Fungi - Dikarya - Basidiomycota - Agaricomycotina - Agaricomycetes - Agaricomycetidae - Boletales - Boletaceae - Pseudoboletus - Pseudoboletus parasiticus
(Bull.) Šutara, Ceská Mykologie 45 (1-2): 2 (1991)
De Kostgangerboleet (Pseudoboletus parasiticus) is een paddenstoel die enerzijds als parasiet uitsluitend op aardappelbovisten groeit, maar anderzijds ectomycorrhizae kan vormen. De hoed is 1-8 cm in doorsnee, fijn viltig, droog en licht olijfbruin. De buisjes zijn zandbruin tot vuil olijfkleurig, de steel is slank, grijsachtig geel, altijd gebogen als hij rond de gastheer groeit en taps toelopend naar de basis. De poriën zijn erg breed, het vlees is witachtig en niet blauw. De vruchtlichamen groeien vaak in groepjes van meerdere op een aardappelbovist. Hij wordt meestal gezien als een parasiet op aardappelbovisten. In cultuur vormt het echter ectomycorrhizae wanneer het mycelium is blootgesteld aan dennenwortels. Hij geeft de voorkeur aan de Gele aardappelbovist, vondsten op andere soorten van het geslacht Sclerodermie zijn zeldzaam. Hij is een uitgesproken zuurindicator en geeft de voorkeur aan zandgronden. De vruchtlichamen verschijnen meestal in augustus en september. Ook in Peel en Maas kun je hem aantreffen, meestal op iets vochtige plaatsen.
Alle foto's © Alina & Chris Billekens.
Boletus parasiticus - Bulliard - Herbier de la France 10: t. 451:1 (1790)
Versipellis parasitica - (Bulliard) Quélet - Enchiridion Fungorum in Europa media et praesertim in Gallia Vigentium: 159 (1886)
Xerocomus parasiticus - (Bulliard) Quélet - La Flore des Vosges, Champignons: 110 (1887)
Suillus parasiticus - (Bulliard) Kuntze - Revisio generum plantarum 3 (3): 535 (1898)
Ceriomyces parasiticus - (Bulliard) Murrill - Mycologia 1 (4): 148 (1909)
Pseudoboletus parasiticus - (Bulliard) Šutara - Ceská Mykologie 45 (1-2): 2 (1991)
Pseudoboletus parasiticus f. parasiticus - (Bulliard) Šutara - Ceská Mykologie 45 (1-2): 2 (1991)
Een relatief kleine boleet, tot 60 mm doorsnee, met een bruine, okerbruine of soms iets olijf getinte viltige hoed die openbarst bij ouderdom. Buisjes aangehecht met aflopend tandje, gelig. Poriën relatief groot, rond 1 mm doorsnee, hoekig, gelig, met dezelfde kleur als de hoed. Steel cilindrisch, zelfde kleur als hoed, vezelig, vaak gekromd naar de voet die stevig verankerd is in de begeleidende Aardappelbovist.
Machiel Noordeloos, 2017 CC-BY-SA 3.0
(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)De Kostgangerboleet groeit altijd samen met de Gele aardappelbovist (Scleroderma citrinum), zelden ook op de Wortelende aardappelbovist (S. areolatum), waarmee hij een bijzondere parasitaire relatie onderhoudt. Hij komt voor in gemengde bossen en loofbossen op droge tot vochtige, gematigd voedselarme grond, ook op venige en lemige bodems waar hij vaak met meer exemplaren tegelijk op een aardappelbovist groeit. Het is een algemene soort in de duinstreek en op de hoge zandgronden. Wijd verbreid in Europa, en is ook gemeld uit Noord-Amerika en Noord-Afrika.
Machiel Noordeloos, 2017 CC-BY-SA 3.0
(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)DeCeuninck, L. (2020) - Veldsleutel ‘Boletales’ met macroscopische en microscopische kenmerken gebaseerd op de determinatiesleutel van Flora Agaricina Neerlandica, Vol. 7, deel Boletales (M.E. Noordeloos et al., 2018). Eigen uitgave (Xerocomus soms als Xerocomellus)
Klofac, W. (2007) - (Schlüssel zur Bestimmung von Frischfunden der europäischen Arten der Boletales mit röhrigem Hymenophor. Österreichische Zeitschrift für Pilzkunde 16: 187-279
Noordeloos, M.E. (2006) Hoe raak ik thuis in de Boleten 6: Sleutel tot de geslachten van de Boletales in Nederland. Coolia 49-2: 67-69
Arnolds, Chrispijn & Enzlin (2014) - Hoofdstuk 26 Loofbossen op voedselarme bodem. Ecologische Atlas Paddenstoelen Drenthe 3: 278 (met illustratie)
Arnolds, E.J.M. & M. Veerkamp (2005) - Nieuwsbrief paddestoelenmeetnet - 6. Coolia 48-3: 109-49
Bremer, P. (1996) Scleroderma citrinum en Boletus parasiticus in Flevoland. Coolia 39-4: 211-219
Both, E.E. (2006) - Personal encounters with the parasitic bolete. Field Mycology 7-3: 104-109
Eeden, F.W. van (1877) - Boletus parasiticus - Woekerende Pijpzwam. Flora Batava 15: 1175-1175
Heluta, Vasyl (2019) - Distribution of a rare fungus, Pseudoboletus parasiticus (Boletales,Basidiomycota) in Ukraine. Ukrainian Botanical Journal 75(6):528-532
Noordeloos, M. (2007) Hoe raak ik thuis in de Boleten - 7: De Fluweelboleten (Xerocomus) van Nederland. Coolia 50-1: 1-20
Storey, M. (2009) - - Earthballs–British Scleroderma species. Field Mycology 10-4: 122-127
Šutara, J. (1991) - Pseudoboletus, a new genus of Boletales. Česká Mykologie 45(1-2): 1-9
Šutara, J. (2008) - Xerocomus s. l. in the light of the present state of knowledge. Czech Mycology 60-1: 29–62
Flora Agaricina Neerlandica 7 (Noordeloos et al. 2018): 146 (foto: 420)
Funga Nordica (Knudsen & Vesterholt 2008 [1e], 2012 [2e druk]): (1e) 175 (als synoniem); (2e) 229
Fungi Temperate Europe, 1 (Læssøe & Petersen 2019): 793 (foto)
Guide Champignons France Europe (Eyssartier & Roux 2013): 80
Paddenstoelengids onderweg (Gerhardt 1999): 480
Veldgids paddenstoelen. Plaatjeszwammen en boleten (Dam & Kuyper 2013): 353
Pseudoboletus parasiticus op internet: