CA DAO - BẾN TRE

Ngày đăng: Dec 29, 2016 10:13:1 AM

CA DAO - BẾN TRE

Trên đường trở lại Mỹ Tho, dọc bờ sông im lìm, nhìn hàng dừa uốn mình vươn ra dòng nước, chàng chợt nhớ Bến Tre:

Thấy dừa thì nhớ Bến Tre

Thấy bông mía trắng nhớ quê Mỏ Cày

Lòng chàng đau thắt, nhớ lại một mối tình mà chàng đã từng thề thốt:

Nước sông Cửu Long sóng dồn cuồn cuộn

Cửa Hàm Luông mây cuốn cánh buồm trôi

Bậu với qua hai mặt một lời

Trên có trời, dưới có đất

Ngãi trăm năm vương vất sợi tơ mành

Tử sanh, sanh tử chung tình

Dẫu ai ngăn đón, tôi với mình cứ thương

Chừng nào cho vạc xa cồn,

Cù lao xa biển anh mới đành xa em

Chừng nào cầu đá rã tan

Sông Hàm Luông lấp cạn mới quên lời thề

Nhưng vì đi làm ăn buôn bán ngược xuôi, chàng chưa về lại Bên Tre, chàng bị người yêu trách móc:

Đồng Bến Tre nhiều bưng, nhiều lác

Đường về Ba Vát nặng trĩu sầu riêng

Anh ra đi đã bốn năm liền

Sao không trở lại kết bạn hiền với em

Và ngay cả thư từ cũng không có:

Ghe lên ghe xuống dầm dề

Sao anh không gởi thơ về thăm em?

Từ giả đất Định Tường, chàng quyết định vượt sông để qua thăm Bến Tre. Ngày nay có Cầu Rạch Miểu mới xây xong (2008), nối Tiền Giang với Bến Tre. Ngày xưa chỉ với ghe thuyền mới đến được Bến Tre, vì đó là 3 cù lao lớn, Cù lao Bảo, Cù Lao Minh và Cù Lao An Hóa của sông Tiền.

Ai từng sang Bảo, về Minh

Ghé qua Bình Khánh em xin đãi chè

Quê em hai dải cù lao

Có dừa ăn trái, có cau ăn trầu

Quê anh có cửa biển sâu

Có ruộng lấy muối, có dâu nuôi tằm

Trên bước giang hồ, khi nghe đến hai chữ cù lao Bến Tre, chàng bỗng sực chợt nhớ cha mẹ già:

Bến Tre hai chữ cù lao,

Chữ nào tình mẹ, chữ nào nghĩa cha

Có người cho rằng tên Bến Tre xuất phát từ chữ Srock Tréy của người Miên. “Tréy” có nghĩa là cá (tréy tuksat = cá nước ngọt hay cá sông, và tréy sramot = cá biển). Có lẻ trên sông rạch có nhiều bến chợ cá, người Việt biến Sóc Tréy thành Bến Tréy rồi Bến Tre cho thuận miệng. Cũng có người cho là ngày xưa nơi này có nhiều bến bán tre, vì nơi đây là giồng cát duyên hải cao có tre mọc như rừng, vì vậy mới có câu ca dao “Chẻ tre nơi giáp 3 ngã sông rạch (sông Thom, rạch Cầu Ông Bồng, và rạch Mỏ Cày)tạo nên một doi đất hình mỏm (lưởi) cày, lâu ngày nói trại là Mỏ Cày. bện sáo cho dày, ngăn ngang sông Mỹ có ngày gặp nhau”. Cũng vì nguyên do đó, Bến Tre có một thời mang tên thơ mộng Trúc Giang (Sông tre). Còn tại sao cũng ở Bến Tre có huyện mang tên chất phát Mỏ Cày? Thật ra là “Mỏm Cày”,

Bến Tre là thành phố nằm trên đất giồng cát duyên hải cổ, không bị ngập lụt, nên đường thành phố:

Sông Bến Tre nhiều hang cá ngát

Đường kho bạc lắm cát dễ đi

Và xóm làng tiêu biểu với cây da, cây thị, cây dừa của miền Nam:

Đầu làng có một cây da

Cuối làng cây thị ngã ba cây dừa

Dù anh đi sớm về trưa

Xin anh nghỉ bóng cây dừa nhà em

Thật vậy, Bến Tre là xứ của dừa, của cây trái, có nhiều sông rạch nên mát mẻ quanh năm:

Hò ơi ! Bến Tre dừa xanh bát ngát,

Đường đi Ba Vát gió mát tận xương

Em về Chợ Giữa, Giồng Trôm,

Đừng quên Chợ Lách, Cái Mơn đợi chờ

Bến Tre nước ngọt lắm dừa,

Ruộng vườn mầu mỡ, biển thừa cá tôm.

