Noenphoem Trees

การอ้างอิง: กวินธร เสถียร. (14 พฤษภาคม 2567). 12 พรรณไม้ใหญ่ทรงคุณค่าตำบลเนินเพิ่ม (โครงการบริการวิชาการปี 2567 ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร). gwyntorns. https://bit.ly/3WGLotx

How to cite: Satean, G. (May 14, 2024). 12 heritage trees in Noenphoem subdistrict (Academic Service Project 2024, Sociology & Anthropology Department, Naresuan University). gwyntorns. https://bit.ly/3WGLotx

12 พรรณไม้ใหญ่ทรงคุณค่าตำบลเนินเพิ่ม

กระถินเทพา | Acacia mangium Willd.

วงศ์: FABACEAE

ชื่ออื่น: กระถินซาบาห์

ความโต: 2.1 เมตร | ความสูง: ประมาณ 18 เมตร

ตำแหน่ง: วัดบ้านสวนยาง (ม. 3)

ความสำคัญ: เลี้ยงง่ายโตเร็ว เหมาะทำเฟอร์นิเจอร์ ไม้แปรรูป ไม้อัด เยื่อกระดาษ ไม้ฟืน คุณภาพใกล้เคียงกับไม้ยูคาลิปตัส

สถานภาพต้นไม้: -

ข้อมูลเพิ่มเติม: คลิก

กระบก | Irvingia malayana Oliv. ex A. W. Benn.

วงศ์: IRVINGIACEAE

ชื่ออื่น: กะบก ตระบก จะบก (ภาคกลาง), มะมื่น มื่น (ภาคเหนือ), มะลื่น (สุโขทัย), บก หมากบก (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ความโต: 4.6 เมตร | ความสูง: ประมาณ 16 เมตร

ตำแหน่ง: ริมถนนชุมชน บ้านสวนยาง (ม. 3)

ความสำคัญ: เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้าง, เมล็ดนำไปคั่วอบรับประทานได้ มีรสมันอมหวาน

สถานภาพต้นไม้: ไม้หวงห้ามธรรมดาประเภท ก.

สภาพปัญหา: ผ้าบวชต้นไม้เสื่อมสภาพ

กระบก | Irvingia malayana

ความโต: 4.56 เมตร | ความสูง: ประมาณ 18 เมตร

ตำแหน่ง: วัดเพิ่มนคร บ้านเพิ่มนคร (ม. 14)

กระบก | Irvingia malayana

ความโต: ประมาณ 4.9 เมตร | ความสูง: มากกว่า 25 เมตร

ตำแหน่ง: ศาลปู่เพีย บ้านเพิ่มนคร (ม. 14)

สภาพปัญหา: มีขยะและกองวัสดุล้อมรอบต้นไม้

จามจุรี | Albizia saman (Jacq.) Merr.

วงศ์: FABACEAE (LEGUMINOSAE-MIMOSOIDEAE)

ชื่ออื่น: ก้ามปู ก้ามกราม (ภาคกลาง), ฉำฉา (ภาคเหนือ), ตุ๊ดตู่ (ตาก)

ความโต: ประมาณ 3.6 เมตร | ความสูง: ประมาณ 17 เมตร

ตำแหน่ง: โรงเรียนชุมชน 8 ราษฎร์อุทิศพิทยา (ม. 3)

ความสำคัญ: ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงาขนาดใหญ่ รูปทรงสวยงาม นิยมนำใบไปทำปุ๋ย ใช้เป็นพื้นที่เพาะครั่งได้

สถานภาพต้นไม้: ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ

ตะแบกเปลือกบาง | Lagerstroemia duperreana Pierre ex Gagnep.

วงศ์: LYTHRACEAE

ชื่ออื่น: เปื๋อย (ชื่อในท้องถิ่น) ตะแบกไข่ (ตราด) ตะแบกใหญ่ (นครราชสีมา)

ความโต: ประมาณ 4 เมตร | ความสูง: มากกว่า 30 เมตร

ตำแหน่ง: ริมถนนหมายเลข 2331 บ้านห้วยตีนตั่ง (ม. 1)

ความสำคัญ: เนื้อไม้ใช้ในงานก่อสร้าง, ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา รูปทรงสวยงาม ให้ดอกสีขาว

สถานภาพต้นไม้: ไม้หวงห้ามธรรมดา ประเภท ก.

