Οδηγός Σπουδών

CΥΝΟΔΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΝΕΟΤΗΤΟC

CΧΟΛΗ ΚΑΤΗΧΗΤΩΝ

Πρόγραμμα Καταρτίσεως Κατηχητών

Αθήνα  2025

Περιεχόμενα

1. Εισαγωγή .........................................

2. Οργανωτική δομή .................................

3. Σκοπός και στόχοι του προγράμματος..........

4. Προϋποθέσεις εισαγωγής..............................

5. Τόπος μαθημάτων..............................................

6. Χρονική διάρκεια και τρόποι διδασκαλίας..........

7. Διαμόρφωση της ύλης του προγράμματος............

8. Αξιολόγηση σπουδαστών............................

9. Αξιολόγηση του προγράμματος..................

10. Υπόδειγμα χορηγουμένου τίτλου σπουδών......

1. Εισαγωγή 

Η Σχολή Κατηχητών λειτούργησε για πρώτη φορά κατά το ακαδημαϊκό έτος 2001-2002 στον Ιερό Ναό Αγ. Παρασκευής στο Μοναστηράκι και αργότερα μετεφέρθη στον Ιερό Ναό Αγ. Αθανασίου Νέας Φιλαδελφείας, ενώ από το έτος 2015 τα μαθήματα παραδίδονταν στον Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου Δάφνης (Αρτέμωνος 133). Έπειτα οι εργασίες της μεταφέρθηκαν στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς καί Σαλαμίνος (Καπετάν Ματαπά 157, Τ.Κ. 185 46 Πειραιάς) και από το 2018  τα μαθήματα γίνονταν στην αίθουσα του Ιερού Ναού Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης Ασπροπύργου. Το 2020 λόγῳ του Κορωνοϊού διακόπηκαν τα μαθήματα και άρχισαν πάλι φέτος το 2025 μέσω διαδικτύου. Απευθύνεται σέ αυτούς πού διδάσκουν ή προτίθενται να διδάξουν σε κατηχητικά σχολεία, ή απλώς θέλουν να αποκτήσουν αυτές τις γνώσεις. 

2. Οργανωτική δομή

Η Διοικούσα Επιτροπή αποτελείται από τον Σχολάρχη, τον Γραμματέα και τον Έφορο της Σχολής. Διορίζει τα μέλη του διδακτικού προσωπικού. Καταρτίζει το πρόγραμμα των εισηγήσεων ορίζοντας τους αντιστοίχους εισηγητές. Επιμελείται το εκπαιδευτικό υλικό σε συνεργασία με τα μέλη του διδακτικού προσωπικού. Φροντίζει για την έγκαιρη αποστολή του εκπαιδευτικού υλικού στους σπουδαστές, για την αρμονική διεξαγωγή των εξετάσεων την ανάθεση των τελικών γραπτών εργασιών και την οργάνωση της τελετής αποφοιτήσεως.

To Συμβούλιο των Διδασκόντων αποτελείται από όλα τα τακτικά μέλη του διδακτικού προσωπικού της Σχολής. Λαμβάνει γνώση του ετησίου απολογισμού των πεπραγμένων της ΔΕ στο τέλος κάθε ακαδημαικού έτους, καταγράφει τα σφάλματα και τις ελλείψεις και υποδεικνύει βελτιώσεις κάνοντας την εσωτερική αξιολόγηση του προγράμματος Σπουδών. Λαμβάνει αποφάσεις για την αναμόρφωση του διδακτικού υλικού, την τροποποίηση του προγράμματος σπουδών, την εισαγωγή νέων μεθόδων διδασκαλίας, την ανακήρυξη επιτίμων διδασκάλων και Προέδρων της Σχολής και εγκρίνει τον οδηγό Σπουδών εκάστου έτους. Προτείνει τη δημιουργία νέων προγραμμάτων σπουδών και την επέκταση της δράσεως της Σχολής και τροποποιήσεις στον παρόντα κανονισμό.

3. Σκοπός και στόχοι του προγράμματος  

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην κατάρτιση συστηματικά εκπαιδευμένων κατηχητών, οι οποίοι θα προσφέρουν εθελοντικά και δίχως οικονομικό αντάλλαγμα, τις υπηρεσίες τους στα κατηχητικά σχολεία της Εκκλησίας.

Οι στόχοι του προγράμματος είναι μετά την επιτυχή παρακολούθησή του ο καταρτιζόμενος να είναι σε θέση:

i. Σε επίπεδο γνώσεων, να περιγράφει τα βασικά στοιχεία της Ορθοδόξου Χριστιανικής κατηχήσεως.

ii. Σε επίπεδο δεξιοτήτων, να επεξηγεί τα ανωτέρω σε άλλους με σαφή τρόπο εφαρμόζοντας κατάλληλες διδακτικές μεθόδους για παιδιά κατηχητικού.

iii. Σε επίπεδο στάσεων, να υποκινεί και να ενθαρρύνει τα παιδιά ενός κατηχητικού σχολείου να βιώνουν την πνευματική ζωή. Να ἐχουν οι Κατηχητές εκκλησιαστικό φρόνημα.