Hòa Quý với tổng Hòa Thinh

Dừa khô thổ sản nổi danh Nam Kỳ.

Là vùng cù lao ven biển, chằn chịt sông rạch nên có rất nhiều cầu:

Cầu nào cao bằng cầu Cái Cối (Cầu Cái Cối bắc ngang sông xã Thạnh Mỹ An).

Gái nào giỏi bằng gái Bến Tre

hay:

Cầu nào cao bằng cầu Cái Cối

Gái nào giỏi bằng gái Giồng Trôm…

Dòng sông Tiền uốn khúc quanh co, mang nhiều phù sa màu mở:

Sông Ba Lai bên bồi, bên hẳm

Đất Ba Lai đỏ thẫm phù sa

Ra đến biển các cửa sông là rừng ngập mặn với cây mắm, cây bần, giúp bồi tụ phù sa và là nơi tôm cá sinh sống:

Mắm, bần ven đất phù sa

Bà Hiền, Tân Thủy hằng hà cá tôm

Sinh thái rừng ngập mặn Bến Tre cũng được mô tả:

Mắm trước, đước sau, tràm theo sát

Sau hàng dừa nước, mái nhà ai.

Vì vậy, Bến Tre rất phong phú và đa dạng tài nguyên từ ruộng lúa, mía, thuốc lá, dừa, trái cây đủ loại, thủy sản nước ngọt, hải sản và muối:

Bến Tre nước ngọt lắm dừa

Ruộng vườn màu mỡ, biển thừa cá tôm

Bến Tre giàu mía Mỏ Cày

Giàu nghêu Thạnh Phú, giàu xoài Cái Mơn

Bình Đại biển cá, sông tôm

Ba Tri ruộng muối, Giồng Trôm lúa vàng.

Xẻo Sâu cau tốt ai bì

Lúa vàng Thạnh Phú, khoai mì Thạnh Phong

Xoài chua, cam ngọt Ba Lai,

Bắp thì Chợ Giữa, giồng khoai Mỹ Hòa,

Quýt đường, vú sữa, ngổn ngang,

Dừa xanh Số Sãi, tơ vàng Ba Tri

Sầu riêng, măng cụt Cái Mơn,

Nghêu sò Cồn Lợi, thuốc ngon Mỏ Cày

Mắm bày ven bãi Giồng Khoai,

Bà Hiền, Tân Thủy hằng hà cá tôm.

Bánh giá chợ Giồng (Giồng Trôm)

Mắm còng Phú Thạnh

Muối khô ở Gảnh mặn nồng

Giồng Trôm, Phong Nẫm dưa đồng giăng giăng.

Bến Tre biển cá sông tôm,

Ba Tri muối mặn, Giồng Trôm lúa vàng

Bến Tre biển rộng sông dài

Ao trong nuôi cá, bãi ngoài thả nghêu

Tôm càng xanh nước quơ râu

Rừng vàng biển bạc còn đâu phải tìm.

Ba phen quạ nói với diều,

Ngã ba Bến Rớ có nhiều cá tôm.

Ngoài ra, Mỏ Cày còn nỗi tiếng về kẹo:

Kẹo Mỏ Cày năm đồng một ký,

Đường Giồng Trôm một ký năm đồng.

Em đi buôn mong kiếm tấm chồng,

Để đêm năm canh, con gà gáy sáng,

Chốn cô phòng đỡ lẻ loi.

Kẹo Mỏ Cày vừa thanh, vừa béo

Gái Mỏ Cày vừa khéo, vừa ngoan...

Bến Tre dừa ngọt sông dàiNơi chợ

Mỏ Cày có kẹo nổi danh

Kẹo Mỏ Cày vừa thơm vừa béo

Gái Mỏ Cày vừa khéo vừa ngoa

nAnh đây muốn hỏi thiệt nàng

Là trai Thạnh Phú cưới nàng được chăng?

Còn bánh tráng, bánh phồng thì phải đến chợ Mỹ Lồng:

Bánh tráng Mỹ Lồng bánh phồng Sơn Đốc

Măng cụt Hàm Luông

Vỏ ngoài nâu trong trắng như bông gòn

Anh đây nói thiệt sao em còn so đo

Em tráng bánh tráng, anh quết bánh phồng,

Cảm thông đôi má ửng hồng.

