Voice: "ขยะ" ก็มีค่า...เปลี่ยนวิธีคิดดีกว่า ว่าอย่าใช้แล้วทิ้ง

by || กวินธร เสถียร, Photos || อนิรุทธิ์ เจตบุตร

Date || March 2, 2016

นิสิตชั้นปี 3 สาขาพัฒนาสังคม รายวิชาสิ่งแวดล้อมกับการพัฒนา @วงษ์พาณิชย์

ประกาศราคารับซื้อทองคำ (96.5%) ครั้งที่ 3 ประจำวันนี้ โดยสมาคมค้าทองคำ ทองคำแท่ง 20,650 บาท ทองคำรูปพรรณ 20,344.72 บาท [1] ส่วนราคาขยะหน้าโรงงานวงษ์พาณิชย์ กระดาษขาว-ดำ 5.4/หน่วย, กล่องนม 1.50/หน่วย, ขวดน้ำ PET ใส (เครือเป๊ปซี่ มิรินด้า อควาเรส) 7/หน่วย และราคาวัสดุอื่นๆ อีกมากมาย [2] ราคาขยะกับราคาทองคำอาจต่างกันราวฟ้ากับเหว แต่ส่วนต่างนี้ก็คือ ส่วนที่มีค่า หากไม่คิดว่ามันคือ “ขยะ” นี่ก็คือรายได้ดีๆ นี่เอง

ด้วยเห็นความสำคัญของปัญหาสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะสภาพขยะล้นเมือง รายวิชาสิ่งแวดล้อมกับการพัฒนา (830343) ภาคเรียนที่ 2/2558 ภาควิชาสังคมวิทยาฯ คณะสังคมศาสตร์ จึงจัดกิจกรรมศึกษานอกชั้นเรียนในหัวข้อ “เปลี่ยนขยะเป็นทองคำ ทำได้อย่างไร” ณ โรงงานคัดแยกขยะวงษ์พาณิชย์ อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก เมื่อวันที่ 29 กุมภาพันธ์ 2559 เวลา 09:00-11:00น. โดยมีนิสิตเข้าร่วมจำนวน 80 คน

กิจกรรมดังกล่าวนำนิสิตศึกษาความเป็นมาของโรงงาน ซึ่งดำเนินธุรกิจค้าของเก่าเพื่อรีไซเคิลมาตั้งแต่ปี 2517 โดย ดร.สมไทย วงษ์เจริญ ด้วยเห็นคุณค่าของขยะที่คนทั่วไปทิ้งขว้าง และมีมุมมองว่าขยะเป็นสิ่งสกปรก เขาจึงตั้งศูนย์รับซื้อขยะรีไซเคิลและหามาตรการแก้ปัญหาขยะล้นเมือง ซึ่งประสบความสำเร็จจนมีกิจกรรมต่อเนื่องตามมา อาทิ

• สถานที่ศึกษาดูงานด้านการจัดการขยะแบบครบวงจร (ขยะรีไซเคิล, ขยะแห้งเชื้อเพลิงทดแทน, ขยะเปียก, ขยะชีวภาพ, ขยะอุตสาหกรรม, ขยะโรงพยาบาล, ขยะสำนักงาน)

• สถานที่อบรมเรียนรู้การรีไซเคิลเชิงธุรกิจ โดยเปิดอบรมตั้งแต่ปี 2547 ปีละ 4 รุ่น

• โรงงานรีไซเคิลครบวงจรที่ทันสมัยในภูมิภาคเอเชีย วัตถุดิบได้จากหลุมฝังกลบขยะและของเหลือใช้จากครัวเรือน, โรงงานอุตสาหกรรม, หน่วยงานต่างๆ เก็บรวบรวมจาก 648 สาขาทั่วประเทศไทย 3 สาขาในประเทศลาว และ 2 สาขาในประเทศมาเลเซีย [3]

นอกจากนั้น นิสิตยังได้ทราบถึงประเภทของขยะที่สามารถจัดการและเปลี่ยนเป็นของมีค่าได้ จาก 3 ประเภทหลัก ได้แก่ 1) กระดาษ (กระดาษแข็งกล่องน้ำตาล, กระดาษสี/กล่องรองเท้า, กระดาษหนังสือเล่ม/อาร์ตมัน, กระดาษถุงปูน, กระดาษขาว-ดำ, กระดาษสมุด, กระดาษหนังสือพิมพ์ ฯลฯ) 2) พลาสติก (ขวดน้ำ PET ใส/สี/สีชา, ขวดน้ำขาว-ขุ่น HDPE, พลาสติกกรอบ, CD/DVD, ฟิวเจอร์บอร์ด, เปลือกสายไฟ ฯลฯ) และ 3) โลหะ (อลูมิเนียมกระป๋องน้ำอัดลม, อลูมีเนียมผ้าเบรค, มุ้งลวด, ตะกั่ว, สแตนเลส, แบตเตอรี่ ฯลฯ) 