ไทรย้อยใบทู่ | Ficus microcarpa L. f.

วงศ์: MORACEAE

ชื่ออื่น: ไทรกร่าง (กาญจนบุรี) ไทรเขา (นครศรีธรรมราช) ไฮฮี (เพชรบูรณ์)

ความโต: ประมาณ 2 เมตร | ความสูง: ประมาณ 10 เมตร

ตำแหน่ง: สำนักสงฆ์สามแสงธรรม บ้านน้ำขมึน (ม. 17)

ความสำคัญ: ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา

สถานภาพต้นไม้: -

พฤกษ์ | Albizai lebbeck (L.) Benth.

วงศ์: FABACEAE

ชื่ออื่น: ตุ๊ด (ตาก) มะขามโคก (นครราชสีมา) ถ่อนนา (เลย) จามจุรี จามรี ก้ามปู (ภาคกลาง)

ความโต: ประมาณ 2 เมตร | ความสูง: ประมาณ 19 เมตร

ตำแหน่ง: วัดบ้านสวนยาง (ม.3)

ความสำคัญ: ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา, เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดมหาสารคาม

สถานภาพต้นไม้: ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ

โพธิ์ | Ficus religiosa L.

วงศ์: MORACEAE

ชื่ออื่น: โพ ปู ย่อง (แม่ฮ่องสอน) สลี (ภาคเหนือ) โพศรีมหาโพ

ความโต: 6.25 เมตร | ความสูง: ประมาณ 18 เมตร

ตำแหน่ง: วัดเนินเพิ่ม (ม. 2)

ความสำคัญ: ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา ใบพลิ้วไหวสวยงาม หากต้นโตอาจเป็นอันตรายต่ออาคารสิ่งก่อสร้าง

สถานภาพต้นไม้: -

โพธิ์ | Ficus religiosa L.

ความโต: 5 เมตร | ความสูง: ประมาณ 26 เมตร

ตำแหน่ง: วัดลาดผาทอง (ม. 13)

สภาพปัญหา: มีขยะพลาสติก, ผ้าบวชต้นไม้เสื่อมสภาพ

โพธิ์ | Ficus religiosa L.

ความโต: ประมาณ 6.9 เมตร | ความสูง: ประมาณ 20 เมตร

ตำแหน่ง: วัดบ้านหัวนา (ม. 4)

มะขาม | Tamarindus indica L.

วงศ์: FABACEAE

ชื่ออื่น: ขาม หมากแกง ตะลูบ

ความโต: 2.8 เมตร | ความสูง: ประมาณ 21 เมตร

ตำแหน่ง: ริมถนนชุมชนบ้านเพิ่มนคร (ม. 14)

ความสำคัญ: ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา ประดับตามถนน, เนื้อไม้ใช้ก่อสร้าง, เนื้อในฝักจิ้มเกลือแก้ไอ ขับเสมหะ

สถานภาพต้นไม้: ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ

สภาพปัญหา: ขยะ ป้ายโฆษณา

มะค่าโมง | Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib

วงศ์: FABACEAE

ชื่ออื่น: มะค่าใหญ่, มะค่าหลวง มะค่าหัวคำ (ภาคเหนือ)

ความโต: 3 เมตร | ความสูง: ประมาณ 30 เมตร

ตำแหน่ง: ศาลปู่เพีย บ้านเพิ่มนคร (ม. 14)

ความสำคัญ: เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้าง, เมล็ดนำไปคั่วอบรับประทานได้ มีรสมัน

สถานภาพต้นไม้: ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ, ไม้หวงห้ามธรรมดา ประเภท ก.

มะม่วงป่า | Mangifera spp.

วงศ์: ANACARDIACEAE

ชื่ออื่น: ม่วง ส้มม่วง (นครศรีธรรมราช)

ความโต: 2.57 เมตร | ความสูง: ประมาณ 18 เมตร

ตำแหน่ง: วัดเพิ่มนคร (ม. 14)

ความสำคัญ: ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา, มียางเหนียว อาจไม่เหมาะกับสนามเด็กเล็ก, ผลทานได้ทั้งดิบและสุก

สถานภาพต้นไม้: ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ, ไม้หวงห้ามธรรมดา ประเภท ก.