Hẹn em chợ Mỹ Lồng ăn cháo về đêm.

Còn muốn ăn bánh giá thì phải đến chợ Giồng Trôm:

Từ khi em gái lấy chồng,

Anh ăn bánh giá chợ Giồng với ai?

Đất Bến Tre nổi tiếng với Cụ Đồ Chiểu (Nguyễn Đình Chiểu) (1822-1888), Sương Nguyệt Ánh (1864-1921) của vùng đất Ba Tri, và anh hùng chống Pháp lảnh binh Nguyễn Ngọc Thăng (1822-1888) của Giồng Trôm. Nói đến Ba Tri, không ai không biết thành ngữ “Ông Già Ba Tri”, vốn ca ngợi tinh thần cương trực, tôn trọng sự thật, dám đấu tranh cho lẽ phải. Ông tên Thái Hữu Kiểm hay Cả Kiểm, sống vào đầu thời Minh Mạng. Ông nổi tiếng với chuyện cùng hai ông già khác, đi bộ hơn hai ngàn cây số đi và về, từ Ba Tri đến Huế để nộp đơn “khiếu kiện” lên vua Minh Mạng, đòi lại công bằng cho người dân ở Ba Tri vốn bị cường hào và quan lại địa phương cấu kết. Ông thắng kiện, dành quyền lợi lại cho dân Ba Tri.

Đất Bến Tre nổi tiếng với gái đẹp làm lòng chàng xao xuyến:

Con gái Bến Tre tóc mây da trắng,

Mắt nhung đen má phấn môi son,

Dáng đi yểu điệu ru hồn,

Em đi khuất dạng mà anh còn trồng cây si

Bến Tre gái đẹp thật thà,

Nói năng nhỏ nhẹ mặn mà có duyên.

Trai nào gan cho bằng trai Cao lãnh

Gái nào bảnh cho bằng gái Bến Tre

Giồng Trôm có gái nhu mì

Qua thương nhớ Bậu, sá gì đường xa

Bến Tre gái đẹp thật thà,

Nói năng nhỏ nhẹ mặn mà có duyên.

Bến Tre trai lịch, gái thanh

Nói năng duyên dáng, ai nhìn cũng ưa

Gái Bến Tre vừa đẹp vừa đảm đang:

Sông Cửa Đại hai chiều nước chảy,

Gái Bình Đại chẳng ngại gian nan

Quý thay những tấm lòng vàng

Làm ăn chất phác, đảm đang mọi điều.

Ai về Chợ Giữa, Xóm Dưa,

Ruộng nương giúp mẹ, nắng mưa chẳng màng.

Ai về Thạnh Phú, Tân Hương ,

Để mong để nhớ, để thương trong lòng.

Trai thiếu gái thừa cũng là vấn đề của Bến Tre:

Bến Tre nhiều gái chưa chồng,

Không tin xuống chợ Mỹ Lồng mà coi.

Và chàng đã tán tỉnh nàng với hứa hẹn:

Chợ Ba Tri thiếu chi cá biển

Anh thương nàng anh nguyện về đây!

Cây trên rừng hoá kiểng

Cá dưới biển hoá long

Con cá lòng tong ẩn bóng ăn rong

Anh đi lục tỉnh giáp vòng

Ðến đây trời khiến đem lòng thương em

Con cá lòng tong ăn móng,

Con cá bóng cát ăn rong

Anh đi Lục Tỉnh giáp vòng

Về đây Cầu Móng đem lòng thương em

Trước lời đường mật của chàng, nàng không nhẹ dạ và đề cao cảnh giác:

Sông Bến Tre có nhiều hang cá ngác

Đường lên Ba Vát gió mát tận xương

Anh có thương em thì nối sợi chỉ hường

Chớ bán rao cho lắm, hãy chừa đường . ..em đi.

Một thuyền một lái chẳng xong

Một chĩnh hai gáo còn nong tay vào

Em xót thương anh phất ngọn cờ đào

Còn thò tay bẻ mận em dạ nào dám ưng

Trước thái độ khôn ngoan, đứng đắng của nàng, chàng kính trọng nàng. Phải có thời gian cho nàng tìm hiểu.

Chàng từ giả Bến Tre, ghe chàng ngược dòng sông Tiền, hướng về miền Đồng Tháp.

Thấy dừa thì nhớ Bến Tre

Thấy bông sen nhớ đồng quê Tháp Mười

(Sưu tầm web)