CPI (Consumer Price Index) là Chỉ số giá tiêu dùng, một chỉ số đo lường sự thay đổi giá cả của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng trong một khoảng thời gian nhất định. CPI là một trong những chỉ số quan trọng được sử dụng để đánh giá mức độ lạm phát trong nền kinh tế, và thường được công bố hàng tháng bởi các cơ quan thống kê chính phủ.
Giỏ hàng hóa và dịch vụ: CPI được tính toán dựa trên một giỏ hàng hóa tiêu dùng bao gồm thực phẩm, đồ uống, quần áo, thuốc men, vận chuyển, giáo dục, giải trí, nhà ở, và các dịch vụ khác mà hộ gia đình sử dụng.
So sánh với một năm cơ sở: CPI so sánh giá của các hàng hóa và dịch vụ trong giỏ với giá của chúng trong một năm cơ sở để xác định mức độ thay đổi giá cả.
Lạm phát và giảm phát:
Lạm phát: Khi CPI tăng, điều này cho thấy giá cả hàng hóa và dịch vụ đang tăng lên, có nghĩa là nền kinh tế đang trải qua lạm phát.
Giảm phát: Khi CPI giảm, điều này có thể chỉ ra rằng nền kinh tế đang trải qua giảm phát, tức là mức giá hàng hóa và dịch vụ đang giảm xuống.
Đo lường lạm phát: CPI là công cụ chính để đo lường lạm phát trong nền kinh tế. Lạm phát là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ và các quyết định kinh tế.
Cung cấp dữ liệu cho chính sách kinh tế: Ngân hàng trung ương và các cơ quan chính phủ sử dụng CPI để đưa ra các quyết định về chính sách tiền tệ (như điều chỉnh lãi suất) và các biện pháp hỗ trợ kinh tế.
Chỉ số điều chỉnh tiền lương và hợp đồng: Nhiều hợp đồng lao động, trợ cấp xã hội, và các khoản thanh toán khác có thể được điều chỉnh theo CPI để giữ cho mức thu nhập của người lao động và các nhóm thu nhập khác không bị giảm giá trị do lạm phát.
Dự đoán xu hướng tiêu dùng: Các nhà phân tích và nhà đầu tư sử dụng CPI để dự đoán các xu hướng tiêu dùng và tác động của chúng lên nền kinh tế và thị trường tài chính.
CPI được tính bằng công thức sau:
CPI=(TổnggiaˊtrịcủagiỏhaˋnghiệntạiTổnggiaˊtrịcủagiỏhaˋngcơsở)×100CPI = \left( \frac{Tổng giá trị của giỏ hàng hiện tại}{Tổng giá trị của giỏ hàng cơ sở} \right) \times 100CPI=(TổnggiaˊtrịcủagiỏhaˋngcơsởTổnggiaˊtrịcủagiỏhaˋnghiệntại)×100
Nếu CPI lớn hơn 100, điều đó có nghĩa là giá cả đã tăng so với năm cơ sở.
Nếu CPI nhỏ hơn 100, điều đó có nghĩa là giá cả đã giảm so với năm cơ sở.
Giả sử giỏ hàng hóa trong năm cơ sở có tổng giá trị là 1.000 USD, và trong năm hiện tại giỏ hàng hóa này có giá trị là 1.100 USD. Khi đó, CPI sẽ là:
CPI=(1.1001.000)×100=110CPI = \left( \frac{1.100}{1.000} \right) \times 100 = 110CPI=(1.0001.100)×100=110
Điều này cho thấy giá cả của giỏ hàng hóa đã tăng 10% so với năm cơ sở.
CPI là chỉ số quan trọng phản ánh mức độ thay đổi giá cả trong nền kinh tế, từ đó giúp đánh giá lạm phát, cung cấp thông tin cho các chính sách kinh tế và có ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư, lương bổng và các chính sách tài chính khác.