DEPREM HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER
Depremden Önce
Bir deprem meydana geldiğinde eğer bina içindeyseniz sallanma ve ani bir gürültü duyarsınız. Sonradan, hızlı, şiddetli ardarda çalkantılı sarsıntılar meydana gelir. Bu, çok korkutucu olacaktır.Bu sarsıntılar birkaç saniye veya birkaç dakika sürebilir. Deprem ağzını açıp sizi yutmayacaktır; fakat kırılan bir cam, düşen nesneler, çevreye yuvarlanan ya da fırlayan ağır şeyler sizi hayati tehlikeler yaratacak biçimde yaralayabilir. Deprem sonrası şoklara kendinizi hazır tutun.
Depremi önleyemezsiniz! Fakat;
hazırlıklı olmalısınız.
Önceden hazırlıklı olmak yaşamınızı kurtarabilir. Olası bir deprem her an yaşadığınız bölgeyi vurabilir; bunun için Acil Durum Planınızı yapmaya başlayın.
Aileniz deprem sırasında ve sonrasında ne yapılması gerektiği konusunda hazırlıklı olmalıdır.
İhtiyaçlarınızın listesini çıkarın. İşbölümü yapın. Planınızı yazın ve bunun tatbikatını yapın. Eğer aileniz yoksa, kişişel planınızı komşularınız ve arkadaşlarınızla yapın.
Evinizdeki güvenli ve tehlikeli bölümleri bilin!
Güvenli yerler:
Tehlikeli yerler:
Ailenizi yangın söndürme cihazı kullanma hususunda eğitin!
Kalp masajı öğretilen bir ilk yardım kursuna kaydolun!
Şimdiden sigortacınızdan randevu alıp, deprem sigortası hakkında görüşün. Mal beyanınızı yapın. Bu, deprem sonrası kaybınızı temin edecektir.
Evinizi boşaltmanın planını yapın ve bunun alıştırmasını yapın!
Çocuklarınıza deprem sırasında evde ya da okulda bulundukları zaman ne yapmaları hakkında bilgi verin. Okullarının deprem planı olup olmadığını soruşturun ve izleyin.
Ailenizle dışarıda bulundukları süre içerisinde iletişim kurabilmeyi düzene koyun. Aile üyelerinin herbirinin iletişim için gerekli olabilecek telefon numarası ve adresini yanında bulundurması gerekmektedir. Eve ulaşılamadığı durumlar için alternatif bir randevu planlayın.
Aileniz bireylerine acil durum yetkililerine güvenmeleri gerektiğini öğretin!. Radyo ve televizyon yayınları sizi bilgilendirecektir.
Acil telefon numaralarının telefon rehberinin iç kapağında ya da telefonun üzerinde bulundurulmasını sağlayın. Bu numaraları, ancak, çok acil durumlarda kullanın. Unutmayın, telefonunuz deprem sonrası çalışmayabilir, veya çevir sesini düşürmek zaman alabilir.
Aile üyelerinizin gaz, elektrik ve suyu kapamayı bilip bilmediklerinden emin olun. (Gazı, kaçak ve yangın olmadığı durumlarda kapamayın. Gaz kesildiği taktirde tekrar açmayı denemeyin; bu işlem uzman bir teknisyence yapılmalıdır.)
Planınız acil durum için gerekli malzeme ve gereçleri ihtiva eden bir liste içermelidir.
Acil durum planlarınızı komşularınızla paylaşın.
Acil durum gereçleriniz:
Hiçbir yerden yardım almaksızın 72 saat veya daha uzun bir süre boyunca kendi başınıza evde, arabanızda veya işyerinizde hayatta kalma mücadelesi vermeye hazırlıklı olun. Aşağıdaki acil durum gereçlerini toplayın ve bunları güvenli bir şekilde muhafaza edilen, erişilmesi kolay Acil Durum Çantasında saklayın.
