Thư bạn đọc: Mùa tựu trường đã đến – Phan Như Huyên

Post date: Nov 12, 2013 11:38:33 PM

HTN trích đăng các “lá thư” nhỏ của bạn đọc Phan Như Huyên gửi về HTN bằng hình thức comment. Tên thư được đặt theo tên entry mà Phan Như Huyên gửi comment đến.

Thế nào là bài luận văn hay

Khi đọc bài này tôi cũng tự hỏi: Thế nào là một bài luận văn hay? Và xin góp ý. Từ bé đến lớn tôi thấy luận văn có nhiều loại: loại miêu tả (thí dụ, hãy tả con mèo nhà em), loại kể chuyện (td, hãy kể lại đám giỗ trong gia đình em), loại phê bình (td, hãy bình giảng câu, “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao.”), và loại nghiên cứu (td, hãy trình bầy một đề tài về Mộc tinh).

Đưa bốn đề này cho các em lớp 6, lớp 12, và đại học. Thời gian: một tuần lễ. Sau khi đọc những bài này, thầy cô sẽ kết luận bài luận nào hay, và do những yếu tố gì? Theo thầy Quốc, đó là kiến thức (ý tưởng), lập luận (tuần tự, nhân quả, so sánh, thí dụ), kết cấu (nhập đề, thân đề, chuyển tiếp, kết luận), diễn đạt (cảm xúc, cách dùng từ, cách đặt câu), và trình bày (đánh máy, hình ảnh).

Có lẽ đây cũng là những tiêu chuẩn bình thường cho một bài luận văn. Ở California, thầy cô cũng dạy cho các em những yếu tố này. Họ gọi là the traits of a good writing: ideas, organization, voice, word choice, sentence fluency, conventions (chấm câu), và presentation.

Nhưng một bài văn hay còn cần những yếu tố khác nữa. Đọc một bài văn độc đáo, ta muốn đọc tiếp đọc tiếp. Có lẽ, đó là yếu tố ngạc nhiên thích thú, yếu tố trung thực, yếu tố êm tai. Ngày xưa, tôi học từ Lm Cao Phương Kỷ một công thức viết luận văn, mà đi đâu tôi cũng xài: là Công – Phản – Hòa. Công thức này xem ra dễ dùng, dễ nhớ, và rất hiệu quả khi viết một bài luận văn cấp tốc. Văn chính là người vậy!

*

Công – Phản – Hòa là công nhận, phản đối, và dung hòa. Thí dụ đề tài một cây, ba cây, ở trên. Sau khi nhập đề, tôi sẽ bắt đầu bằng công nhận. 1. Một cây thì đơn chiếc, gió thổi ngả, chẳng làm được tích sự gì. 2. Ba cây chụm lại, cành lá kết lại, vững chắc, bảo vệ được làng mạc, đất đai. 3. Con người ta cũng thế. Bài ngắn thì nói ngắn. Bài dài thì cắt nghĩa thêm bằng nhiều thí dụ, hình ảnh, trích dẫn.

Sau đó, tôi phản đối.

1. Có những cây to, như cây đa, bóng mát. Rễ nó từ thân cây mọc thẳng xuống. Cây càng ngày lan ra càng to.

2. Có nhiều cây mọc chùm lại thì sinh ra yếu ớt, tranh đua, đánh nhau, gẫy đổ. Thế là bại dần.

3. Trong xã hội, lắm lúc gần nhau quá sinh ra ganh tị, phe đảng, vân vân. Tùy theo bài, tôi có thể kéo dài phần Công, hay trau chuốt phần Phản.

Sau cùng, tôi dung hòa. Có cái này, cái này, nhưng mà cũng có cái nọ, cái kia. Trong phần này tôi sẽ nói thêm ý kiến của mình. Nếu cần, nói dài ra. Tại sao, làm thế nào? Rồi kết luận.

Đó là phương thức thô sơ, nhưng nhiều kết quả.