Interview

|| แนะนำตัว 

ชื่อ จิรชา อ่ำขำ ชื่อเล่น แพรว ศึกษาอยู่ชั้นปีที่ 4 สาขาวิชาพัฒนาสังคม คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร เลือกสหกิจศึกษาที่สวนสัตว์เชียงใหม่ เป็นเวลา 4 เดือนค่ะ หลายคนอาจคิดว่าเรียนสาขาพัฒนาสังคม แล้วเข้าสหกิจศึกษาที่สวนสัตว์จะทำอะไร? ให้อาหารลิง เก็บขี้ช้าง ดูแลคุณหมี...ไม่ใช่ค่ะ แพรวได้รับมอบหมายให้ปฏิบัติสหกิจในฝ่ายการศึกษา

|| ทำไมเลือกฝึกสหกิจที่สวนสัตว์เชียงใหม่

ช่วงที่กำลังตัดสินใจเลือกสถานที่สหกิจ ได้รับคำแนะนำจากอาจารย์ที่ปรึกษา และในรายวิชาสิ่งแวดล้อมกับการพัฒนา คุณรุ่งลาวัลย์ แสงสุรีย์ (พี่อ้อย) เคยมาเป็นวิทยากรบรรยาย พี่เขาแนะนำว่า ที่สวนสัตว์ก็เปิดรับนิสิตสหกิจศึกษา แพรวคิดว่าน่าสนุกและท้าทาย ทั้งยังไม่เคยมีนิสิตไปสหกิจที่นี่ โดยส่วนตัวไม่เคยเที่ยวสวนสัตว์ รู้สึกสงสารคิดว่าเขาถูกแยกออกมาจากป่า แต่พอได้มาฝึกสหกิจ ความเข้าใจก่อนหน้านี้ก็กลายเป็นตรงกันข้าม เพราะสวนสัตว์เชียงใหม่มีส่วนช่วยขยายพันธุ์และวิจัยสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ เมื่อสัตว์ป่ามีจำนวนเพิ่มมากขึ้นก็จะปล่อยกลับคืนสู่ป่า

|| แนะนำสวนสัตว์เชียงใหม่

สวนสัตว์เชียงใหม่ อยู่ในความดูแลขององค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ [3] ตั้งอยู่บริเวณทางขึ้นดอยสุเทพ ถนนห้วยแก้ว ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ เปิดให้บริการทุกวัน (08:00-17:00น.) มีสัตว์ในความดูแลหลากหลายสายพันธุ์ เช่น นกยูง เสือโคร่ง เสือขาว กวาง แรด ฮิปโป หมี และมีส่วนจัดแสดงหมีแพนด้า (ช่วงช่วง, หลินฮุ่ย) จากประเทศจีน ซึ่งเขาเป็นขวัญใจมหาชน เด็กๆ เกือบทุกโรงเรียนจะขอเข้าชมหมีแพนด้า พวกเขาตื่นเต้นทุกครั้งที่ได้เข้าไปชม และยังมี “พังไชโย” ช้างเอเชียที่เป็นดาวเด่นเช่นกัน ด้วยความน่ารัก ขี้เล่นในการขอกินกล้วย ไชโยจะเต้นโชว์ และเก็บขยะมาแลกกล้วยจากเด็กๆ และนักท่องเที่ยว จึงเป็นอีกไฮไลท์ที่ได้รับความสนใจ แต่สำหรับแพรว ประทับใจ “กาลิ” ซึ่งเป็นแรดอินเดียที่พระราชาธิบดีแห่งประเทศเนปาล น้อมถวายแด่ในหลวงรัชกาลที่ 9 และพระองค์พระราชทานให้กับองค์การสวนสัตว์ เมื่อวันที่ 22 เมษายน 2529 และได้นำมาไว้ที่นี่ ที่อยู่ของกาลิ ค่อนข้างสงบ เมื่อแพรวรับหน้าที่เป็นวิทยากร และต้องนำนักเรียนมาดู ก็จะทักทายกาลิเสมอ และน้องๆ ก็จะเรียกตามๆ กัน  

