CÁC NGUY CƠ GÂY TAI NẠN LAO ĐỘNG DO NGÃ CAO

Theo các tài liệu thống kê thì tai nạn ngã cao chiếm một tỉ lệ tương đối cao ở nước ta, xảy ra ở tất cả các dạng thi công trên cao. Chính vì vậy, an toàn lao động khi làm việc trên cao là một vấn đề rất cần thiết trong trong quá trình thi công trên công trường

CÁC NGUY CƠ GÂY TAI NẠN LAO ĐỘNG DO NGÃ CAO

Về tổ chức

- Bố trí công nhân không đủ sức khỏe để làm việc trên cao như người có bệnh tim, huyết áp hoặc mắt kém,....

- Công nhân chưa được huấn luyện về chuyên môn và an toàn lao động.

- Thiếu giám sát và kiểm tra thường xuyên để phát hiện, ngăn chặn và khắc phục kịp thời các hiện tượng làm việc trên cao thiếu an toàn.

- Thiếu các phương tiện bảo vệ cá nhân như dây an toàn hoặc mũ bảo hộ lao động,....

Về kỹ thuật

- Không sử dụng các phương tiện trợ giúp an toàn như: dây an toàn, các loại thang, các loại giàn giáo, lan can hoặc lưới để tạo ra chỗ làm việc hoặc đi lại an toàn.

- Sử dụng các phương tiện trợ giúp an toàn không đúng các yêu cầu về an toàn: Thiếu các chi tiết đảm bảo an toàn, bắc thang không đúng phương pháp,....

- Vi phạm những qui định về an toàn khi sử dụng hệ giàn giáo

+ Giàn giáo đặt trên nền không vững và có thể bị lún. Khi đó, chân giáo có thể bị trượt và giàn giáo bị nghiêng hoặc đổ trong quá trình sử dụng;

+ Không bố trí đủ và đúng vị trí các điểm neo giàn giáo vào công trình;

+ Sàn thao tác không có lan can an toàn, hoặc có nhưng lỏng lẻo;

+ Sàn thao tác có nhiều khe và lỗ rộng hoặc sàn thao tác cách quá xa công trình. Khi đó, người lao động có thể bị ngã hoặc vật liệu và dụng cụ làm việc bị rơi qua các khe, lỗ đó xuống dưới, có thể gây tai nạn lao động cho người làm việc ở dưới;

+ Sàn công tác không có thành chắn nên vật liệu hoặc dụng cụ làm việc có thể rơi xuống người làm việc ở dưới;

+ Sàn công tác quá yếu cũng là một trong những nguy cơ bị sập trong quá trình người và vật liệu ở trên sàn đó;

+ Không có thang lên xuống giữa các đợt tầng sàn của giàn giáo, người làm việc phải leo trèo trên các khung giáo và có thể bị trượt ngã;

- Bố trí giàn giáo ở những nơi nguy hiểm như ở bên trên miệng hố hoặc lỗ, khiến người làm việc khi trèo lên giáo có thể bị trượt ngã xuống hố hoặc lỗ đó;

- Giàn giáo bố trí gần các dây điện, nguy cơ gây điện giật cho người làm việc;

- Giàn giáo bị quá tải và biến dạng. Như vậy, khả năng chịu lực đã bị suy giảm. Nếu vẫn cố tình sử dụng giàn giáo đó, nguy cơ gây mất an toàn lao động là nó sẽ bị phá hoại nhanh chóng và làm sập đổ hệ giàn giáo;

- Sử dụng hệ giàn giáo treo không đúng yêu cầu về an toàn có thể dẫn tới tai nạn lao động;

- Bố trí công nhân làm việc trên các tầng giáo liền kề nhau theo một phương có thể gây tai nạn lao động do vật liệu hoặc dụng cụ rơi từ sàn làm việc tầng trên xuống sàn làm việc tầng dưới.

CÁC BIỆN PHÁP ĐỀ PHÒNG TAI NẠN LAO ĐỘNG DO NGÃ CAO

Biện pháp tổ chức

Yêu cầu đối với người làm việc trên cao

a) Tuổi và sức khỏe

- Tuổi từ 18 trở lên;

- Có giấy chứng nhận đảm bảo sức khỏe do cơ quan y tế cấp;

- Định kỳ hàng năm phải được kiểm tra sức khỏe ít nhất một lần;

- Phụ nữ có thai, người có bệnh tim, mạch, điếc hoặc mắt kém không được làm việc trên cao;

b) Có giấy chứng nhận đã được huấn luyện về an toàn lao động do chủ nhiệm công trình xác nhận

c) Được trang bị đầy đủ các phương tiện bảo vệ cá nhân phù hợp với điều kiện làm việc theo chế độ quy định

d) Công nhân phải tuyệt đối chấp hành kỷ luật và nội quy an toàn lao động khi làm việc trên cao:

- Nhất thiết phải đeo dây an toàn tại những nơi đã quy định;