Bulundurmayı isteyebileceğiniz diğer gereçler:
Tahliye Çantası (Evacuation Pack)
Bu listedeki eşyalar evinizde bulunan acil durum çantasındaki gereçlere ektir. Sözü geçen eşyalar tahliye sözkonusu olduğunda kişinin tek başına taşıyabileceği ayrı bir çantada tutulmalıdır. Küçük çocuklar, yetişkinler ve özürlüler için gerekli çantaları unutmayın. Tahliye çantanız diğer acil durum gereçlerinizle birlikte güvenli bir yerde muhafaza edilmelidir.
Evinizde muhafaza edilmesi gereken malzemeler:
Araç Çantası:
Bu listedeki eşyalar evinizde bulunan acil durum çantasındaki gereçlere ektir. Bunları aracınızda ayrı bir yerde bulundurunuz.
Aynı zamanda, daima, aracınızın benzin deposunu en az 1/4 oranında dolu tutun.
Ofis Çantası:
Bu listedeki eşyalar evinizde bulunan acil durum çantasındaki gereçlere ektir. Sözkonusu eşyaları ofisinizin uygun bir yerinde muhafaza edin.
Evinizin Hazırlanması :
Evinizin deprem esnasında her bir bölümünün ne kadar şiddette hasar alabileceğini hesaba katarak evinizi incelemeye alın.
Eğer bir apartman dairesinde oturuyorsanız, tek katlı müstakil evlere nazaran daha fazla sarsıntı fakat daha az titreşim duyarsınız.
Ne yapacağınız hakkında emin olamadıysanız, uzmanların (sigorta, mühendisler, mimarlar) tavsiyelerini alınız.
Önceki depremler göstermektedir ki aşağıda sıralanan maddeler dikkate değerdir:
Deprem Sırasında
Bir depdem sırasında nasıl davranmanız gerektiğine ilişkin bilgiler edinerek ve bunları uygulayarak kendinizi sakinleştirebilir, kendinizi ve ailenizi korumak için daha hazırlıklı olabilir ve başkalarına yardımcı olabilirsiniz.
Öncelikle evinizin her bir odasındaki güvenli noktaları belirleyin. Güvenlikli noktaya yerleşme alıştırmalarıyla bu bilgiyi pekiştirin. Bu, özellikle çocuklar için önemli bir adımdır.
Deprem başladığında nerede olursanız olun, hemen kendinizi korumaya alın ve sarsıntı durana kadar orada kalın.
Eğer Bina İçindeyseniz;
Eğer koridordaysanız;
Eğer Tekerlekli Sandalyede iseniz;
Eğer Oteldeyseniz;
Deprem sırasında asansördeyseniz;
Eğer Açıkhavadaysanız;
Eğer Araçtaysanız;
Eğer Kalabalık bir Topluluktaysanız;
Eğer Okuldaysanız;
Eğer Otobüsteyseniz;
Her nerede olursanız olun, zeminin şiddetle hareket etmesi olasılığına hazır olun. Örtünün, kendinizi sağlam bir nesnenin korumasına alın. Bunu yapamıyorsanız, yere çökün, başınızı ve yüzünüzü koruyacak biçimde kapanın. İlk sarsıntıyı izleyecek diğer sarsıntılara da hazır olun.
Depremden Sonra
Muhtemel bir depreme karşı hazırlık, sallanmalar bittikten sonra meydana gelen şoklar, yangınlar ve çok yıkıcı hasarlar söz konusu olduğunda ne yapmak ve ne yapmamak gerektiğini de içerir. Sözü geçen tehlikelere karşı soğukkanlı olun, sakin davranın. Öncelikle, hayatı tehdit eden durumları dikkate alın. Unutmayın ki, 72 saatten daha uzun bir süre yalnız başınıza kalabilirsiniz.
Daha fazlasını yapmak istiyor musunuz?
Bu ilkeleri dikkate aldığınıza göre kendinizi ve diğerlerini korumak için daha başka adımlar atabilirsiniz.Unutmayın ki, 72 saat veya daha uzun bir süre yalnız başınıza kalabilirsiniz.Yaptığınız herşey bulunduğunuz koşullara bağlı olacaktır.
