จริยธรรมการวิจัย

หลักการและแนวปฏิบัติด้านจริยธรรมงานวิจัยทั่วไปสามารถเรียนรู้ได้จากหลักสูตรอบรมออนไลน์ฟรีของสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) 

• • จรรยาวิชาชีพวิจัย https://elearning-necast.nrct.go.th/courses?id=55  

  • มาตรฐานและจริยธรรมการวิจัย https://elearning.nrct.go.th/?lang=th 

  • จริยธรรมปัญญาประดิษฐ์ https://elearning.nrct.go.th/?lang=th

     การดำเนินงานวิจัยใดใดที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์จำเป็นต้องยื่นขอรับการพิจารณาจาก “คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์” ก่อนเริ่มดำเนินงาน ดังนั้น ผู้วิจัยต้องศึกษาขั้นตอนเฉพาะของแต่ละสถาบันที่ตนต้องการจะยื่นขอรับการพิจารณา เนื่องจากแต่ละสถาบันมีมาตรฐานและแนวปฏิบัติที่แตกต่างกัน

     อย่างไรก็ตามหลักเกณฑ์ทั่วไปก่อนจะยื่นขอรับการพิจารณา ได้แก่ ผู้วิจัยทุกคนในโครงการต้องผ่านการอบรมด้านจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ และได้รับใบประกาศนียบัตรรับรอง เพื่อนำมาใช้ประกอบการยื่นขอรับการพิจารณา ซึ่งคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ มีมติให้รับรองหลักฐานเอกสารการอบรมจริยธรรมการวิจัยที่ผ่านการอบรมจากสถาบัน ดังนี้ 

• จริยธรรมการวิจัยในคน ของสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.)

   https://elearning-necast.nrct.go.th/  

• จริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ ของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

              https://med.tu.ac.th/human-researchs/

• Collaborative Institutional Training Initiative (CITI Program) https://about.citiprogram.org

• Society of Behavioral Medicine (SBM) https://www.sbm.org/training/good-clinical-practice-for-social-and-behavioral-research-elearning-course 

• National Institute on Drug Abuse (NIDA) https://gcp.nidatraining.org/about  

• National Institutes of Health (NIH) https://www.nih.gov/ 

เมื่อผู้วิจัยได้รับใบประกาศนียบัตรแล้ว สามารถใช้ประกอบการยื่นขอรับรองจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ได้ โดยต้องเตรียมเอกสารตามแบบฟอร์มของหน่วยงานที่จะยื่นขอรับการพิจารณา กรอกข้อมูลให้ครบถ้วน และตรวจสอบความถูกต้องของเอกสารแนบก่อนยื่น กรณีเป็นนักศึกษาจำเป็นต้องให้อาจารย์ที่ปรึกษาตรวจสอบและลงนามรับรองก่อนทุกครั้ง

หลังจากยื่นเอกสารแล้ว คณะกรรมการจะพิจารณาโครงการตามเกณฑ์ความเสี่ยงและลักษณะงานวิจัย ซึ่งอาจมีการขอข้อมูลหรือแก้ไขเอกสารภายหลังได้
ผู้วิจัยสามารถตรวจสอบรายละเอียดเพิ่มเติมจากหน่วยงานภายในมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ที่ให้บริการ ได้แก่

• • • คณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ สำนักวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
      https://research.psu.ac.th/rid/hrec/

    • ศูนย์จริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ สาขาสังคมศาสตร์และพฤติกรรมศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
      https://www.nur.psu.ac.th/irb_psu/index.aspx 

     ผู้วิจัยต้องศึกษาหลักเกณฑ์และแนวปฏิบัติในการขอการรับรองการดำเนินการต่อสัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์อย่างละเอียด และประเมินว่างานวิจัยของตนเข้าข่ายที่ต้องยื่นขอจรรยาบรรณการใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์หรือไม่ โดยอย่างน้อยหนึ่งคนในทีมวิจัยต้องผ่านการอบรมและได้รับใบรับรองหลักสูตร “ผู้ขอรับใบอนุญาตใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์” จากสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) https://thaiiacuc.nrct.go.th/  

     หลังจากนั้นจึงนำไปประกอบการยื่นขอการรับรองการดำเนินการต่อสัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์ ผ่านคณะกรรมการกำกับดูแลการเลี้ยงและใช้สัตว์ของสถาบัน มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ โดยผู้วิจัยสามารถตรวจสอบรายละเอียดเพิ่มเติมในระบบ https://research.psu.ac.th/rid/animal/   

     การเก็บตัวอย่างพืช สัตว์ หรือทรัพยากรชีวภาพใด ๆ เพื่อใช้ในการวิจัย ต้องปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับของประเทศนั้น ๆ เนื่องจากทรัพยากรชีวภาพบางชนิดเป็นชนิดพันธุ์คุ้มครอง หายาก ใกล้สูญพันธุ์ หรืออยู่ในบัญชี CITES ซึ่งต้องมีการขออนุญาตล่วงหน้าจากหน่วยงานที่กำกับดูแล

     นอกจากนี้ยังมีข้อกฎหมายของพื้นที่คุ้มครอง เช่น อุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เขตอนุรักษ์ทางทะเล ดังนั้นผู้วิจัยควรตรวจสอบข้อบังคับและขั้นตอนที่เกี่ยวข้องของประเทศที่ทำการศึกษา รวมทั้งยื่นขอใบอนุญาตที่จำเป็นจากหน่วยงานที่รับผิดชอบทุกครั้งก่อนเข้าพื้นที่ หรือดำเนินการเก็บตัวอย่าง

     การวิจัยที่เกี่ยวข้องกับสารชีวภาพ สารเคมี หรืออุปกรณ์วิทยาศาสตร์ในห้องปฏิบัติการจำเป็นต้องปฏิบัติตามมาตรฐานความปลอดภัยของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ เพื่อความปลอดภัยของผู้ปฏิบัติงานและเพื่อป้องกันผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ผู้วิจัยต้องผ่านการอบรมด้านความปลอดภัยในห้องปฏิบัติการจากหน่วยงานที่ได้รับการรับรอง เช่น ESPReL หรือสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) https://elearning-labsafety.nrct.go.th/ จากนั้นติดต่อผู้ประสานของห้องปฏิบัติการนั้น ๆ ได้แก่ 

• ศูนย์เครื่องมือและฝึกอบรมด้านสิ่งแวดล้อม คณะการจัดการสิ่งแวดล้อม ติดต่อ คุณวราศรี พรหมหอม +66 (0) 7428 6858 varasri.p@psu.ac.th

• ห้องปฏิบัติการสถาบันทรัพยากรทะเลและชายฝั่ง คณะการจัดการสิ่งแวดล้อม ติดต่อ คุณมณฑิชา จิระจรัส +66 (0) 7428 2323 monticha.p@psu.ac.th

     นอกจากนี้ ผู้วิจัยยังสามารถค้นหารายชื่อห้องปฏิบัติการวิจัยที่ขึ้นทะเบียนของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ได้ในระบบ https://rid.psu.ac.th/labsafety/lab_search.php