ความเป็นมา

เริ่มจากการที่ผู้อำนวยการโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ (ดร.ธงชัย ชิวปรีชา) มีความสนใจในรูปแบบของการแข่งขัน จึงได้เข้าร่วมสังเกตการณ์การแข่งขัน International Young Physicists' Tournament: IYPT ครั้งที่ 21 ณ ประเทศโครเอเซีย เมื่อปี พ.ศ.2551 พร้อมด้วย นายนิทัศน์ ศรีพงษ์พันธ์ ครูฟิสิกส์โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ และ ดร.บุรินทร์ อัศวพิภพ อาจารย์ภาควิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย พนักงานสมทบสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.)

จากนั้น จึงได้เริ่มเตรียมความพร้อมทีมประเทศไทย ซึ่งคัดเลือกจากนักเรียนในโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ เพื่อส่งเข้าร่วมการแข่งขัน IYPT 22nd ณ ประเทศจีน ในปี พ.ศ.2552 โดยในช่วงเวลาระหว่างนี้ ดร.บุรินทร์ อัศวพิภพ เห็นว่าเป็นกิจกรรมที่ดี ที่จะได้พัฒนาทั้งครูผู้สอนและนักเรียนในการฝึกคิด วิเคราะห์ และทำการทดลองแก้โจทย์ปัญหาปลายเปิด จึงเสนอให้ สสวท. พิจารณา สสวท. โดยสาขาวิชาฟิสิกส์ (นายราม ติวารี) และคณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จึงได้ร่วมกันจัดกิจกรรมลักษณะนี้ขึ้นในช่วงสัปดาห์วิทยาศาสตร์เดือนสิงหาคม ปี พ.ศ.2551 โดยตั้งชื่อว่า “ฟิสิกส์สัประยุทธ์ทัพหน้า” (คำว่า "ฟิสิกส์สัประยุทธ์" เสนอโดย ดร.บุรินทร์ อัศวพิภพ) และใช้โจทย์ที่ตั้งขึ้นใหม่ เนื่องจากโจทย์ที่ใช้ในการแข่งขัน IYPT นั้น ซับซ้อนต้องใช้เวลาในการทดลองมาก ไม่เหมาะกับช่วงเวลาที่จัดการแข่งขัน ซึ่งจากการจัดในครั้งนั้น พบว่าครูและ นักเรียนให้ความสนใจมาก นอกจากนี้ทางคณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ยังได้จัดการแข่งขันฟิสิกส์สัประยุทธ์ขึ้นในงานจุฬาวิชาการ โดยใช้ชื่อว่า “ฟิสิกส์สัประยุทธ์ทัพหลวง” ซึ่งก็ได้รับความสนใจจากครูและนักเรียนเป็นจำนวนมากเช่นเดียวกัน

จากจุดนี้ ผู้บริหาร สสวท. เล็งเห็นว่าการแข่งขันในรูปแบบสัประยุทธ์เป็นกิจกรรมใหม่ที่จะสามารถกระตุ้นให้นักเรียน เกิดความสนใจและมองเห็นการนำความรู้วิชาฟิสิกส์ มาตอบคำถามสิ่งที่พบเห็นหรือสถานการณ์ต่างๆ รอบตัวได้ จึงส่งผู้เข้าร่วมสังเกตการณ์การแข่งขัน ณ ประเทศจีน ในปี พ.ศ.2552 จำนวน 4 คน ประกอบด้วย ดร.พรพรรณ ไวทยางกูร (รองผู้อำนวยการ สสวท.) นายราม ติวารี (นักวิชาการ สาขาฟิสิกส์) นายกฤษณ์ สิงนวล (บริหารทั่วไปอาวุโส สสวท.) และ ดร.นฤมล สุวรรณจันทร์ดี (อาจารย์ภาควิชาฟิสิกส์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย) โดยได้ร่วมเดินทางพร้อมทีมจากโรงเรียน มหิดลวิทยานุสรณ์ ที่เข้าร่วมการแข่งขัน ซึ่งทำคะแนนได้เป็นลำดับที่ 26 จากประเทศที่เข้าร่วมแข่งขันรวม 27 ประเทศ

จากนั้น ปี พ.ศ.2553 สสวท. ได้ส่งผู้เข้าร่วมสังเกตการณ์ เพิ่มเติมอีกจำนวน 4 คน ประกอบด้วยอาจารย์จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ดร.บุรินทร์ อัศวพิภพ) มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (ดร.พรรัตน์ วัฒนกสิวิชช์) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ผศ.ดร.ภัทร อัยรักษ์) และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี (รศ.ดร.ประพันธ์ แม่นยำ คณบดีสำนักวิชาวิทยาศาสตร์) และเนื่องจากการเข้าร่วมการแข่งขันครั้งที่ 23 ณ ประเทศออสเตรีย เป็นการเข้าร่วมงานครั้งที่ 2 ในฐานะผู้สังเกตการณ์ ดังนั้นการเข้าร่วมงานในปีต่อไปควรส่งนักเรียนเข้าร่วมการแข่งขัน คณะผู้สังเกตการณ์จึงร่วมกันวางแผนดำเนินงาน และเสนอ สสวท. จัดตั้งเป็นโครงการฟิสิกส์สัประยุทธ์ เพื่อสรรหาและคัดเลือกผู้แทนประเทศไทยไปแข่งขัน IYPT ณ สาธารณรัฐ อิสลามอิหร่าน อย่างเป็นทางการขึ้นเป็นปีแรก