4. Προϋποθέσεις εισαγωγής  

Οι υποχρεωτικές προϋποθέσεις φοιτήσεως είναι, ο εκπαιδευόμενος: α) να είναι πιστό μέλος της Εκκλησίας, β) να ζει πνευματική ζωή αγωνιζόμενος για την ψυχική του σωτηρία υπό την καθοδήγηση Πνευματικού Πατρός, γ) να έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του και δ) να έχει ολοκληρώσει επιτυχώς τουλάχιστον την υποχρεωτική εκπαίδευση (Γ´ Γυμνασίου). Η καλή γνώση του χειρισμού Η/Υ και του διαδικτύου είναι πλέον υποχρεωτική, διότι τα μαθήματα γίνονται την μέθοδο της εξ αποστάσεως εκπαιδεύσεως.

5. Τύπος μαθημάτων

Η φοίτηση γίνεται, από το 2025 με την μέθοδο της εξ᾽ αποστάσεως έκπαιδεύσεως μέσῳ διαδικτύου.

6. Χρονική διάρκεια και τρόποι διδασκαλίας

Η συνολική χρονική του διάρκεια είναι 52 διδακτικών ωρών. Οι περισσότερες υποενότητες διδάσκονται υπό την μορφήν εισηγήσεων, με ερωταποκρίσεις, ενώ μία (Μεθοδολογία μελέτης της Αγίας Γραφής) γίνεται με την μορφή πρακτικής ασκήσεως.

7. Διαμόρφωση της ύλης του προγράμματος

Το πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει έξι διδακτικές ενότητες, οι οποίες κατανέμονται σε δύο κύκλους σπουδών, ανά τρεις σε κάθε ένα. Τα μαθήματα γίνονται συνήθως κάθε Δευτέρα απόγευμα σε δίωρες διαδικτυακές διδακτικές συναντήσεις (δύο 45λεπτα με διάλειμμα μεταξύ τους).

Ο πρώτος κύκλος σπουδών περιλαμβάνει τις εξής διδακτικές ενότητες:

Α) Στοιχεῖα Κατηχητικῆς:

Πρόκειται για τις βασικές γνώσεις τις οποίες θα πρέπει να έχει κανείς αναφορικώς με την μεθοδολογία του κατηχητικού και την παιδαγωγική. Είναι διάρκειας 15 ωρών και αποτελείται από τις εξής 14 υποενότητες (13 ωριαίες και 1 δίωρη).

1.     Διδακτικοί Στόχοι ανά βαθμίδα

2.     Η Ιστορία του κατηχητικού έργου.

3.     Η προσωπικότης του κατηχητού.

4.     Ίδρυση, οργάνωση & λειτουργία κατηχ. σχολείου.

5.     Προετοιμασία Κατηχητή για τό μάθημα.

6.     Αρνητικοί παράγοντες στο κατηχητικό έργο.

7.     Μάθημα σε 1θέσιο και 2θέσιο Κατηχητικό Σχολείο

8.     Μεθοδολογία διδασκαλίας μαθήματος στο Κ.Σ. (δίωρη)

9.     Η ψυχολογία του παιδιού.

10.  Η ψυχολογία του εφήβου.

11.  Η αγωγή σύμφωνα με τους Πατέρες.

12.  Η υγιής ψυχαγωγία.

13.  Ποιμαντικές και ἐκκλησιολογικές διαστάσεις κατηχητικού έργου.

14.  Η κατήχηση και το έργο της αγάπης

Β) Στοιχεῖα Λειτουργικῆς:

Η ερμηνεία των εν τω χριστιανικώ ναώ και των εν τη θεία λατρεία τελουμένων. Είναι διάρκειας 6 ωρών και αποτελείται από τις εξής 6 ωριαίες υποενότητες.

1. Ο χριστιανικός Ναός.

2. Εικόνες και χριστιανική τέχνη.

3. Οι συμβολισμοί στη χριστιανική λατρεία.

4. Ο χρόνος στη θεία λατρεία.

5. Η ψαλτική τέχνη.

6.    Ερμηνεία της Θ. λειτουργίας

Γ) Στοιχεῖα Εισαγωγῆς στὶς Θεῖες Γραφές:

Τα βασικώτατα στοιχεία τα οποία οφείλει να γνωρίζει κανείς για την μελέτη των θείων γραφών. Είναι διάρκειας 8 ωρών και αποτελείται από τις εξής 4 δίωρες υποενότητες.

1 Αγία Γραφή και οι προϋποθέσεις ερμηνείας της.

2. Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη.

3. Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη.

4. Μεθοδολογία μελέτης της Αγίας Γραφής.

Ο δεύτερος κύκλος σπουδών περιλαμβάνει τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:

 Δ) Στοιχεῖα Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστοριας:

Συνοπτικώς η Εκκλησιαστική Ιστορία απ’ αρχής μέχρι σήμερα. Είναι διάρκειας 6 ωρών και αποτελείται από τις εξής 6 ωριαίες υποενότητες.

1. Η εποχή των διωγμών.

