Prowadzenie zespołu kameralnego (kwartetu skrzypcowego) w P.O.S.M. II st. w Krakowie okazało się dla mnie sporym wyzwaniem, ponieważ każdy z czterech skrzypków, z klas II – V prezentował inny poziom zaawansowania w grze na instrumencie. Różnili się jakością dźwięku, wrażliwością, umiejętnością czytania nut, zamiłowaniem do precyzji, pracowitością i zaangażowaniem, a także doświadczeniem kameralnym. W dodatku okazało się, że wybór literatury muzycznej przeznaczonej dla tego typu zespołów jest niewielki. Wtedy postanowiłam opracować kilka utworów na potrzeby początkującego kwartetu, aby trudności techniczne nie przekraczały możliwości najsłabszego uczestnika kwartetu, jednocześnie dając możliwość rozwoju wyobraźni i estetyki wszystkim uczniom. Praca w takim zespole powinna prowadzić do poprawy umiejętności technicznych, a także umożliwiać korektę istniejących błędów i likwidację zaległości edukacyjnych uczniów. Tworząc niniejsze opracowanie przygotowałam materiał dydaktyczny, który będzie odpowiedni dla pierwszego roku pracy zespołu kameralnego (kwartetu skrzypcowego) w szkole muzycznej II stopnia, a w przypadku uczniów bardzo zaawansowanych nawet w starszych klasach szkoły I stopnia. Biorąc pod uwagę prawdopodobny brak doświadczenia kameralnego, zróżnicowane zaawansowanie techniczne i muzyczne uczniów, postanowiłam tak dobrać repertuar aby przeczytanie i opanowanie tekstu nie sprawiało uczniom najmniejszych trudności i ułatwiło zrealizowanie zadań będących głównym celem pracy zespołowej:
– Dokładne strojenie skrzypiec przed grą.
– Słuchanie i korygowanie intonacji w trakcie wspólnego grania.
– Ćwiczenie precyzyjnej intonacji w gamach, także unisono.
– Dbałość o barwę dźwięku i o jej ujednolicenie w kwartecie.
– Dążenie do prawidłowej pulsacji, realizacji rytmu i artykulacji u wszystkich skrzypków równocześnie.
– Prawidłowe frazowanie i wyeksponowanie dynamiki w grze.
– Praca nad uzyskaniem właściwego tempa utworu i stosowanie się do określeń wykonawczych.
Skupiając się na realizacji wyżej wymienionych zadań, można jednocześnie korygować istniejące błędy, likwidować zaległości i poprawiać umiejętności mniej zaawansowanych uczniów (np. usprawnić pracę smyczka, poprawić synchronizację, realizację artykulacji, znajomość II pozycji). Najlepiej do tego celu nadają się ćwiczenia gamowe, w których celowo nie określiłam tempa, a zamieszczone palcowanie i smyczkowanie to tylko propozycja, którą można dowolnie modyfikować w zależności od tego, jaki problem techniczny trzeba rozwiązać. Podobnie etiuda Kreutzera, znana niemal wszystkim uczniom jako studium różnych artykulacji, jednocześnie może stać się studium realizacji dynamiki we wszystkich głosach jednocześnie. Pozostałe utwory, również bardzo popularne, oprócz walorów dydaktycznych (wymagają precyzji w realizacji zadań technicznych) stwarzają możliwość rozwoju wyobraźni artystycznej i mogą sprawiać większą przyjemność w trakcie zajęć zespołu kameralnego.W transponowaniu i opracowaniu Arii J. S. Bacha pomagała mi córka Agnieszka, która także jest nauczycielką gry na skrzypcach. Wszystkie utwory zostały zapisane i sprawdzone przy pomocy darmowego programu do pisania nut MuseScore w postaci edytowalnych plików, a następnie zamieszczone na mojej stronie w formacie PDF.
Małgorzata Reiner