Ελληνοβάκτριοι (Graeco-Bactrians)

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ

• 250 π.Χ. Ο σατράπης Διόδοτος επαναστατεί κατά του σελευκίδη Αντιόχου Α’ και ιδρύει το ελληνο-βακτριανό βασίλειο. Δυναστεία Διοδότου.
• 227 π.Χ. Εκθρόνιση του Διοδότου από τον Ευθύδημο και ίδρυση της δυναστείας των Ευθυδημιδών.
• 208-206 π.Χ. Εισβολή του Αντιόχου Γ’ για ανακατάληψη της Βακτριανής. Αναγνώριση του βασιλείου από τον Αντίοχο.
• 186 π.Χ. Εκστρατεία στην Ινδία και νίκη του Δημητρίου Α’ στα Γάνδαρα.
• 175/167 π.Χ Ο Ευκρατίδης επαναστατεί και ιδρύει το ελληνοϊνδικό βασίλειο. Ξεκινά η δυναστεία των Ευκρατιδών. Είναι η λεγόμενη στην Ινδία περίοδος Γιόνα (Ιώνων).
• 165 π.Χ. Εκστρατεία του Ευκρατίδη στην Ινδία.
• 155 π.Χ. Ο Μένανδρος απωθεί τον Ευκρατίδη δυτικά του Ινδοκούχ.
• 150 π.Χ. Ο Ευκρατίδης δολοφονείται από το γιο του Πλάτωνα.
• 130 π.Χ. Θάνατος του Ηλιοκλή, τελευταίου βασιλιά του ελληνοβακτριανού βασιλείου. Ανέβηκε στο θρόνο δολοφονώντας τον πατροκτόνο αδερφό του Πλάτωνα. Το βασίλειο καταλύεται από τους Τοχάρους και στη θέση του δημιουργούνται μικρότερα βραχύβια ελληνικά βασίλεια. Τα οποία εξακολουθούν για ακόμα περίπου εκατό χρόνια παρακμάζοντας σταδιακά.
• 30 π.Χ. Καταρρέει και το τελευταίο από τα μικρότερα βασίλεια επί βασιλείας Ερμαίου.

Το στοιχείο του αρχιστράτηγου που είναι στη μέση και ξεχωρίζει από τις κόκκινες μπότες (ενδρομίδες). Ο θώρακάς του είναι σιδερένιος και το κράνος ορειχάλκινο, τύπου θρακικού με κινητές παραγναθίδες. Οι συνοδοί έχουν μυώδεις ορειχάλκινους θώρακες και κράνη βοιωτικά με λοφίο. Οι φιγούρες είναι της Essex και το βάψιμο του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Στοιχείο υποστράτηγου ίδιο με του παραπάνω στρατηγού. Η μόνη διαφορά το μέταλλο του θώρακα της κεντρικής φιγούρας. Οι φιγούρες είναι της Essex και το βάψιμο του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Στο στοιχείο αυτό, η κεντρική φιγούρα είναι της Chariot και φέρει φρυγικό κράνος και μυώδη ορειχάλκινο θώρακα· αντί για μπότες φορά περικνημίδες και κραδαίνει κοπίδα. Οι συνοδοί έχουν μυώδεις ορειχάλκινους θώρακες και κράνη βοιωτικού τύπου και μοιάζουν πολύ με τις απεικονίσεις νομισμάτων του Ευκρατίδη. Το χιτώνιό τους έχει μακριά μανίκια (χειριδωτός χιτώνας).