นอกจากส่วนจัดแสดงสัตว์แล้วยังมี “วัดกู่ดินขาว” โบราณสถานที่ตั้งอยู่ในบริเวณเวียงเจ็ดลิน, ส่วนแสดงความสามารถของสัตว์ เช่น นกมาคอว์ นาก นกกระทุง, ส่วนแสดงพันธุ์สัตว์น้ำ (Aquarium) มีอุโมงค์น้ำความยาวกว่า 133 เมตร ซึ่งจัดว่ายาวที่สุดในโลก แบ่งเป็นอุโมงค์น้ำเค็ม 66.5 เมตร และอุโมงค์น้ำจืด 66.5 เมตร โดยรวบรวมปลาน้ำจืดแห่งลุ่มแม่น้ำโขงและโลกใต้ทะเลไว้ด้วยกัน

|| งานที่รับผิดชอบมีอะไรบ้าง

ได้เข้าฝึกสหกิจในฝ่ายการศึกษา โดยมี คุณประดิษฐ์ ปันแก้ว เป็นผู้ดูแล การเรียนรู้งานจะแบ่งเป็น 3 ส่วน แต่ละส่วนแตกต่างกันไปดังนี้ 

• งานส่งเสริมการศึกษาในระบบ (ปฏิบัติงานตั้งแต่วันที่ 15 สิงหาคม 2559 – 15 กันยายน 2559) มีหน้าที่เป็นวิทยากรให้ความรู้ในโครงการ นำนักเรียนเข้าเรียนรู้ในสวนสัตว์ 

• งานส่งเสริมการเรียนรู้ตามอัธยาศัย (ปฏิบัติงานตั้งแต่วันที่ 16 กันยายน 2559 – 16 ตุลาคม 2559) มีหน้าที่ดูแล Zoo Kids Zone ดูแลความเรียบร้อย ตรวจนับจำนวนผู้เข้าชมแต่ละวัน Zoo Kids Zone เป็นแหล่งการเรียนรู้สำหรับเด็ก ให้ความสำคัญกับการเรียนรู้ด้วยตัวเอง มีองค์ความรู้ที่หลากหลายตามความสนใจของเด็กๆ เช่น ความรู้เรื่องพลังงาน หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เป็นต้น  

• งานธุรการ ฝ่ายการศึกษา (ปฏิบัติงานตั้งแต่วันที่ 17 ตุลาคม 2559 – 2 ธันวาคม 2559) มีหน้าที่ตรวจสอบความถูกต้องของเอกสาร รับส่งจดหมายข่าวไปยังโรงเรียน 16 จังหวัดภาคเหนือ เพื่อเชิญชวนนักเรียนเข้าร่วมกิจกรรมที่สวนสัตว์จัดขึ้น รับลงทะเบียน นำนักเรียนเข้าเรียนรู้ในพื้นที่แหล่งเรียนรู้ต่างๆ รับจองวันเข้าร่วมกิจกรรมทางโทรศัพท์ 

|| ผลงานที่นำเสนอต่อฝ่ายการศึกษา

การทำโปรเจคเสนอหัวข้อ “จุลสารฉบับพิเศษ” เพราะเคยอบรมเกี่ยวกับการทำสื่อ/สารสนเทศในงานพัฒนา เลยอยากทดลองทำสิ่งที่ต่างจากการเขียนโครงการตอนอยู่มหาวิทยาลัย เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นของ Zoo Kids Zone เพื่อประชาสัมพันธ์และเผยแพร่ความรู้ ภายในจุลสารออกแบบโดยเน้นสีสันเพิ่มความสะดุดตา เนื้อหาเข้าใจง่าย มีบทสัมภาษณ์เรื่อง สวนสัตว์แห่งเรียนรู้ โดย คุณรสสุคนธ์ จุยคำวงค์ หัวหน้าฝ่ายการศึกษา

