โรงเรียนปทุมพิทยาคม ตั้งอยู่เลขที่ 279 ถนนสมเด็จ ตำบลปทุม อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ก่อตั้งขึ้นโดยสภาตำบลกุดลาด ร่วมกับข้าราชการพ่อค้าและประชาชนในท้องถิ่น ซึ่งมีความเห็นตรงกันว่าควรจะสร้างโรงเรียนมัธยมศึกษาประจำตำบลกุดลาด ประกอบกับมีที่ดินสาธารณประโยชน์ที่ทำเลเลี้ยงสัตว์บริเวณดงห่องแห่ จำนวน 798 ไร่ สามารถที่จะจัดสรรเป็นที่ก่อสร้างได้ คณะบุคคลดังกล่าว จึงแต่งตั้งคณะกรรมการจัดตั้งโรงเรียนคณะกรรมการจัดตั้งโรงเรียน ได้ดำเนินการขออนุญาตจัดตั้งโรงเรียนมัธยมศึกษา และตั้งชื่อว่า โรงเรียนปทุมพิทยาคม กำหนดพื้นที่ในการก่อสร้างโรงเรียน 50 ไร่ บนที่ดินสาธารณประโยชน์ ทำเลเลี้ยงสัตว์ดงห่องแห่ ซึ่งเดิมเป็นสนามยิงปืนของกองกำกับการตำรวจตระเวนชายแดน เปิดทำการสอน เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม 2519 โดยมี ร.ต.ชัยทวี เดชพล รักษาการในตำแหน่งครูใหญ่ มีนักเรียน 52 คน ครู-อาจารย์ 3 คน ลูกจ้างประจำ 1 คน แต่ยังไม่มีอาคารเรียน จึงได้ไปอาศัยเรียนที่โรงเรียนกุดลาด วันที่ 9 กรกฎาคม 2519 กรมสามัญศึกษาได้อนุมัติการขอจัดตั้งโรงเรียน ปทุมพิทยาคมซึ่งนับเป็นวันสถาปนาโรงเรียนตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา และในภาคเรียนที่ 2 ปี พ.ศ. 2519 ก็ได้ย้ายมาเรียนที่โรงเรียนในปัจจุบัน หลังจากสร้างอาคารชั่วคราวเรียบร้อยแล้วเดือนสิงหาคม 2519 จังหวัดอุบลราชธานี จึงได้จัดหาครูของกรมสามัญศึกษา มาช่วยราชการ เดือนพฤศจิกายน 2519 กรมสามัญศึกษา ได้จัดสรรอัตราครูมาให้ และสอบคัดเลือกได้ นางสำอางค์ คอแก้ว วุฒิ พ.ม. องค์การบริหารส่วนจังหวัดอุบลราชธานี จึงได้เรียกตัว นายเปลี่ยน ศิริรังสรรค์ กลับไปทำการสอนที่โรงเรียนบ้านผาแก้วตามเดิม ปีการศึกษา 2519 มีนักเรียนชาย-หญิง จำนวน 52 คน โดยมี ร.ต.ชัยทวี เดชพล รักษาการในตำแหน่งครูใหญ่คนแรก นางสาวพัชรินทร์ วัชรินทร์กร และ นางสำอางค์ คอแก้ว เป็นครูประจำชั้น
ปีการศึกษา 2520 นายวิเชียร วรรณพงศ์ ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งครูใหญ่ และได้ดำรงตำแหน่ง อาจารย์ใหญ่ และผู้อำนวยการโรงเรียนในปีการศึกษา 2521 และ 2524 ตามลำดับ
ปีการศึกษา 2522 โรงเรียนได้รับการปรับเปลี่ยนสายการบริหารเป็นโรงเรียนสังกัดจังหวัดและได้ขยายพื้นที่ของโรงเรียนเป็น 73 ไร่ 2 งาน 38 ตารางวา มาจนปัจจุบัน
ปีการศึกษา 2524 กรมสามัญศึกษาอนุมัติให้เปิดทำการสอนในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ทั้งหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลาย พ.ศ. 2518 และหลักสูตรมัธยมศึกษา พ.ศ. 2524
ปีการศึกษา 2526 อำเภอเมืองอุบลราชธานี กำหนดให้มีการเปลี่ยนแปลงเขตตำบล
กุดลาดและตำบลปทุม โรงเรียนปทุมพิทยาคม อยู่ในเขตตำบลปทุมแต่นั้นมา
ปีการศึกษา 2527 นายธำรงค์ แพรนิมิตร ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2531 นายประดิษฐ์ ศรีวรมาศ ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2534 นายพิชัย มุขสมบัติ ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2535 นายเจริญ ช่วงชิง ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2537 นายพงศ์ศักดิ์ คูณเรือง ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2543 นายวิชัย ศิริบูรณ์ ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2544 ได้เริ่มใช้หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2544
ปีการศึกษา 2546 นายวิโรจน์ ดวงมาลา ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2549 นายสินสมุทร บุตรภักดี ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ปีการศึกษา 2551 ได้เริ่มใช้หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551
ปีการศึกษา 2554 นายวีรพล สารรัตน์ ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการ
ปีการศึกษา 2556 นายสำเร็จ ธงศรี ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการ
ปีการศึกษา 2558 นายวสันต์ มรกตเขียว ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการ
ปีการศึกษา 2561 นายจิรายุทธ อักษรพิมพ์ ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
ถึงวันที่ 22 พฤศจิกายน 2567
ปีการศึกษา 2567 นางจิรกานต์ สุภสร ได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโรงเรียน
วันที่ 10 กุมภาพันธ์ 2568