Over deze site
CC BY-SA geldt voor alle teksten op deze website:
Dit houdt vrij gebruik in van de teksten en vertalingen, onder voorwaarde van naamsvermelding van de auteur (Jules Grandgagnage) en de bron (deze website).
Deze website is gewijd aan het leven en het werk van de 16e-eeuwse Franse filosoof en essayist Michel de Montaigne. Aan zijn belangrijkste werk, de Essais, werkte hij vanaf 1572 tot aan zijn dood in 1592. De essays van Montaigne behandelen elk mogelijk onderwerp, zonder een bepaalde volgorde: medicijnen, ziekten, boeken, huiselijke zaken, paarden, de liefde, ... waarop Montaigne vervolgens reflecteert door zijn persoonlijke ervaringen en meningen erin te betrekken. Vooral door die persoonlijke inbreng hebben deze Essais meer dan 400 jaar later niets van hun originaliteit en frisheid verloren. Het is voor de moderne lezer een verrassing om te ontdekken dat Montaignes beschouwingen over de mens en de wereld waarin hij leeft nog steeds actueel zijn. Als geen ander weet hij met zijn gedachtestroom en de associaties die hij daarbij maakt de lezer te boeien. Zelf beschrijft Montaigne zijn eigenzinnige werkwijze als "un pêle-mêle où se confondent comme à plaisir les choses importantes et futiles, les côtés vite surannés et l’éterne", een mengelmoes van belangrijke en futiele zaken, van snel verouderde dingen en dingen met eeuwigheidswaarde. Zo werd met Montaigne het essay geboren.
Montaigne schreef in het Middelfrans, een voorloper van het moderne Frans. Voor Franstaligen levert het geen al te grote problemen op, al verschilt de spelling wel aanzienlijk van de moderne Franse spelling. De bedoeling van deze website is om de essays van Montaigne mee te helpen introduceren bij Nederlandstaligen, omdat ik uit eigen ondervinding weet dat het lezen van de oorspronkelijke teksten een, hoewel boeiende, maar toch tijdrovende onderneming is. U begint waar u wilt, bij zijn levensbeschrijving of de bespreking van de afzonderlijke essays. Een groot deel van de website is bestemd voor de vertalingen van de Essais, die mettertijd zullen worden toegevoegd.
J. Grandgagnage
"Essay"
In 1588 publiceerde de Franse schrijver Michel de Montaigne de voltooide versie van zijn Essais. Hiermee werd hij de naamgever van een non-fictieve vorm van prozaliteratuur die over de hele wereld enorm populair is geworden. Het woord essay is gerelateerd aan het Franse werkwoord essayer, dat proberen' betekent.
Een essay is een compositie van gemiddelde lengte waarin de schrijver op een toegankelijke manier zijn opvattingen over een gekozen onderwerp duidelijk maakt. Montaigne zei: "Het is mezelf die ik portretteer." Het is dan ook een kenmerk van een goed essay dat daarin de persoonlijkheid van de auteur doorschemert. In tegenstelling tot andere prozavormen zoals het korte verhaal of de roman richt een essay zich niet in de eerste plaats op het creëren van personages en het vertellen van een verhaal. Het spreekt de lezer op een heel directe manier aan, zodat deze kennisneemt van de opvattingen van de auteur over de meest diverse onderwerpen - of het nu gaat om gebeurtenissen, mensen, kunst, literatuur, of het leven in het algemeen. Het essay kan onderwijzen, argumenteren, overtuigen, emoties opwekken, of gewoon amuseren.
Montaigne was niet de eerste "essayist", hoewel hij wel de term bedacht. De oude Griekse schrijver Plutarchus, vooral beroemd om zijn Parallelle Levens, schreef Moralia, een reeks van meer dan 60 essays over ethische, literaire, religieuze, fysische en politieke onderwerpen. Ook de Romeinse toneelschrijver en filosoof Seneca schreef essays, gepubliceerd onder de titel Epistulae Morales ad Lucilium (Morele Brieven aan Lucilius).
Uitgelicht:
"Filosofie is de wetenschap die ons leert om te leven" zei Montaigne. Hieruit blijkt dat hij filosofie opvat als de confrontatie van de steeds in beweging zijnde menselijke geest met essentiële ervaringen zoals de dood, de liefde, vriendschap, opvoeding van kinderen, eenzaamheid..., en met zichzelf. Bovenal is Montaignes filosofie levenskunst (art de vivre). Leven betekent voor hem het trachten wijsheid te verwerven: filosoferen is gelukkig leven, of het zo gelukkig mogelijk leven.
Montaigne is een voorloper van de moderne filosofie die in de zeventiende eeuw aanving met René Descartes. Lang voor er sprake was van de cartesiaanse rede, is zijn filosofie gekenmerkt door twijfel en scepsis.
Montaignes filosofie is ook diep humanistisch, wat bijvoorbeeld blijkt uit zijn ideeën over opvoeding en onderwijs. Montaigne leefde in een tijd van grote ontdekkingsreizen, wat hem aanspoorde tot cultureel relativisme. (lees verder)