|| ประสบการณ์ที่ได้รับ

การได้เรียนรู้งานที่หลากหลายทำให้ได้ประสบการณ์แตกต่างกันไปตามลักษณะงาน ทักษะใหม่ๆ ที่เป็นประสบการณ์อย่างมากคือ “การเป็นวิทยากร” ซึ่งจะต้องนำนักเรียนเข้าทัศนศึกษาในสวนสัตว์ ซึ่งไม่ใช่เพียงพูดแนะนำลักษณะของสัตว์ป่าโดยทั่วไปเท่านั้น แต่ต้องสอนให้เด็กๆ เข้าใจธรรมชาติ เห็นคุณค่าของสัตว์ป่า และเข้าใจว่าทำไมเราต้องอนุรักษ์สัตว์ป่าไว้ แต่กว่าที่จะได้ทำหน้าที่วิทยากร จะต้องฝึกสังเกต ติดตามจากพี่ที่เขาเป็นวิทยากรประจำอยู่แล้ว หาความรู้เพิ่มเติม เกร็ดเล็กเกร็ดน้อยเกี่ยวกับสัตว์แต่ละชนิด และทักษะการพูดสื่อสารกับเด็กๆ ก่อนลงมือปฏิบัติจริง

|| ระหว่างเรียนในชั้นกับการลงสหกิจแตกต่างกันอย่างไร

ต่างกันตรงความรับผิดชอบค่ะ เพราะเมื่อเรียนอยู่ที่มหาวิทยาลัย เราจะไปเรียนกี่โมงก็ได้ตามตารางเรียน มีงานก็ยังไม่ต้องรีบทำ แต่เมื่อมาปฏิบัติสหกิจความรับผิดชอบสำคัญมาก ต้องเข้างานตามกำหนด 08:30 ทุกๆ วัน งานที่ได้รับมอบหมายก็ต้องทำให้เสร็จ ที่สำคัญคือ การปรับตัว การวางตัว หากเป็นที่มหาวิทยาลัย กับอาจารย์กับเพื่อนเราต่างคุ้นเคยกัน แต่เมื่อมาอยู่สังคมใหม่ ต้องเจอคนหลายกลุ่ม ทั้งเด็ก ผู้ใหญ่ เพื่อนร่วมงาน ฉะนั้นการปรับตัว และวางตัวได้อย่างเหมาะสมจึงเป็นเรื่องสำคัญ

|| หลังจากสหกิจเราเปลี่ยนแปลงตัวเองอย่างไรบ้าง

รู้สึกว่าตัวเองโตขึ้น สิ่งที่เห็นได้ชัดคือเรื่อง การพูด รู้สึกว่าตัวเองมีสติในการพูดมากขึ้น ระวังมากขึ้น เรื่องบางเรื่องก็ควรเก็บไว้บ้าง พูดได้ไม่หมดทุกเรื่อง หรือจะพูดทุกอย่างที่รู้สึกไม่ได้ สิ่งนี้ติดตัวและนำมาใช้จนถึงทุกวันนี้