ปัจจุบันประเทศไทยมีขยะเกิดขึ้น 26.8 ล้านตันต่อปี [4] เทียบได้เท่ากับการนำตึกสูงกว่า 100 ชั้น มากกว่า 100 ตึกมาเรียงต่อกัน ขณะที่มีสถานที่กำจัด 2,490 แห่ง กำจัดขยะอย่างถูกต้องเพียง 466 แห่งเท่านั้น ทำให้ปริมาณขยะตกค้างเพิ่มสูงขึ้นถึง 19.9 ล้านตัน [5] โดยเฉพาะตามเมืองใหญ่ๆ อย่าง กรุงเทพฯ ชลบุรี สงขลา ขอนแก่น เป็นต้น ปริมาณขยะเหล่านี้ย่อมส่งผลต่อสุขภาวะทางสังคมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งเหตุตั้งต้นของปัญหาเกิดจากพฤติกรรมส่วนตัว “ใช้เร็ว ทิ้งเร็ว” การไม่คัดแยกขยะระดับครัวเรือน ขาดจิตสำนึก ส่วนระดับชุมชนคือ ไม่มีการจัดการอย่างเป็นรูปธรรม ชุมชนต่อต้านพื้นที่กำจัดขยะ หรืออาการนิมบี้ (NIMBY: Not In My Back Yard; ขยะจะมีที่ไหนก็ได้แต่ไม่ใช่ในสวนหลังบ้านฉัน) เป็นต้น ดังนั้น ปัญหาขยะจึงกลายเป็นวาระแห่งชาติ ไม่ใช่สำหรับท้องถิ่น หรือจะโยนให้รัฐบาล แต่เป็นเรื่องที่ทุกคน ทุกฝ่ายต้องรับผิดชอบร่วมกัน

การเรียนรู้วิธีการจัดการขยะผ่านแนวคิด 5R (Reduce, Reuse, Repair, Reject, Recycle) แนวคิดการจัดการขยะให้เป็นศูนย์ (Zero Waste) จากการศึกษานอกห้องเรียนจะมีส่วนช่วยให้นิสิตสามารถจัดการขยะได้ตั้งแต่ต้นทางโดยไม่ปล่อยทิ้งลงถัง ยกเว้นขยะอันตราย/ขยะติดเชื้อ (Hazardous Waste) ซึ่งจำเป็นต้องส่งต่อให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำไปกำจัดอย่างเหมาะสม 

ขยะที่ว่าน่ารังเกียจก็สามารถจัดการได้ด้วยการรีไซเคิล แต่การรีไซเคิล "ความคิด" ของคนต่อมุมมองของขยะ ก็จะไม่ยากเกินไป ถ้าทุกคนรู้ว่า แม้แต่ขยะก็ยังมีค่า และตีออกมาเป็นราคาได้เช่นกัน... 

ขอขอบคุณ ||

• ดร.สมไทย วงษ์เจริญ ประธานกรรมการโรงงานคัดแยกขยะเพื่อรีไซเคิล วงษ์พาณิชย์

• คุณศศิกานต์ โอมะคุปต์ หัวหน้าฝ่ายประชาสัมพันธ์ อบรม ดูงาน วงษ์พาณิชย์ 

• คุณสุชาดา เชื้อม่วง เจ้าหน้าที่ภาควิชาสังคมวิทยาฯ ผู้ประสานงาน

• คุณชวาล ประดิษฐ์พัฒนชาญ นิสิตปริญญาโท สาขาเศรษฐศาสตร์ BEC, NU ผู้ประสานงาน

อ้างอิง ||

[1] สมาคมค้าทองคำ. (2559). ราคาทองตามประกาศของสมาคมค้าทองคำ. 

[2] วงษ์พาณิชย์. (2559). ใบแจ้งราคารับซื้อสินค้า. 

[3] วงษ์พาณิชย์. (2559). เกี่ยวกับเรา.

[4] Pimchanok. (2558). คนไทยสร้างขยะวันละ 4 หมื่นตัน.

[5] ไทยรัฐออนไลน์. (2557). 'ขยะเมืองไทย' อะไรจะมากมายก่ายกองได้ขนาดนั้น!!!.