ยางนา | Dipterocarpus alatus Roxb. ex G.Don

วงศ์: DIPTEROCARPACEAE ชื่ออื่น: ยางหยวก ยางขาว ยางกุง (เลย)

ความโต: 10.15 เมตร | ความสูง: มากกว่า 50 เมตร

ตำแหน่ง: ริมถนนชุมชน บ้านสวนยาง (ม. 3)

ความสำคัญ: เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้าง เฟอร์นิเจอร์, ในอดีตน้ำมันยางใช้ทำขี้กะบอง ขี้ใต้จุดไฟ, ผสมกับชันใช้ทาไม้ ยาเรือ เครื่องจักรสาน

สถานภาพต้นไม้: รุกขมรดกของแผ่นดิน, ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ, ไม้หวงห้ามธรรมดา ประเภท ก.

สภาพปัญหา: ควรทำแนวล้อมต้นไม้ ป้องกันดินอัดแน่นจากการจอดรถ

ข้อมูลเพิ่มเติม: คลิก

สำโรง | Sterculia foetida L.

วงศ์: MALVACEAE

ชื่ออื่น: จำมะโฮง (เชียงใหม่) มะโรง มะโหรง (ปัตตานี) โหมโรง (ภาคใต้)

ความโต: 5.10 เมตร | ความสูง: มากกว่า 30 เมตร

ตำแหน่ง: วัดบ้านสวนยาง (ม.3)

ความสำคัญ: เนื้อไม้ใช้ทำเครื่องเรือน ใช้ในงานภูมิทัศน์ ให้ร่มเงา

สถานภาพต้นไม้: -

เอกสารอ้างอิง

[1] กฎกระทรวงกำหนดให้ไม้ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์เป็นไม้ทรงคุณค่า พ.ศ. 2564. ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 138 ตอนที่ 57ก. 18-19.

[2] พระราชกฤษฎีกากำหนดไม้หวงห้าม พ.ศ. 2530. ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 104 ตอนที่ 220. 13-16.

[3] พระราชบัญญัติสวนป่า (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2558. ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 132 ตอนที่ 44ก. 1-8.

[4] ราชันย์ ภู่มา และสมราน สุดดี (บ.ก.). (2557). ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557. สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าและพันธ์ุพืช กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช.

[5] กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้. (2567). สาราณุกรมพืชในประเทศไทย. กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช. https://botany.dnp.go.th

[6]. สำนักส่งเสริมการปลูกป่า. (ม.ป.ป.). ไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ. กรมป่าไม้.

[7] เอื้อมพร วีสมหมาย, ศศิยา ศิริพานิช, อลิศรา มีนะกนิษฐ์ และณัฏฐ พิชกรรม. (2556). พรรณไม้ในงานภูมิสถาปัตย์ 1 (พิมพ์ครั้งที่ 4). ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.

รายละเอียดโครงการเพิ่มเติม

ที่มาของโครงการ: โครงการบริการวิชาการนี้ เป็นพันธกิจหนึ่งของภาควิชาฯ ต่อการมีส่วนร่วมทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม สืบสานภูมิปัญญาและวัฒนธรรมท้องถิ่น ผู้ดำเนินการได้ต่อยอดจากโครงการวิจัย ยางนาและจำปาขาว: สถานภาพและบทบาทชุมชนในการอนุรักษ์ไม้มรดก จังหวัดพิษณุโลก ซึ่งดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2566 เพื่อสืบค้นข้อมูลไม้ใหญ่อื่นๆ ในตำบลเนินเพิ่ม