Yeterli derecede deprem sigortanızın bulunup bulunmadığını sigorta yetkilinizden öğrenin. Poliçenizin neleri kapsadığını araştırın ve muhtemel depremden oluşabilecek maddi kaybınızı en aza indirecek bir kapsamda korunup korunmadığınızı saptayın.
Varsa, Sivil Savunmanın ya da Belediyenizin Acil Durum Programına gönüllü olarak katılın.
Yaşlı komşularınıza evlerini depreme karşı hazırlamalarına yardım ederek, her birini depremden sonra kontrol ederek ve evcil hayvanlarla ilgilenerek deprem hazırlıklarında çevrenize örnek olun!.
Eczane ve diğer mağazalar kapalı olduğunda bebekler, yaşlılar ve özürlüler için gerekli ihtiyaçların planını çıkarın. Aile bireylerinizin hareketlerinde durağanlık, görme ve duyma yetilerinde bozulma varsa, ilgili sağlık ve bakım kurumlarının adreslerini listenize ekleyin..Yaşam desteği için elektriğe veya tekerlekli sandalyeye bağlıysanız, ilaveten benzinli küçük bir jeneratör isteyebilirsiniz.
En az 72 saat kendinize yetebilmenizi ve rahat etmenizi sağlayan gereçleri gözden geçirin. Bu esaslara ek olarak almak isteyebileceğiniz plastik çarşaf, toz maskeleri veya çocuklar için oyunlar ve onları rahat ettirici eşyalar gibi pek çok eşya bulunmaktadır.
İstanbul'da olması beklenen depremle ilgili önemli ve yeni bilgiler" konulu rapor, Fransız, Türk ve Japon bilimadamlarının ortak çalışması sonucu hazırlanmış. Raporda bilgiler felaket!
Rapora göre: Deprem 80 saniye ile 3 dakika arasında sürecekmiş. "En güvenli yer neresi?" sorusuna ise Japon bilimadamının yanıtı korkunç: 'İstanbul'dan olabildiğince uzak her hangi bir yer.." Prof. Dr. Osman Görgülü, Prof. Dr. Machu Koe, "İstanbul'da olması beklenen depremle ilgili önemli ve yeni bilgiler" konulu rapor Fransız, Türk ve Japon bilimadamlarının ortak çalışması sonucu hazırlanmış. Aşağıda okuyacağınız dehşet veren bilgiler, Kandilli Rasathanesi, Marmara Deprem Araştırma Enstitüsü'nün 25 Nisan 2003 tarihinde teslim ettiği 'Marmara Denizi Fay Yapılanması, deprem olasılık ve senaryoları adındaki araştırmasına dayandırılmış.
Buna göre: 'Marmara Denizi'nde üç ana fay hattı üzerinde 117 adet İstanbul'a dikey atımlı fay tesbit edildi. Olası depremin büyüklüğünün minimum 7.2, maksimum 7.8 olacağı belirtilmiştir. Tüm ana ve yan fay hatlarının kırılma ihtimalinin yüzde 84, tahmini deprem tarihininse 2-9 yıl arası olacağı tahmin edilmiştir. Depreme alışık Japonlar'ı bile hayrete düşüren yaprak damarlarını anımsatan bu fay oluşumunun İstanbul Anadolu Yakası'na uzaklığı sadece 6 km.'
Bilgiler felaket...
Yine aynı raporun deprem senaryo kısmına göre, deprem 80 saniye ile 3 dakika arasında sürecekmiş. 17 Ağustos'ta hayatımızı karartan depremin sadece 45 saniye sürdüğünü düşünecek olduğunuzda... İşin vahametini anlayabiliyor musunuz?
- Peki depremden en fazla etkilenecek bölgeler?'İstanbul'un Anadolu Yakası'nın tüm kıyı şeridi (Kartal, Maltepe, Bostanci, Erenköy...) Bostanci ile Çekmeköy baslangıcı arasındaki, eskiden göl olduğu kesinleşen bölüm, E-5 karayolunun kuzeyinde kalan kısmın 4-8 km.'lik bölümü.'
- Ya binalarımız?
'Sadece Anadolu Yakası'nda tamamen yıkılacak konut sayısı 481,000. Oturulamaz durumda olacak 917,000.