Η φιγούρα αυτή είναι της Essex και είναι φτιαγμένη σύμφωνα με αναπαράσταση σε νόμισμα του βασιλιά Ερμαίου. (Του βασιλιά που ένωσε τους δύο βασιλικούς οίκους της Βακτρίας). Εκτός της λόγχης φέρει και σύνθετη φαρέτρα με τόξο και βέλη (γωρυτός). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε σαν Ελληνοβακτριανός ξυστοφόρος είτε σαν Ελληνοϊνδός ιππέας λογχοφόρος. Οι θώρακες προτίμησα να φαίνονται ως σιδερένιοι λόγω ιρανικών επιρροών. Το βάψιμο είναι του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Η φιγούρα είναι της Essex και είναι φτιαγμένη σύμφωνα με ανάγλυφο σε ασημένιο δίσκο. Η εταιρεία τον προτείνει για Ιρανό λογχοφόρο. Θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί ως σωματοφύλακας σε στοιχείο στρατηγού αναπαριστώντας έτσι τη σωματοφυλακή του Ευκρατίδη. Το «ασιατικό χρώμα» λόγω χειριδωτών χιτώνων (με μανίκια) και αναξυρίδων (παντελόνια), αναπαριστά πολύ πετυχημένα την εικόνα Ελλήνων δεύτερης και τρίτης γενιάς που άρχισαν να επηρεάζονται στην ένδυση από τους γηγενείς. Το βάψιμο είναι του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Οι λογχοφόροι Ιρανοί αποτελούνται από φιγούρες της Essex για Πάρθους. Η εταιρεία είχε παλιά ένα κωδικό σε μια μόνο δυστυχώς στάση· ο κωδικός αυτός σταμάτησε να κυκλοφορεί, αποκτώντας έτσι συλλεκτική αξία. Ο νέος κωδικός της εταιρείας για Πάρθους έχει πολλές στάσεις γεγονός που δίνει στα στοιχεία ιδιαίτερη κίνηση και χρώμα. Το βάψιμο στους νέους κωδικούς είναι του Αντώνη Λυμπερόπουλου και στον παλιό κωδικό του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Σάκες ιππείς χωρίς θωράκιση. Οι Σάκες ήταν ανατολικοί Σκύθες, γνωστοί στους Κινέζους ως Σάι. Το απροστάτευτο σκυθικό ιππικό είναι μείξη φιγούρων Alain Toullier από διάφορους κωδικούς. Η πλειοψηφία των φιγούρων φέρουν τόξο ενώ κάποιες φέρουν αγχέμαχα όπλα (πέλεκυ, σάγαρι, ακόντιο). Η κίνηση και η ποικιλία των στάσεων είναι εξαιρετική. Δυστυχώς το μέγεθος των φιγούρων είναι μικρό και δεν μπορούν να αναμειχθούν με φιγούρες Essex ή Chariot. Καλό είναι να επιλέγονται σε εξάδες για να έχουν αντοχή στις εχθρικές βολές αλλά και στις συμπλοκές. Μπορούν αρχικά να παρατάσσονται ως ελαφρύ ιππικό, να προελαύνουν γρήγορα και αν παραστεί ανάγκη να μπουν σε σχηματισμό ιππικού και να χτυπήσουν πλευρά ή νώτα εχθρών.

Οι Ελληνοβάκτριοι όπως και οι Σελευκίδες είναι τα δύο ελληνιστικά βασίλεια που ήρθαν σε άμεση επαφή με το ασιατικό βαρύ ιππικό κρούσης. Οι Ιρανοί, οι Σκύθες και οι Αρμένιοι ανέπτυξαν και τελειοποίησαν αυτό το όπλο αναγκάζοντας τους γείτονές τους να ψάξουν για αντίμετρα. Οι Σελευκίδες συγκρότησαν οι ίδιοι δικές τους ίλες κατάφρακτων ενώ οι Ελληνοβάκτριοι χρησιμοποίησαν Ιρανούς είτε ως μισθοφόρους είτε ως υποτελείς ή τέλος ως σύμμαχους. Για να διακρίνω τα στοιχεία των Ιρανών ιππέων από τους Ιρανούς κατάφρακτους, στους τελευταίους τοποθετώ τέσσερις φιγούρες ανά βάση. Τα στοιχεία τους είναι μείξη από τον παλιό κωδικό καθώς και τους καινούριους κωδικούς της Essex και το βάψιμο είναι του Αντώνη Λυμπερόπουλου.

Οι γηγενείς Βάκτριοι ιππείς είναι πολύ καλό ελαφρύ ιππικό με βολές τόξων και με χρήση μικρών δοράτων στην κρούση. Οι φιγούρες φέρουν ακόντιο με την αιχμή προς το έδαφος και γωρυτό στην αριστερή τους πλευρά. Όταν αρχικά είχα δώσει στο βαφέα τις πρώτες φιγούρες για βάψιμο είχα ζητήσει τα άλογα να είναι όλα μαύρα ή γκρίζα θέλοντας να είμαι πιστός στην περιγραφή του τραγικού ποιητή που έλεγε πως «έρχονται οι Βάκτριοι με τα μαύρα τους άλογα». Αργότερα το θεώρησα υπερβολικό να εκλάβω μια ποιητική έκφραση ως ιστορικό στοιχείο και έβαψα ο ίδιος συμπληρωματικά στοιχεία με ποικιλία χρωμάτων στα άλογα. Τα παραπάνω στοιχεία είναι δικό μου βάψιμο και οι φιγούρες είναι της Essex.

Οι Ινδοί ιππακοντιστές είναι κωδικός της Essex αλλά αλίμονο, σε μια μόνο στάση. Με αυτό το δεδομένο και σε συνδυασμό με το λευκό τους ένδυμα, ο βαφέας δεν έχει και πολλά περιθώρια να αναδείξει τα στοιχεία. Το βάψιμο είναι του Αντώνη Λυμπερόπουλου.