2. Χριστιανική Αυτοκρατορία Α

3. Χριστιανική Αυτοκρατορία Β .

4. Περίοδος Τουρκοκρατίας.

5. Νεώτερη περίοδος.

6. Σύγχρονη.

 Ε) Στοιχεῖα Θρησκειολογίας:

Τα βασικά σημεία των κυριοτέρων θρησκευμάτων και αιρέσεων. Είναι διάρκειας 10 ωρών και αποτελείται από τις εξής 10 ωριαίες υποενότητες.

1. Αντιχαλκηδόνιοι

2. Παπισμός.

3. Προτεσταντισμός.

4. Χιλιασμός.

5. Ανατολικά θρησκεύματα.

6. Αρχαία και νέα ειδωλολατρεία.

7. Ιουδαϊσμός.

8. Μωαμεθανισμός.

9. Τεκτονισμός.

10.   Οικουμενισμός.

ΣΤ) Στοιχεῖα Πατερικῆς Θεολογίας:

Τις κυριώτερες γνώσεις τις οποίες πρέπει να έχει κανείς περί Ορθοδοξίας και Ορθοπραξίας. Είναι διάρκειας 12 ωρών και αποτελείται από τις εξής 8 υποενότητες.

1. Εισαγωγή στην Θεολογία των Πατέρων.

2. Ανάλυση θεολογικών όρων.

3. Ο Τριαδικός Θεός (δίωρο).

4. Η δημιουργία του Κόσμου (δίωρο).

5. Ενανθρώπησις του  Θεού Λόγου (δίωρο).

6. Περί Εκκλησίας, Μυστηρίων και εσχάτων (δίωρο).

7. Οι προϋποθέσεις της πνευματικής ζωής.

8. Τα στάδια της πνευματικής ζωής.

8. Αξιολόγηση σπουδαστών 

Οι σπουδαστές πρέπει να έχουν παρακολουθήσει τουλάχιστον τις μισές τηλεδιασκέψεις των μαθημάτων του κάθε κύκλου σπουδών. Να έχει κάνει επιτυχώς τις τουλάχιστον τις μισές ασκήσεις που θα αποστέλλονται σε όλους τους σπουδαστές έπειτα από κάθε τηλεδιάσκεψη. Καλούνται οι σπουδαστές να έχουν ένα ειδικό φάκελο στον υπολογιστή τους στον οποίο θα αποθηκεύουν τα κείμενα των αποστελλομένων μαθημάτων και τις ασκήσεις. Στο τέλος κάθε κύκλου σπουδών ακολουθούν γραπτές εξετάσεις και για την αποφοίτηση υποβάλλεται μία τελική γραπτή εργασία. Αν κάποιος έχει το χρόνο και την δυνατότητα μπορεί από την φετινή χρονιά να παρακολουθεί ταυτόχρονα και τους δύο κύκλους σπουδών οπότε στο τέλος της χρονιάς εξετάζεται στην ύλη και των δύο κύκλων.

9. Αξιολόγηση του προγράμματος

Η αποτίμηση του προγράμματος γίνεται με την μέθοδο των τεσσάρων επιπέδων του Kirkpatrick κατά την οποία συμπληρώνονται ειδικά ερωτηματολόγια από τους καταρτιζομένους. Πρόκειται περί απολογιστικής μεθόδου διότι διενεργείται μετά την λήξη της παρακολουθήσεώς του από τους καταρτιζομένους υπό την μορφή τελικών κρίσεων περί της αξίας του, και εσωτερικής, διότι οι αξιολογητές συμμετείχαν στο πρόγραμμα

Κατά το υπόδειγμα αυτό σε πρώτο επίπεδο οι καταρτισθέντες καλούνται να απαντήσουν κατά πόσον έμειναν ικανοποιημένοι από το πρόγραμμα που παρακολούθησαν και πώς έκριναν την απόδοση των διδασκόντων, την ποιότητα της γραμματειακής υποστηρίξεως, της υλικοτεχνικής υποδομής κ.λ.π. αυτό συνιστά το επίπεδο της Ανταποκρίσεως. Στο δεύτερο επίπεδο αξιολογούνται οι γνώσεις και οι δεξιότητες που απέκτησε ο καταρτιζόμενος από το πρόγραμμα. Είναι το επίπεδο της Μαθήσεως. Στο επίπεδο της Συμπεριφοράς, οι καταρτισθέντες καλούνται να απαντήσουν σε πόσο βαθμό το πρόγραμμα τους βοήθησε να βελτιώσουν τη συμπεριφορά τους μέσα στο ναό κατά την άσκηση του λειτουργήματος του Κατηχητού. Τέλος στο επίπεδο των Αποτελεσμάτων, οι καταρτιζόμενοι απαντούν κατά πόσον η παρακολούθηση του προγράμματος βελτίωσε την απόδοσή τους ως Κατηχητών προς όφελος της Ενορίας τους.

11.Υπόδειγμα χορηγουμένου τίτλου σπουδών

Δείγμα του Πιστοποιητικού επιμορφώσεως το οποίο απονέμεται σε όσους επιτυχώς ολοκληρώνουν τις σπουδές