- Ya 'yeni' ve 'sağlam' yapılar?
'Deprem sahasının yakınlığı nedeniyle yeni ve sağlam binaların da yüzde 80 oranında etkileneceği belirtilmis. Bu nedenle konut yapımında çok sıkı ve özel kurallar getirilmesi istenmiştir. Depremden etkilenecek bir diğer yer ise Avrupa Yakası'nın Büyükçekmece, Avcılar Sahil kesimi.
- Peki güvenli yer yok mu?
'Herşeye rağmen İstanbul'da kalmak isteyenler için:
Anadolu Yakası'nın Karadeniz kıyısının batısı ve İçkuzey kismi (Çekmeköy, Kozyatagi) Avrupa Yakası nisbeten biraz daha iyi.. Özellikle Şişli, Maslak ve Sarıyer'in iç kesimleri, Sultan Çiftligi, Kemerburgaz ve Karadeniz kıyısının doğu kesimi etki açısından 4. derece olarak gösterilmiş.
Olunmaması gerekli yerlerin başında Pendik iç ve kuzey, Adalar (bilhassa Büyükada doğu) Sahil yolu, Kartal... Batı yakasında ise: Nişantaşı, Yeşilköy, Florya, Bağcılar ve Avcılar yer almaktadır..
'En güvenli yer neresi?' sorusuna Japon bilimadamının yanıtı korkunç:
'İstanbul'dan olabildigince uzak her yer güvenli'
'Deprem anında enkaz nedeniyle ölü sayısı 685,000 ile 1.260,000 kışı olarak tahmin edilirken, deprem sonrası salgın hastalıklar, intihar ve iç karışıklık nedeniyle ölenlerin sayısının 300,000 binden fazla olacaği tahmin ediliyor.'
Eğer deprem anında ölmediyseniz bile, sonradan yaşamanız da pek mümkün görünmüyor. Zira, rapora göre, depremden hemen sonra İstanbul'un 'Karantinaya alınması' gerekiyor. İstanbul'un kalabalık ve yerleşimindeki düzensizlik nedeniyle enkaz ve yardım bekleyenlerin yüzde 65'ine ilk 2 ay ulaşılamayacaği, bu nedenle ölü sayısının ve kargaşanın artacağı ifade ediliyor.
'Sadece İstanbul değil, Türkiye ekonomisinin yüzde 75'lik kısmının tamamen yok olacağı, dünya ekonomisinin kriz tehlikesi ile karşılaşacağı da rapora eklenmiş.'
Bu bilgilerin altında Dr. Osman Görgülü'nün imzası var. Kendisi için ' İ.Ü. Yerbilimleri Ana Bilimdalı Öğretim Üyesi ve AKOM (Afet Koordinasyon Merkezi) eski Danışmanı' denilmiş...
Prof. Dr. Osman Görgülü, Prof. Dr. Machu
DEPREMDEN KORUNMA
(ÇOK ÖNEMLİ)
Adım Doug Copp. Dünyanın en tecrübeli kurtarma birimi Amerikan Uluslararası Kurtarma Ekibinin Kurtarma şefi ve afet olayları müdürüyüm. Bu makaledeki bilgiler bir deprem anında hayat
kurtaracaktır.
875 yıkılmış binaya sürünerek girdim, 60 ülkeden kurtarma ekipleriyle çalıştım, birçok ülkede kurtarma ekipleri oluşturdum ve çok sayıda ülkede birçok kurtarma ekibinin üyesiyim. 2 Yıl boyunca birleşmiş milletler felaket "azaltma" uzmanıydım. 1985'ten beri aynı anda gerçekleşenler hariç dünyadaki bütün büyük felaketlerde çalıştım.
1996'da benim hayatta kalma metodumun geçerliliğini ortaya koyan bir film yaptık. Türk hükümeti, İstanbul belediyesi, İstanbul Üniversitesi, Case yapımcılık, ve ARTI bu pratik ve bilimsel testin
filme alınmasında işbirliği yaptılar.