|| ฝึกงานที่สวนสัตว์จำเป็นต้องเรียนสัตว์แพทย์หรือเปล่า

สวนสัตว์เชียงใหม่มีหน่วยงานหลายฝ่าย ถ้าเรียนสาขาสัตว์แพทย์ สาขาชีววิทยา สามารถปฏิบัติสหกิจในฝ่ายอนุรักษ์วิจัยและสุขภาพสัตว์ ถ้าเป็นฝ่ายการศึกษาต้องเฉพาะผู้เรียนสาขาศึกษาศาสตร์มาหรือไม่นั้น ก็ไม่เสมอไปเพราะช่วงแรกที่ปฏิบัติสหกิจ ก็มีเพื่อนๆ จากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้านนา สาขาการท่องเที่ยว มาฝึกงานก่อนหน้า และนักศึกษาที่มาฝึกหลังจากแพรว ก็เป็นน้องๆ จากสถาบันพลศึกษาเชียงใหม่ ดังนั้น จึงเห็นว่ามีความหลากหลายเหมือนกัน ทั้งนี้ ฝ่ายการศึกษาก็จะมีเกณฑ์การรับเฉพาะ โดยพี่ๆ จะพิจารณาจาก ความกล้าแสดงออก ความมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี ความมุ่งมั่นที่จะเรียนรู้ รักเด็ก และรักสัตว์ด้วยค่ะ ไม่เช่นนั้นการเข้าสหกิจในสวนสัตว์ก็คงจะไม่สนุกและน่าเบื่อ เพราะต้องเจอทั้งเด็กๆ วัยกำลังซน และสัตว์ป่า แต่ไม่ต้องกลัวนะคะ เพราะถ้าเราเป็นมิตรไม่ยุแหย่ เขาก็ไม่ทำอันตรายเราค่ะ 

|| มีคำแนะนำสำหรับน้องๆ ที่สนใจฝึกสหกิจที่นี่อย่างไร

หากสนใจเข้าปฏิบัติสหกิจที่สวนสัตว์เชียงใหม่ น้องๆ ต้องมีความมุ่งมั่นว่า “งานหนักก็เอา งานเบาก็สู้” เพราะที่นี่ฝึกสหกิจ 6 วัน พัก 1 วัน ด้วยเป็นแหล่งท่องเที่ยว ถ้ายอมรับได้ก็ไม่เป็นปัญหา พี่ๆ ฝ่ายการศึกษาต่างก็ใจดีและดูแลเหมือนเป็นครอบครัวเดียวกัน เรื่องการเดินทาง ที่พัก อาหารการกินก็สะดวกสบาย ในตัวเมืองมีที่พักและร้านอาหารมากมาย ราคาไม่แพง หากน้องๆ ยังลังเล ได้อ่านบทความนี้แล้วก็หวังว่าจะช่วยให้ตัดสินใจได้ง่ายขึ้น แต่ไม่ว่าจะเลือกลงสหกิจที่นี่หรือที่อื่นๆ ก็เสมือน “การเรียนรู้ตามอัธยาศัย” พูดง่ายๆ คือ เอาที่สบายใจนั่นแหละ เพราะนั่นหมายถึง 4 เดือนที่เราจะต้องรู้สึก “สนุก” และ “สุข” กับการทำงาน

ขอขอบคุณ พี่อ้อย รุ่งลาวัลย์ แสงสุรีย์ (นักวิทยาศาสตร์สวนสัตว์ 5, ฝ่ายอนุรักษ์วิจัยและสุขภาพสัตว์) สำหรับคำแนะนำในช่วงก่อนสหกิจ, คุณประดิษฐ์ ปันแก้ว (เจ้าหน้าที่ธุรการ 3, ผู้ดูแล), คุณรสสุคนธ์ จุยคำวงค์ (หัวหน้าฝ่ายการศึกษา) รวมถึงเจ้าหน้าที่สวนสัตว์เชียงใหม่ทุกท่านที่ให้ประสบการณ์อันมีค่าตลอดช่วงเวลา 4 เดือนของการปฏิบัติสหกิจศึกษา 

หมายเหตุ || สวนสัตว์เชียงใหม่ 100 ถนนห้วยแก้ว ตำบลสุเทพ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 50200 โทรศัพท์ 053-221179, แฟกซ์ 053-222283

[1] Mizuho Akoi. (2016). Hanako, Japan’s oldest elephant, dies at age 69.

[2] Wikipedia. (no date). 1998 Asian Games.

[3] สวนสัตว์เชียงใหม่. ประวัติสวนสัตว์เชียงใหม่.