- Việc đi lại và di chuyển chỗ làm việc phải được thực hiện đúng nơi, đúng tuyến quy định. Cấm leo trèo để lên xuống các tầng giáo hoặc tầng nhà. Cấm đi lại trên mặt tường, mặt rầm, thanh giàn hoặc các kết cấu lắp ghép khác;

- Cấm đùa nghịch, leo trèo qua lan can an toàn;

- Không được đi dép không có quai hậu, guốc, giày cao gót khi làm việc;

- Trước và trong quá trình làm việc không được uống rượu, bia hoặc hút thuốc;

- Công nhân phải có túi dụng cụ và đồ nghề cá nhân. Cấm vứt hoặc ném các loại dụng cụ và đồ nghề hoặc bất kỳ vật gì từ trên cao xuống phía dưới;

- Khi trời tối, mưa to, giông bão hoặc có gió mạnh từ cấp 6 trở lên, không được làm việc trên giàn giáo cao, ống khói, đài nước, cột tháp, trụ hoặc rầm cầu, mái nhà hai tầng trở lên;

- Cần bố trí công việc hợp lý, sao cho công nhân không phải đi lại hoặc di chuyển vị trí công tác nhiều lần trong ca làm việc.

Thực hiện giám sát, kiểm tra an toàn khi làm việc trên cao

- Cán bộ kỹ thuật chỉ đạo thi công, đội trưởng sản xuất và cán bộ chuyên trách an toàn lao động có trách nhiệm thường xuyên giám sát và kiểm tra tình hình an toàn lao động đối với những công việc làm ở trên cao để phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hiện tượng làm việc thiếu an toàn.

- Hàng ngày, trước khi làm việc, phải kiểm tra an toàn tại vị trí làm việc của công nhân, bao gồm kiểm tra tình trạng giàn giáo, sàn thao tác, thang, lan can an toàn và các phương tiện làm việc trên cao khác.

- Phải hướng dẫn cách móc dây an toàn cho công nhân.

- Kiểm tra thường xuyên việc sử dụng đúng các phương tiện bảo vệ cá nhân như dây an toàn, mũ bảo hộ, giày và quần áo bảo hộ lao động.

- Khi kiểm tra hoặc trong quá trình làm việc, nếu phát hiện thấy có tình trạng nguy hiểm như sàn công tác yếu, giàn giáo bị quá tải,.... thì phải cho ngừng công việc và tiến hành khắc phục, sửa chữa ngay. Sau khi thấy đã bảo đảm an toàn mới cho công nhân tiếp tục làm việc.

- Thường xuyên theo dõi nhắc nhở công nhân chấp hành đúng kỷ luật lao động và nội quy an toàn lao động khi làm việc trên cao. Trường hợp đã nhắc nhở mà công nhân vẫn tiếp tục vi phạm nội quy an toàn lao động thì phải cho học tập và sát hạch lại về an toàn lao động, hoặc xử lý theo quy định.

Biện pháp kỹ thuật

Các biện pháp an toàn để phòng ngừa ngã cao phải được nghiên cứu, đề xuất và lập cùng với việc thiết kế các biện pháp thi công. Để phòng ngừa tai nạn ngã cao, biện pháp cơ bản nhất là phải trang bị lan can an toàn, các trang thiết bị bảo hộ cá nhân, hoặc giàn giáo để tạo ra điều kiện làm việc an toàn.

Khi không sử dụng giàn giáo:

- Tại vị trí làm việc trên cao mà không có lan can an toàn thì công nhân phải được trang bị dây an toàn, ví dụ khi làm việc trên mái nhà. Dây an toàn cũng như các đoạn dây để nối dài thêm, trước khi sử dụng lần đầu phải được thử nghiệm độ bền với một lực khoảng 300 KG trong thời gian 5 phút, nếu bảo đảm an toàn mới phát cho công nhân. Kiểm tra và thử nghiệm định kỳ sáu tháng một lần hoặc khi có nghi ngờ về chất lượng dây (ải, mục hoặc bị sờn nhiều vì cọ sát,...).

- Hệ thống thang nối phải được giữ chân một cách chắc chắn xuống nền để không cho thang lật đổ khi có tải trọng ngang bất ngờ xuất hiện (do gió lớn hoặc xe, máy va chạm vào) và bánh xe ở chân thang phải có hệ thống phanh.

- Khi dựng thang tựa, góc nghiêng của thang so với phuơng ngang khoảng 750, hay tỉ lệ giữa chiều cao và bề rộng khi dựng thang là 4:1, là hợp lý nhất.

- Chân thang luôn được đặt trên nền cứng, ngang bằng và phải được cố định chắc chắn. Không để dầu mỡ, đất, cát hay bùn bẩn ở vị trí đặt thang.

- Đầu thang cũng phải được cố định hoặc tì một cách chắc chắn vào công trình.

