กศน.ตำบลป่าแดง - ภูมิปัญญาท้องถิ่น

ชื่อบทความ “สืบสาน อนุรักษ์ศิลป์ ภูมิปัญญาผ้าทอ”

๑. ประเภทภูมิปัญญาท้องถิ่น : การประกอบอาชีพในท้องถิ่น

๒. ประวัติข้อมูลของผู้ประกอบภูมิปัญญา

นางสิงห์ จันทะคุณ (ป้าสิงห์) อาศัยอยู่บ้านเลขที่ ๔๐/๒ หมู่ ๘ ตำบลป่าแดง อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก รหัสไปรษณีย์ ๖๕๑๗๐ เกิดวันที่ ๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๐๒ อายุ ๖๓ ปี เดิมป้าสิงห์เป็นคนอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก ป้าสิงห์มีพี่น้องทั้งหมด ๕ คน แต่ด้วยความสภาพทางครอบครัวที่ประสบปัญหามากกมาย ทำให้ป้าสิงห์เรียนจบเพียงชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ ป้าสิงห์เป็นพี่สาวคนโต ทำให้ต้องรับผิดชอบเลี้ยงดูน้อง ๆ ทั้ง ๔ คนช่วยพ่อ แม่ แต่ด้วยความใฝ่รู้ ต้องการที่จะพัฒนาตัวเอง มีความเพียรพยายาม เมื่อมีโอกาสจึงได้เข้าศึกษาต่อจนจบการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย จากศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอชาติตระการ การเรียนรู้ทำให้ได้มีโอกาสต่าง ๆ เข้ามา และการไม่หยุดที่จะเรียนรู้ ไม่หยุดการพัฒนาตนเอง จึงได้เรียนต่อในระดับปริญญาตรี สาขาพัฒนาชุมชน จากสถาบันการเรียนรู้เพื่อปวงชน มหาวิทยาลัยชีวิต

๓. ประวัติความเป็นมาองค์ความรู้จากภูมิปัญญา

ป้าสิงห์ เริ่มเรียนรู้การทอผ้าเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ซึ่งมีอายุเพียง ๑๒ ปี ได้รับการถ่ายทอดความรู้จากย่า ยาย และแม่ เรียนรู้การทอผ้าตั้งแต่ขั้นตอนการปลูกฝ้ายเอง ปั่นฝ้ายเอง จนเป็นเส้นด้าย จนกระทั่งการทอในทุกขั้นตอน เพราะความยากจนของครอบครัวจึงต้องทอผ้าเพื่อใช้เองในครอบครัว ทอผ้าให้พ่อ แม่ และน้อง ๆ ได้สวมใส่ รวมถึงการทอมุ้งเพื่อใช้งาน จากการฝึกฝนประสบการณ์การทอผ้ามาจนถึงปัจจุบัน เป็นระยะเวลา ๕๑ ปี

ป้าสิงห์ เป็นคนที่มีใจรักศิลปะการทอผ้ามัดหมี่และสืบทอดรักษา วิธีการทอผ้ามัดหมี่ ลายผ้าทอมัดหมี่จากบรรพบุรุษ จากการทอกี่กระทบแบบโบราณ พัฒนาเป็นกี่กระตุก อีกทั้งพัฒนาลวดลายบนผืนผ้าให้มีความหลากหลาย ทั้งรูปแบบและสีสันของผ้าทอ จนกระทั้งเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๓ จังหวัดพิษณุโลกได้จัดการประกวดการผ้าทอมัดหมี่ลายดอกปีบขึ้น เพื่อสร้างลายผ้าทอที่เป็นเอกลักษณ์ของทางจังหวัดพิษณุโลก ป้าสิงห์ได้คิดค้นการมัดหมี่ลายดอกปีบเพื่อส่งเข้าร่วมการประกวด ป้าสิงห์ได้รับรางวัลที่ ๒ แต่ลายผ้าทอมัดหมี่ลายดอกปีบที่สร้างสรรค์ขึ้น ได้รับคัดเลือกเป็นลายผ้าประจำจังหวัดและใช้อย่างแพร่หลาย และเนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา ๙๐ พรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผ้าลายดอกปีบได้รับคัดเลือกเป็นผ้าลายอัตลักษณ์ประจำจังหวัดพิษณุโลก จากกล้าไม้พระราชทานจากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ ๙ สู่ผ้าทอดอกปีบที่เป็นเอกลักษณ์ ผ้าทอดอกปีบสีม่วงมีความโดดเด่น สวยงาม มัดลายอย่างประณีต และทอแน่นทุกเส้นด้าย พิถีพิถันทุกขั้นตอนเพื่อให้ผ้าออกมามีคุณภาพอย่างดีที่สุด ด้วยใจรักการทอผ้ามัดหมี่ต้องการอนุรักษ์และรักษาภูมิปัญญาท้องถิ่นในการทอผ้ามัดหมี่ จึงไม่คิดที่จะจดทะเบียนลิขสิทธิ์เพื่อแสดงความเป็นเจ้าของผลงานแต่อย่างใด ต้องการให้ทุกคนนำลายผ้าดอกปีบไปสร้างอาชีพ สร้างรายได้ให้กับตนเอง และชุมขนของตนเองได้ ป้าสิงห์ได้รวบรวมคนที่มีใจรักในการทอผ้าก่อตั้งกลุ่มทอผ้าบ้านนาเมือง หมู่ ๘ ตำบลป่าแดง อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๓๑ ปัจจุบันกลุ่มทอผ้าได้จัดตั้งเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชน มีสมาชิกทั้งหมด ๖๔ คน เป็นผู้สูงอายุ ๒๔ คน โดยสมาชิกในกลุ่มจะมีการบริหารจัดการตามที่มีผู้สั่งผลิตอย่างเป็นระบบ สมาชิกในกลุ่มมีรายได้จากการทอผ้าตามที่มีผู้สั่งผลิต และมีเงินปันผลที่ได้รับจากการลงหุ้นในกลุ่มทอผ้า เป็นรายได้อีกช่องทางหนึ่ง

๔. สถานที่ที่ตั้ง (พิกัด) ของผู้เป็นภูมิปัญญา

กลุ่มทอผ้าบ้านนาเมือง หมู่ ๘ ตำบลป่าแดง อำเภอชาติตระการ

พิกัด : ๑๗.๒๘๐๒๐๓๔,๑๐๐.๕๘๒๑๔๑๒,๑๓z

๕. สื่อประกอบ (ภาพถ่ายและหรือวิดีทัศน์)