ความเป็นมาของหลักสูตร
การทำขันหมากเบ็ง คือ ภูมิปัญญาอีกอย่างหนึ่งของชาวอีสานที่แสดงถึงความเคารพบูชาในศาสนาพุทธก็มีกิจกรรมที่แตกต่างกันออกไปดังที่ได้กล่าวแล้วแต่สิ่งหนึ่งที่ได้ยืดถือปฏิบัติสืบกันมาจนชั่วลูกชั่วหลาน คือ การทำพานบายศรี ซึ่งมีสิ่งหนึ่งที่ประกอบอยู่ด้วยคือ ขันหมากเบ็ง ซึ่งถือว่าเป็นเครื่องสูง ซึ่งมิเพียงแต่จำเป็นในการนำไปถวายพระหรือใช้ในกิจกรรมทางศาสนา แต่ยังเป็นเครื่องที่ใช้สักการะผู้มีพระคุณผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว เช่น บิดามารดา และผู้ปกครองแผ่นดิน หรือพระมหากษัตริย์ เป็นต้น (คิด วรุณดี, ๒๕๔๓)
ขันหมากเบ็ง หรือ ขันหมากเบ็ญจ์ เป็นเครื่องสักการะชั้นสูง มีมาแต่โบราณในอาณาจักรไทยทั้งในล้านนา (หมากสุ่ม หมากเบง) ล้านช้าง (ขันหมากเบ็ง หมากเบญจ์) เป็นบายศรีโบราณ อายุนับหลายพันปี มีจารึกในใบเสมาทวารวดี ประวัติที่ชัดเจนของขันหมากเข็งตามหนังสือผูกใบลานกล่าวถึงขันหมากเบ็งมีหลักสูตรนี้ขึ้นเพื่อให้นักเรียนได้ฝึกปฏิบัติกับผู้ที่มีความรู้ และประสบการณ์เพื่อจะได้สามารถปฏิบัติได้ และให้นักเรียนเห็นความสำคัญของภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่ในชุมชน
จุดมุ่งหมายของหลักสูตร
หลักสูตรท้องถิ่น เรื่อง ขันหมากเบ็ง ฐานการเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง โรงเรียนบ้านแบง ตำบลหนองหลวง อำเภอเฝ้าไร่ จังหวัดหนองคาย มีจุดมุ่งหมายของหลักสูตร 4 ประการ คือ
1.เพื่อให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจในการทำขันหมากเบ็ง
2.เพื่อให้นักเรียนมีทักษะในการทำขันหมากเบ็ง
3.เพื่อให้นักเรียนสามารถนำความรู้ไปเผยแพร่ หรือนำไปใช้ประกอบอาชีพได้
โครงสร้างและเนื้อหาของหลักสูตร
หลักสูตรท้องถิ่น เรื่อง ขันหมากเบ็ง ฐานการเรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง โรงเรียนบ้านแบง ตำบลหนองหลวง อำเภอเฝ้าไร่ จังหวัดหนองคาย มีโครงสร้างของหลักสูตร ดังนี้
๑. ศึกษาทฤษฎี วิธีการทำขันหมากเบ็ง ๒ ชั่วโมง
๒. ขั้นตอนในการทำขันหมากเบ็ง ๘ ชั่วโมง
ระยะเวลาการของหลักสูตร
จำนวน ๑๐ ชั่วโมง
- ภาคทฤษฎี ๒ ชั่วโมง
- ภาคปฏิบัติ ๘ ชั่วโมง
กิจกรรมการเรียนรู้
กิจกรรมการเรียนรู้ใช้กิจกรรมการเรียนรู้เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ดังนี้
๑. การเรียนรู้ทฤษฎี
๒. การฝึกปฏิบัติ
๓. ศึกษาดูงานจากแหล่งการเรียนรู้
สื่อและแหล่งการเรียนรู้
๑. ใบความรู้ เรื่อง ขันหมากเบ็ง
๒. แหล่งการเรียนรู้ ภูมิปัญญาท้องถิ่น การทำขันหมากเบ็ง
การวัดและประเมินผลของหลักสูตร
ประเมินผลจากสภาพจริง ผลงานการปฏิบัติ สังเกต ความสนใจในกระบวนการเรียนรู้ในทักษะอาชีพ โดยแบ่งแต่ละหน่วยดังนี้
หน่วยที่ ๑ ศึกษาวิธีการทำขันหมากเบ็ง ๕๐ คะแนน
- อุปกรณ์ที่ใช้ทำขันหมากเบ็ง
- ประโยชน์
- ขั้นตอน วิธีการทำ
หน่วยที่ ๒ การทำขันหมากเบ็ง ๒๐ คะแนน
-วิธีการทำ
-ขั้นตอนการทำ
ทดสอบ ๓๐ คะแนน
รวม ๑๐๐ คะแนน
ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ
1. ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับการทำขันหมากเบ็ง
2. ผู้เรียนสามารถทำขันหมากเบ็งได้
3. ผู้เรียนสามารถนำความรู้ไปเผยแพร่ หรือนำความรู้ไปใช้ประกอบอาชีพได้
คู่มือการทำขันหมากเบ็ง