ต้นไม้ใดถือเป็นไม้ใหญ่ทรงคุณค่า: นิยาม "ไม้ใหญ่ทรงคุณค่า" ในโครงการนี้ ประยุกต์จากกฎกระทรวงกำหนดให้ไม้ที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์เป็นไม้ทรงคุณค่า พ.ศ. 2564 (อนึ่ง ไม้ทรงคุณค่า ปรากฏตามมาตรา 4 และ 5 ในพระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562) โดยหมายถึง ไม้ยืนต้น (perennial tree) ที่มีชีวิต อยู่ในพื้นที่ชุมชน (วัด โรงเรียน ใกล้บ้านเรือนผู้คน ริมถนน ที่สาธารณะ) ในความดูแลขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีความโตตั้งแต่ 2 เมตร ขึ้นไป โดยวัดรอบลำต้นที่ระดับความสูง 1.30 เมตร จากพื้นดิน แต่หากลำต้นผิดปกติ (มีพูพอน ปุ่ม ตา กิ่วคอด) อาจวัดเลยขึ้นไปเล็กน้อย

รุกขมรดกของแผ่นดิน: [รุกขะ-] หมายถึงต้นไม้ ส่วนรุกขมรดกของแผ่นดิน เป็นโครงการของกรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม ในปี 2561 ที่ประกาศให้ไม้ใหญ่ทั่วประเทศ 63 ต้น/กลุ่ม เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสทรงเจริญพระชนมายุ 63 พรรษา และที่จังหวัดพิษณุโลก ต้นจำปาขาว วัดกลาง และต้นยางนา บ้านสวนยาง ถูกประกาศเป็นรุกขมรดก ถือเป็นเอกลักษณ์และความภาคภูมิใจของชาวนครไทย...

การตรวจวัดต้นไม้: เทปวัดระยะทาง สำหรับวัดขนาดความโตที่ระดับเส้นผ่านศูนย์กลางเพียงอก (DBH), ไคลโนมิเตอร์ (clinometer) สำหรับวัดความสูงของต้นไม้จากโคนถึงปลายยอด (โดยเป็นค่าประมาณ), แบบบันทึกข้อมูล สำหรับระบุข้อมูลสภาพปัญหาทั่วไป, เครื่องมือวัดพิกัด (GPS) ระบุตำแหน่งต้นไม้

การตรวจสอบชื่อต้นไม้: เก็บข้อมูลต้นไม้โดยสอบถามจากประชาชนในพื้นที่, ตรวจสอบความถูกต้องโดย คุณศุภฤกษ์ สุนทรสถิต (เจ้าหน้าที่ป่าไม้, สำนักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่ 4 สาขาพิษณุโลก), ตรวจสอบชื่อวิทยาศาสตร์ ชื่อวงศ์จากหนังสือ ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันท์

ข้อมูลต้นไม้นำไปใช้ประโยชน์อย่างไร: ข้อมูลที่รวบรวมไว้นี้ เป็นเพียงการนำร่อง เพื่อให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นพัฒนาต่อยอดเป็นฐานข้อมูลสำหรับการจัดการต้นไม้ (ฟื้นฟู ดูแล ตัดแต่งให้ถูกต้องตามหลักวิชาการ) หรือเป็นแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรม โดยอาจกำหนดเป็นโครงการ/กิจกรรม ในแผนพัฒนาท้องถิ่นอย่างต่อเนื่อง ครอบคลุมยุทธศาสตร์ด้านการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การส่งเสริมการศึกษา การท่องเที่ยว ศิลปวัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่น ทั้งนี้ อปท. ที่สนใจอาจนำไปปรับใช้ หรือนำเสนอในรูปแบบอื่น เช่น อบต.ยางโกลน นำเสนอผ่าน YouTube

ชื่อโครงการ: การพัฒนาข้อมูลไม้ใหญ่ทรงคุณค่า ตำบลเนินเพิ่ม อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก

ประเภทโครงการ: โครงการบริการวิชาการ ปี 2567

ผู้รับผิดชอบ: กวินธร เสถียร, gwyntorns@nu.ac.th

หน่วยงาน: ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร

ขอขอบคุณ: คุณนันทพงศ์ มาอ้น (นายกองค์การบริหารส่วนตำบลเนินเพิ่ม), คุณทัศนีย์ เกตุยอด (ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 3) และคุณพนม ทรัพย์ปรีดา (ผู้ใหญ่บ้านหมู่ 17) ที่กรุณาอำนวยความสะดวกในการดำเนินโครงการ, คุณทัศนีย์ สวัสดิพาณิชย์ และคุณชวางกูรณ์ ตัณฑารักษ์ ที่ร่วมเก็บข้อมูล

Report abuse