- Lưu ý vị trí đặt thang không bị ảnh hưởng bởi xe hoặc máy di chuyển trên công trường (như bị chạm phải); không bị đẩy bất ngờ tại vị trí cửa ra vào hoặc của sổ. Nếu không khắc phục được thì phải có người cảnh giới phía dưới.

- Luôn xem xét và cân nhắc khả năng thang bị quá tải do người và dụng cụ làm việc, như thang bị võng, bị nứt,...

- Khi làm việc, không nên đứng trên 3 bậc trên cùng của thang.

- Không nên làm việc trong tư thế bị với. Luôn giữ cho người được thẳng theo vị trí các bậc thang trong khi làm việc.

- Tuyệt đối tránh trường hợp đứng làm việc ở trên thang như trên hình 1.a) vì khi đó, người làm việc có thể bị mất thăng bằng và ngã. Nên xoay lại thang hoặc dùng loại thang khác phù hợp, sao cho toàn bộ phía trước của người làm việc hướng về phía công việc, như trong hình 1.b).

Hình 1: Cách đứng làm việc trên thang

Khi sử dụng giàn giáo

- Đối với những công việc làm ở trên cao phải sử dụng các loại giàn giáo tùy theo dạng công việc, vị trí, độ cao và kinh phí mà chọn loại giàn giáo sử dụng phù hợp như giáo tre, thép ống hoặc giáo treo.

- Khi lắp dựng giàn giáo, mặt đất hay mặt nền phải bằng phẳng, ngang bằng, ổn định và không lún sụt. Trong nhiều trường hợp phải san phẳng, đầm chặt và đặt các tấm gỗ kê dưới các chân giáo. Yêu cầu của nền là phải chịu được ít nhất 4 lần tải trọng tại một chân giáo.

- Dựng hoặc đặt các cột hoặc khung giàn giáo phải bảo đảm thẳng đứng và bố trí đủ các giằng neo theo yêu cầu của thiết kế. Tuyệt đối không được neo vào các bộ phận kết cấu kém ổn định như lan can, ban công, mái đua, hoặc ống thoát nước công trình.

- Giàn giáo bắt buộc phải có hệ thống giằng chéo để giữ ổn định cho cả hệ giàn giáo.

- Phải có lưới hay ván gỗ để ngăn không cho vật liệu rơi xuống người làm việc ở dưới.

- Hệ giàn giáo phải cách xa các đường dây điện ít nhất là 6m.

- Sàn thao tác có độ cao từ 1,5m trở lên so với nền phải có lan can an toàn, đặc biệt là ở các tầng giáo. Lan can an toàn phải có chiều cao tối thiểu 1m so với mặt sàn công tác và có ít nhất 2 thanh ngang để phòng ngừa người ngã cao.

- Sàn làm việc bằng gỗ thì phải dày ít nhất là 30mm, không mục, mọt hoặc nứt gãy.

- Khe hở của các tấm ván sàn làm việc nếu lớn hơn 10mm thì phải có tấm đậy, tốt nhất là không để chúng lớn hơn 10mm.

- Các lỗ trống trên sàn làm việc phải có lan can chắn xung quanh.

- Để đảm bảo an toàn cho công nhân đi lại, lên xuống giữa các tầng nhà, cũng như lên xuống các tầng trên giàn giáo phải có cầu thang tạm. Trường hợp tốt nhất là thi công tầng nào làm luôn cầu thang ở tầng đó để công nhân có lối lên, xuống các tầng, hoặc phải bắc thang tạm vững chắc.

- Mặt sàn thao tác không được trơn trượt. Nếu sàn làm việc là kim loại thì phải sử dụng loại có gân tạo nhám.

- Không được làm việc đồng thời trên hai tầng sàn giàn giáo theo cùng một phương thẳng đứng mà không có biện pháp bảo đảm an toàn.

- Khi vận chuyển vật liệu lên giàn giáo bằng cần trục, không được để cho vật liệu va chạm vào giàn giáo. Khi vật liệu còn cách mặt sàn thao tác khoảng 1m, phải hạ vật từ từ và đặt nhẹ nhàng lên mặt sàn làm việc.

- Khi trời mưa to, giông bão hoặc gió mạnh cấp 6 trở lên, không được làm việc trên giàn giáo.

- Lúc tối trời hoặc vào ban đêm, chỗ làm việc và lối đi lại phải bảo đảm được chiếu sáng đầy đủ.

- Hệ giàn giáo cao làm bằng kim loại, nhất thiết phải có hệ thống chống sét được tính toán bởi những người có chuyên môn.

- Đối với hệ giàn giáo treo và nôi treo, phải lắp đặt và cố định dây treo vào các bộ phận kết cấu vững chắc của công trình. Hệ thống này phải được tính toán bởi kỹ sư công trường hoặc tuân theo qui định của nhà sản xuất hệ giáo treo.

(Nguồn tin: ATVSLĐ trong thi công xây dựng, NXB Lao động, 2008)