw (de aanbidding van de herders). Onder het zijaltaar in de zuiderbeuk (rechts vooraan in de kerk) ook een schrijn met relikwie dat een stukje van de schedel van Brixius, vermeende zoon van Livinus, zou bevatten. Dat schrijn wordt traditioneel meegedragen in een stoet op de Livinusfeesten. Nog een paar wetenswaardigheden:
- De laatste klassieke statie Christus sterft aan het kruis beviel de toenmalige geestelijke overheid niet omdat noch Maria noch Johannes in beeld werden gebracht. Daarom schilderde De Cooman een vijftiende statie.
- De rode letters in de tekst onder de kruisweg Heilige Livinus bescherm alle inwoners van Sint-Lievens-Esse vormen in Romeinse cijfers het jaartal 1937 (het jaar dat de kruisweg aan de kerk werd geschonken)
Nog markant, ook al gelet op de voorgeschiedenis van Wijnhuize: in het hoogkoor, boven de zitplaatsen aan de evangeliekant, hangt een tafereel afkomstig van de oude kapel van Wijnhuize.
De kerk werd gerestaureerd langs de buitenkant (afgewerkt in 2006). De restauratie van de binnenkant van de kerk werd eind 2010 afgerond.
Pastoor Frans-Jozef Van Volxem weigerde de eed van trouw aan de Franse republiek en werd in 1798 gedeporteerd naar Frans-Guyana in de Stille Zuidzee, waar hij datzelfde jaar overleed.
Sint-Lievenskapel
De oude Sint-Lievenskapel (1680-1905) werd in 1907 vervangen door de huidige kapel (ter gelegenheid van de Livinusfeesten). De oudste vermelding van de kapel dateert uit 1576 ("met last drie messen per week"). EH F.F. Van Herzeele, pastoor van 1882 tot 1901, noteerde "De Sint Lievenskapel is gebouwd ten jare 1680 ... Al de grond daar in de omtrek behoorde in de vorige eeuw aan de kapel zelf, die veel inkomsten had en op haar zelven bestuurd werd. Die goederen zijn na de Franse omwenteling ingepalmd door de armbesturen van Herzele en Essche".
(bron: De Sint-Lievenskapel Sint-Lievens-Esse 1680-1906-1996 door René De Vos).
De Kruisweg in de Sint-Lievenskapel hing oorspronkelijk in de Sint-Martinuskerk. Hij dateert uit 1851 en werd geschilderd door Van Maldeghem.
Sint-Lievenskring
De huidige parochiezaal werd oorspronkelijk gebouwd - in twee fazen - als vrije school, op het moment dat het vrije onderwijs in het gedrang scheen te komen. Sinds 1985 werd de zaal grondig verbouwd, en vandaag is het een goed uitgeruste feestzaal die zowel het verenigingsleven ondersteunt als privegebruikers toelaat.
Klooster
De bouw van het neogotische klooster in de Kauwstraat startte in 1879. In 1882 werd de eerste fase afgesloten. Dit klooster was één van de drie die werden gebouwd door de familie Van den Bossche. De bedoeling van het bouwen van die kloosters was scholingsmogelijkheden te bieden aan de bevolking. Omdat in die tijd de enige mogelijke lesgevers kloosterzusters waren, werd er bij elke school een klooster gebouwd. Het klooster van Sint-Lievens-Esse werd bevolkt door de zusters van het Heilig Hart. Die zustergemeenschap heeft nog steeds hun gemeenschap in Ninove. Die eerste fase was het klooster zelf en de lagere school. Later werd daar nog een kleuterschool en een kapel aan toegevoegd.
In 1995 werd de vrije lagere school gesloten.
De grond en het oorspronkelijke gebouw werden onder het Ancien Regime - zoals alle kerkelijke bezittingen - verbeurd verklaard. Vrijwel alle parochianen weigerden hun medewerking aan wat aangevoeld werd als een aantasting van de historische waarden. Maar vanaf dat moment kwam het onroerend goed wel in prive-bezit.
Het gebouw is beschermd, en vandaag in privebezit van nieuwe eigenaars. De verbouwingswerken worden mooi geillustreerd op deze blog. De vroegere speelplaats is wel publiek toegankelijk, en sinds de Livinusfeesten van 2007 ingericht als meditatietuin.
Kalvaar
De Kalvaar - op de hoek van de Gentweg en de Armstraat - is heden ten dage in zeer bedenkelijke staat. Tot rond 1950 was De Kalvaer een druk bezocht bedevaartsoord. In het bijzonder in de Lijdensweek. Het bovendeel symboliseert de kalvarieberg. In het gemetselde deel onderaan is de afbeelding van Christus' overlijden.
De Kalvaar is beschermd als monument, en er zijn plannen om ook dit monument terug in zijn oorspronkelijke toestand te herstellen.
Trambaan
De vroegere stoomtramverbinding van Gent naar Geraardsbergen liep tot 1954 via Sint-Lievens-Esse.
De huidge trambaan (ingericht als wandel- en fietspad tussen Sint-Lievens-Esse en Herzele) en - nu - cafe de Tramstatie (uit 1912) herinneren ons ook vandaag nog aan dat roemrijk verleden.
Watertoren
Door zijn ligging op een van de hoogste glooiingen in de omgeving (zowat 90m boven de zeespiegel) werd Sint-Lievens-Esse gekozen als ligging voor een watertoren. Die toren op zich is zichtbaar uit de verre omgeving. Ook al dankzij de hoge ligging zijn vanuit Sint-Lievens-Esse bij helder weer ook de koepel van de kerk van Ninove en zelfs het justitiepaleis in Brussel zichtbaar.
N42 en Brug in de Schipstraat
In de Schipstraat hebben we sinds 1995 de mooiste (want enige -) brug van heel groot Herzele. Merkwaardig is dat die brug tot nader order enkel een bouwput overspant. Zo komt dan ook helaas in aanmerking voor het lijstje van nutteloze infrastructuurwerken in Belgie.
Op deze plaats zal misschien ooit het nieuwe tracé van de N42 onder de Schipstraat door lopen. Al zit dit hele dossier al jaren in het slop. Ook al omdat de nieuwste plannen een bredere N42 voorzien, die een brug zou vergen die dubbel zo lang is. Gecombineerd met budgettaire beperkingen zorgt dit er voor dat het weinig waarschijnlijk is dat we hier op korte termijn verandering in zien.
Het dossier over de rechttrekking van de N42 sleept inmiddels al zowat 100 jaar aan. Op oudere versies van de gewestplannen werd het nieuwe trace zowel gelijklopend met het huidige trace, als ten Oosten en ten Westen van het trace gepland. Door die langlopende discussie zijn de meningen verdeeld, en omdat zowel voor- als tegenstanders van rechttrekking zich behoorlijk georganiseerd hebben blijven de meeste politieke partijen behoorlijk op de vlakte.
Inmiddels is de N42 zowel ten Noorden (Oosterzele-Zottegem) als ten Zuiden van Sint-Lievens-Esse (Steenhuize-Geraardsbergen) rechtgetrokken. Het trace op het grondgebied van Sint-Lievens-Esse blijft een knelpunt.
