Fungi - Dikarya - Basidiomycota - Agaricomycotina - Agaricomycetes - incertae sedis - Polyporales - Incrustoporiaceae - Skeletocutis - Skeletocutis amorpha
(Fr.) Kotl. & Pouzar, Česká Mykol. 12 (2): 103 (1958)
Deze houtzwam hebben we gevonden op dood hout van Grove dennen in onder andere Nationaal Park De Groote Peel in 2007.
De Witwollige dennenzwam (Skeletocutis amorpha) is een eenjarige, leerachtige korstvormige paddenstoel met karakteristieke, vaak zalmkleurige poriën.
Uiterlijke kenmerken:
Vruchtlichaam: Meestal korstachtig (effuus), liggend op het substraat, met de randen vaak uitgerold tot rudimentaire, schelpvormige hoedjes van minder dan 1 cm groot.
Bovenzijde (van de hoedjes): Fijn viltig, wittig en vaak zwak gezoneerd, met een scherpe rand.
Buisjes en poriën: De buisjes zijn tot 1 mm lang en gelig. De poriën, 3-4 per millimeter, zijn rond tot hoekig en hebben een opvallende kleur die varieert van wittig tot geelroze, oranjeroze of zalmkleurig.
Sporen: De sporen zijn allantoïde (worstvormig) en zeer klein (3-4,5 bij 1,3-1,8 µm).
Habitat en verspreiding:
De schimmel groeit uitsluitend op coniferen, voornamelijk op dennenhout (Pinus).
Hij wordt gevonden op omgevallen of dode coniferenstammen en -stronken.
De soort komt onder andere voor in Nederland en België en lijkt in sommige gebieden weer toe te nemen in waarnemingen.
Opmerking: De opvallende oranje-roze kleur van de buisjes, die eindigen in witte poriën, is een zeer onderscheidend kenmerk.
Foto's Alina & Chris Billekens.
Polyporus amorphus - Fries - Observationes Mycologicae 1: 125 (1815)
Polyporus aureoles - Persoon - Mycologia Europaea 2: 60 (1825)
Polyporus armeniacus - Berkeley - The English Flora 5 (2): 147 (1836)
Polyporus roseoporis - Rostkovius - Deutschlands Flora, Abt. III. Die Pilze Deutschlands 27/28: 23 (1848)
Bjerkandera amorpha - (Fries) P. Karsten - Meddeland. Soc. Fauna Fl. Fenn. 5: 38 (1879)
Polyporus alboaurantius - Veulliot - Revue Mycol. (Toulouse): 19 (1883)
Leptoporus amorphus - (Fries) Quélet - Enchiridion Fungorum in Europa media et praesertim in Gallia Vigentium: 178 (1886)
Bjerkandera mollusca - P. Karsten - Rev. Mycol. (Toulouse) 9: 9 (1887)
Polyporus molluscus - (P. Karsten) Saccardo - Syll. Fung. 6: 114 (1888)
Polystictus amorphus - (Fries) Gillot & Lucand - Cat. Champ. sup. Saône-et-Loire (1890)
Coriolus sublilacinus - Murrill - N. Amer. Flora 9 (1): 25 (1907)
Polystictus sublilacinus - (Murrill) Saccardo & Trotter - Syll. Fung. 21: 317 (1912)
Polystictoides amorphus - (Fries) Lázaro Ibiza - Revista Real Acad. Ci. Madrid 14: 757 (1916)
Tyromyces amorphus - (Fries) Murrill - Mycologia 10 (3): 109 (1918)
Polyporus horakii - Velenovský - České Houby 4-5: 651 (1922)
Polyporus pertenuis - Velenovský - České Houby 4-5: 651 (1922)
Gloeoporus amorphus - (Fries) Killermann - Die Natürlichen Pflanzenfamilien 6: 202 (1928)
Coriolus subabietinus - Murrill - Bull. Torrey Bot. Club 65: 658 (1938)
Polystictus subabietinus - (Murrill) Murrill - Bull. Torrey Bot. Club 65: 661 (1938)
Tyromyces pini-glabrae - Murrill - Bull. Torrey Bot. Club 67 (1): 65 (1940)
Polyporus - pini-glabrae - (Murrill) Murrill - Bull. Torrey Bot. Club 67 (1): 66 (1940)
Skeletocutis amorpha - (Fries) Kotlaba & Pouzar - Česká Mykol. 12 (2): 103 (1958)
Skeletocutis amorpha f. armeniaca - (Berkeley) Domański - Orlos & Skirg., Fl. Polska, Grzyby (Mycota) 3: 154 (1967)
Skeletocutis amorpha f. mollusca - (P. Karsten) Domański - Orlos & Skirg., Fl. Polska, Grzyby (Mycota) 3: 154 (1967)
Trametes armeniaca - (Berkeley) Ryvarden - Mycotaxon 20 (2): 332 (1984)
Mycobank CC BY-NC-ND
Arnolds, Chrispijn & Enzlin (2014) - Hoofdstuk 28b: Dennenbossen. Ecologische Atlas Paddenstoelen Drenthe 3: 591 (met illustratie)
Bernicchia (2005) - Polyporaceae s.l.: 502 en 758-759 (foto's)
Breitenbach & Kränzlin (1986) - Heterobasidiomycetes, Aphyllophorales, Gastromycetes. Pilze der Schweiz 2: 290
Dam & Kuyper (2016) - Veldgids paddenstoelen II: 313 (met foto)
Donk, M.A. (1933) - Revision der Niederländischen Homobasidiomycetae - Aphyllophoraceae teil 2. Mededeelingen van de Nederlandsche Mycologische Vereeniging 22: 166
Gerhardt (1999) - Paddenstoelengids onderweg: 538
Haga, G. (2013) - Witwollige dennenzwam (Skeletocutis amorpha). Twirre 23(2): 19-21
Hansen & Knudsen (1997) - Nordic macromycetes 3: 215
Jahn, H. (1983) - Skeletocutis carneogrisea David, ein Doppelgänger von S.amorpha. Funde in Deutschland. Westfälische Pilzbriefe 10-11: 271-277
Krieglsteiner (2000) - Grosspilze Baden-Württembergs 1: 577 (met foto)
Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 2: 901 (foto)
Nilsen, K.E. (2010) - Paarse dennezwam (Trichaptum abietinum) vaker in combinatie met Grauwroze dennezwam (Skeletocutis carneogrisea). Coolia 53(3): 153-156
Rivoire (2020) - Polypores de France et d'Europe: 776
Ryvarden, L. & R.L. Gilbertson (1993) - European Polypores 7: 621 fig. 331-332
Ryvarden & Melo (2014) - Poroid fungi of Europe: 392
Ryvarden & Melo (2017) - Poroid fungi of Europe: 370 (met foto en spore-tekening)
Tanchaud, P. (?) - Skeletocutis amorpha (Fr.) Kotl. & Pouz. MycoCharentes
Vesterholt (2004) - Danmarks Svampe: 91
Vuyck, L. (1915) - Polyporus amorphus - Vormlooze Plaatjeszwam. Flora Batava 24: 1885
Skeletocutis amorpha op internet:
First Nature
NMV Paddenstoel van de maand
MushroomExpert
The Ultimate Mushroom Guide
Pilzbuch Pilzwelten
All about funghi
Guía de Setas y Hongos de Navarra
Funghi in Italia
De Interactieve Paddenstoelengids
Fungipedia