Ήταν μεγάλο πρόβλημα για το πώς θα φτιαχτούν οι ελέφαντες για το στρατό αυτό. Κωδικοί έτοιμοι εκείνοι την εποχή δεν υπήρχαν σε καμιά εταιρεία. (Φοβάμαι ίσως και τώρα δεν υπάρχουν, χωρίς να είμαι απόλυτα σίγουρος). Ως πρότυπο χρησιμοποίησα την αναπαράσταση από ασημένια φάλαρα που τώρα βρίσκονται στο μουσείο Ερμιτάζ. Χρησιμοποίησα ελέφαντες από δύο εταιρείες (Essex και Chariot) και τρεις διαφορετικούς κωδικούς. Οι ελέφαντες των δύο εταιρειών ταιριάζουν μεταξύ τους. Η Chariot έχει καλύτερη κίνηση και η Essex καλύτερο σκάλισμα. Για πλήρωμα χρησιμοποίησα φιγούρες από τρεις εταιρείες (Essex, Chariot και μια τρίτη που δυστυχώς δεν θυμάμαι). Οι μισοί οδηγοί ελεφάντων (μαχούτ) είναι κωδικός από Ινδούς ενώ οι υπόλοιποι από κωδικό Σελευκιδών μαχούτ που είναι φυσικά Ινδοί. Στον πυργίσκο (howdah) τοποθέτησα σύμφωνα με το αρχαιολογικό εύρημα, δύο πεζούς. Ο ένας είναι σαρισσοφόρος Έλληνας κι ο άλλος ακοντιστής Βακτριανός. Όπου επέτρεπε το μοντέλο, πάνω στον πυργίσκο ζωγραφίστηκαν τα σύμβολα που υπήρχαν στα φάλαρα: Βέλη και σταυροί τύπου Μάλτας. Στο ύφασμα κάτω από τον πυργίσκο ζωγραφίστηκαν όπως και στο πρωτότυπο μορφές από γρύπες· ένα μυθολογικό ον αγαπητό στην Περσία και σύμβολο της πόλης των Αβδήρων. Το βάψιμο είναι του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Οι θυρεοφόροι είναι το πεζικό τύπου «Protected, Long Spear» που απαντάται στους περισσότερους ελληνιστικούς στρατούς και έχει πολύ καλή σχέση απόδοσης / κόστους. Παρέχουν καλή κρούση αλλά ταυτόχρονα προστατεύουν τα πλευρά της φάλαγγας που πρέπει να ξεκινήσει τις μάχες χωρίς να απειλούνται τα πλευρά της. Είναι κρίμα που οι δημιουργοί της συγκεκριμένης λίστας δεν περιλαμβάνουν και θωρακίτες, δηλαδή θυρεοφόρους με βαριά πανοπλία (είτε μυώδης είτε αλυσιδωτός θώρακας). Από τα αρχαιολογικά ευρήματα (νομίσματα, τερακότες κλπ) διακρίνονται χωρίς πολλά περιθώρια αμφιβολίας πεζοί με μυώδη θώρακα, θυρεό, μπότες και κράνη (βοιωτικό, φρυγικό, λακωνικός πίλος και κράνος τύπου Ασκαλώνος). Δυστυχώς δεν υπάρχει αυτή η επιλογή. Οι παραπάνω φιγούρες είναι της Chariot και το βάψιμο στις μισές βάσεις του Ανδρέα Παναγόπουλου και στις υπόλοιπες δικό μου.

Οι ορεινοί Ινδοί ακοντιστές είναι μέσο πεζικό «Protected, Short spear». Μπορούν να υπερασπίζονται ανώμαλα εδάφη ή να παρέχουν προστασία στο μέσο πεζικό των τοξοτών. Βάλλουν με ακόντια και στην έφοδο χρησιμοποιούν ελαφρά δόρατα. Η φιγούρα είναι της Essex και το βάψιμο του Ανδρέα Παναγόπουλου.

Οι ορεινοί Ινδοί τοξότες είναι μέσο πεζικό «Unprotected Experienced-Bow». Είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε εχθρικές βολές από κοντινή απόσταση και εύθραυστοι σε επαφή με λεγεώνες και φάλαγγες. Αν όμως παίζουν σε οκτάδες σε κάλυψη εδαφών ή με συνοδεία ελεφάντων στα ανοικτά, τότε μπορούν να κάνουν ιδιαίτερα ενδιαφέρον παιχνίδι. Οι φιγούρες είναι μείξη από Chariot, Essex και μια εταιρεία που δεν γνωρίζω. Το βάψιμο στις συγκεκριμένες είναι δικό μου.

Οι Εύζωνοι είναι «light foot protected javelin light spear». Ήταν ακοντιστές ακροβολιστές με προστασία ασπίδας και δυνατότητα για μικρό χρονικό διάστημα ακόμα και για συμπλοκή εκ του συστάδην ή ήταν θυρεοφόροι που άλλαζαν τον οπλισμό τους για να εκτελέσουν καθήκοντα ακροβολιστών. Η Essex διαθέτει κατάλληλες φιγούρες με μικρή κυκλική ασπίδα ή θυρεό. Προτίμησα την ασπίδα ως πιο κλασική λύση. Το βάψιμο είναι του Αντώνη Λυμπερόπουλου.

Οι Κρήτες στην αρχαιότητα ήταν διάσημοι τοξευτές και αντιστοιχούν σε "Bow-Skilled". Μπορούν να λειτουργήσουν καλά ως εξάδα. Εννοείται βεβαίως πως η εννιάδα είναι πιο αποτελεσματικά αλλά και πιο ακριβή. Οι φιγούρες είναι της Chariot και ο βάψιμο είναι του Ανδρέα Παναγόπουλου.