İçinde 20 maket (mannequis) olan bir okulu ve evi yıktık. On maket "çömel ve korun" metodunu uygularken, 10 maket "hayat üçgeni" metodumu uyguladı. Tasarlanmış yıkımdan sonra görüntüleri filme almak ve sonuçları belgelemek için enkazı geçip binaya girdik. Bina yıkımlarında oluşabilecek şartlar dahilinde direct olarak gözlemlenebilen ve bilimsel şartlar altında hayatta kalma tekniklerimi
uyguladığım film "çömelip korunan/saklanan" kişiler için hayatta kalma şansının sıfır olduğunu ortaya koydu. Hayat üçgeni metodumu kullananlar için hayatta kalabilme şansı yaklaşık olarak % 100 oldu.
Bu film Türkiyede ve Avrupanın geri kalan kısmında milyonlarca izleyici tarafından izlendi. Bu film ABD, Kanada ve Güney Amerikada RealTV programında izlendi.
Enkazına girdiğim ilk bina 1985 Mexico City depreminde bir okuldu. Bütün çocuklar sıralarının altındaydı. Her bir çocuk kemiklerinin kalınlığına kadar ezilmişlerdi. Sıralarının yanındaki koridorlara uzanmış olsalardı hayatta kalmış olabilirlerdi. Bu "ayıptı, gereksizdi" ve çocukların neden koridorlarda (sıraların arasında) olmadığını merak ettim. O an, çocuklara bir şeyin/eşyanın altına
saklanmalarının söylendiğini bilmiyordum.
Basitçe ifade edilirse, binalar yıkılırken, objelerin üzerine düşen tavan ağırlıgı veya içerideki mobilyalar bu nesnelere çarparken yanlarında bir yer, boşluk bırakırlar. Bu boşluk benim "hayat
üçgeni" dediğim alandır. Nesne ne kadar büyük ve na kadar dayanıklı olursa daha az ezilecektir. Nesneler ne kadar az ezilirse boşluk ve bu boşluğu kullanan kişinin yaralanmama olasılığı o kadar
artar. Bir dahaki sefere televizyonda yıkılan bina izlerken gördüğün üçgenleri say. Heryerdeler. Yıkılan bir binada göreceğiniz en yaygın biçimdir.
Deprem anında hayatta kalma, ailelerine bakma ve başkalarını kurtarma hakkında 750 bin nüfüslu Trujillo kentinin İtfaiye bölümünü eğittim. Trujillo İtfaiye Departmanının kurtarma şefi Üniversitede
profesördür. Bana her yerde eşlik etti. Kişisel ifadeleridir: "Adım Roberto Rosales. Trujillo kurtarma ekibi şefiyim. 11 yaşındayken çöken bir binada mahsur kaldım. Mahsur kalışım 1972 yılında 70.000 kişini öldüğü depremde oldu. Erkek Kardeşimin motosikletinin yanında oluşan "hayat üçgeni" içinde hayatta kaldım. Yataklarının veya sıraların, masaların altına giren arkadaşlarım ezilerek öldüler (isim, adres vb detayları anlatıyor). Ben hayat üçgeninin yaşayan örneğiyim. Ölen arkadaşlarım "çömel ve korun" örnekleridir.
DOUG COPP'UN ÖNERİLERİ
1) "Binalar çökerken basitçe "çömelen ve korunan" kişiler istisnasız her defasında ezilerek ölüyorlar. Masa, araba gibi nesnelerin altına giren kişiler her zaman ezilirler.
2) Kediler, köpekler ve bebekler'in hepsi doğal bir şekilde dizlerini ana rahmindeki gibi karınlarına doğru çekerek kıvrılırlar. Deprem anında sizde bu şekilde kıvrılmalısınız. Bu doğal bir güvenlik ve hayatta kalma içgüdüsüdür. Daha küçük bir boşlukta hayatta kalabilirsiniz. Hafifçe ezilecek ama yanında boşluk yaratacak bir kanepenin, geniş büyük bir eşyanın yanında dur.
3) Ahşap evler deprem anındaki en güvenli yapılardır. Sebebi basittir; ahşap esnektir ve depremin zorlamasıyla hareket eder.
Eğer ahşap bina çökerse geniş yaşam boşlukları oluşur. Ayrıca, ahşap binalar daha az yoğunlukta yıkılış ağırlığına sahiptir. Tuğla binalar ayrı tuğla parçalarına ayrılacaklardır. Tuğlalar bir çok yaralanmalara sebep olacaktır, ama (beton)bloklardan daha az ezilmiş vücutlar yaratırlar.
4) Eğer gece yataktayken deprem olursa, basitce yuvarlanarak yataktan düşün. Yatağın çevresinde güvenli bir boşluk oluşacaktır. Oteller müşterilerine deprem anında yatakların yanında yere
uzanmalarını salık veren bir uyarı notunu odalarda her kapının arkasına asarlarsa depremlerde çok büyük hayatta kalma oranlarını sağlayabilirler.
5) Televizyon izlerken deprem olursa ve kolayca kapıdan veya pencereden dışarı kaçmak mümkün değilse, kanepe veya büyük bir koltuğun/sandalyenin yanında cenin pozisyonunda kıvrılarak yere
uzanın..
6) Bina çökerken Kapı kirişlerinin altına geçen herkes ölür...Nasıl mı? Eğer kapı kirişlerinin altına geçerseniz ve kapı kirişi öne veya arkaya doğru düşürse inen tavanın altında ezilirsiniz. Eğer kapı
kirişi yana doğru yıkılırsa ikiye bölünürsünüz. Her iki durumda da ölürsünüz!
7)Hiçbir zaman merdivenlere gitmeyin/yönelmeyin. Merdivenler (ana binadan) farklı bir "frekans aralığına" sahiptir; ana binadan bağımsız/ayrı olarak sarsılırlar. Merdivenler ve binanın geri
kalanı devamlı olarak birbirlerine çarparlar, ta ki merdivenlerin yıkılışı gerçekleşene kadar. Merdivenlere ulaşan insanlar basamaklar yüzünden yaralanırlar. Korkunç şekilde sakatlanırlar. Bina yıkılmasa
dahi, merdivenlerden uzak durun. Merdivenler binanın hasar görmesi en muhtemel kısmıdır. Depremde yıkılmamış olsa dahi, merdivenler bağırarak kaçmaya çalışan insanların aşırı yüklenmesi ile çökebilir.
Merdivenler binanın geri kalan kısmı zarar görmemiş olsa dahi her zaman güvenlik açısından kontrolden geçirilmelidir.
8) Binanın dış duvarlarına yakın yerlerde durun, mümkünse dışına çıkın. Binanın iç kısımlarındansa dış kısımlarına yakın yerlerde olmak çok daha iyidir. Binanın dış çevresinden ne kadar içeride olursanız, çıkış yolunuzun kapanma ihtimali o kadar artacaktır.
9) Aynen Nimitz yolundaki katlar arasındaki (yıkılan) blokların meydana getirdiği gibi, deprem anında üst yolun yıkılmasıyla ezilen araçların içinde bulunan insanlar ezilirler. San Fransisco
depreminin kurbanlarının hepsi araçlarının içindeydiler. Hepsi öldü. Araçlarının dışına çıkıp,aracın yanına uzanıp veya oturarak kolaylıkla hayatta kalabilirlerdi. Ölen herkes eğer araçlarından çıkıp, araçlarının yanına oturabilseler veya uzanabilselerdi yaşıyor olabilirdi. Ezilen bütün araçların yanında-kolonların direkt olarak üzerine düştüğü araçlar hariç- 3 feet yükseklikte boşluklar oluşmuştu.
10) Enkaz halindeki gazete ofislerini ve çok miktarda kağıdın olduğu ofisleri dolaşırken kağıdın sıkışmadığını/ezilmediğini keşfettim. Kağıt yığınlarının/kümelerinin etrafında geniş boşluklar
bulunur/oluşur.
Bu mesajı mümkün olduğu kadar cok kisiye aktarmanız önemle rica olunur.
Hazırlayan ve yayınlayan: Dr.Behzat DEMİREL Selçuklu 56 Nolu Aile Hekimliği