ระดับความสำเร็จในการพัฒนางานที่เสนอเป็นประเด็นท้าทายในการพััฒนาผลลัพธ์การเรียนรู้ของผู้เรียน

ประเด็นท้าทาย เรื่องผลการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ร่วมกับสื่อผสม ที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ในรายวิชาชีววิทยา ว31242 ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1

                1. สภาพปัญหาการจัดการเรียนรู้และคุณภาพการเรียนรู้ของผู้เรียน

จากการจัดการเรียนการสอนรายวิชาชีววิทยา เป็นวิชาที่ศึกษาเกี่ยวกับธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต ซึ่งมีบทบาทสำคัญในด้านการนำความรู้ทางวิทยาศาสตร์ไปใช้ในด้านต่างๆ ซึ่งเกี่ยวข้องกับทุกคนทั้งในชีวิตประจำวันและการงานอาชีพต่างๆ ตลอดจนเทคโนโลยี เครื่องมือเครื่องใช้และผลผลิตต่างๆ ที่มนุษย์ได้ใช้เพื่ออำนวยความสะดวกในชีวิตและการทำงาน วิทยาศาสตร์ช่วยให้มนุษย์ได้พัฒนาวิธีคิด ทั้งความคิดที่เป็นเหตุผล คิดสร้างสรรค์ คิดวิเคราะห์ คิดวิจารณ์ ดังนั้นทุกคนจึงจำเป็นต้องได้รับการพัฒนาให้รู้วิทยาศาสตร์ เพื่อจะได้มีความรู้ ความเข้าใจในธรรมชาติและเทคโนโลยีที่มนุษย์สร้างขึ้น สามารถนำความรู้ไปใช้อย่างมีเหตุผล สร้างสรรค์ และมีคุณธรรม (กระทรวงศึกษาธิการ, 2551)   การจัดการศึกษาที่มีประสิทธิภาพและทำให้ผู้เรียนประสบความสำเร็จในการเรียนและสามารถใช้ชีวิตอย่างประสบความสำเร็จในศตวรรษที่ 21 นั้น ครูต้องมีความเข้าใจอย่างลึกซึ้งและสามารถสอนให้ผู้เรียนให้เกิดการพัฒนาทักษะการคิดขั้นสูง  (วิชัย  เสวกงาม, 2557)  โดยแผนการศึกษาแห่งชาติ (พ.ศ. 2560 - 2579)  กำหนดให้แต่ละสถานศึกษา มุ่งจัดการศึกษาให้ทุกคนสามารถเข้าถึงโอกาสและความเสมอภาคในการศึกษาที่มีคุณภาพ พัฒนาระบบการบริหารจัดการศึกษาที่มีประสิทธิภาพ พัฒนากำลังคนให้มีสมรรถนะในการทำงานที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาดงานและการพัฒนาประเทศ  โดยครูผู้สอนสอนความรู้เนื้อหาผนวกกับการใช้สถานการณ์ที่จะช่วยให้ผู้เรียนวินิจฉัยและแก้ปัญหาอย่างเหมาะสม 

สำหรับปัญหาที่พบด้านนักเรียนคือนักเรียนจำนวนมาก  ยังขาดความกระตือรือร้น ขาดทักษะในการแสวงหาความรู้   ทักษะการจัดลำดับความสำคัญของเนื้อหา วิธีการหนึ่งที่จะช่วยแก้ปัญหาการจัดการเรียนการสอนคือ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ โดยครูต้องเชื่อว่าความรู้เป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นใหม่ตลอดเวลา ในการเรียนรู้นั้นผู้เรียนเป็นผู้กระทำ ผู้เรียนจะต้องแสดงการเจริญเติบโตอย่างเต็มศักยภาพของแต่ละบุคคลให้ปรากฏชัดเจน สอดคล้องกับสภาพสังคมไทยและสังคมโลกปัจจุบัน ร่วมใจกันปฏิรูปการเรียนรู้ ทั้งนี้เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้เรียน (สุวิทย์ มูลคำและคณะ, 2551)

จากสภาพปัญหาในการจัดการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ดังกล่าว พบว่าปัญหาที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือ การขาดสื่อการเรียนการสอนที่เหมาะสม และสอดคล้องกับยุคสมัยของเทคโนโลยี โดยเฉพาะการจัดการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม  สื่อการสอนจึงจำเป็นในการจัดการเรียนการสอนของครูและนักเรียน  เนื่องจากเนื้อหาส่วนใหญ่เป็นนามธรรม เข้าใจยาก และมีคำศัพท์เฉพาะมาก เนื้อหาบางส่วนไม่สามารถทำการทดลองได้เนื่องจากอุปกรณ์มีไม่เพียงพอเนื่องจากการทดลองจะทำให้นักเรียนเข้าใจในเนื้อหาที่เป็นนามธรรมให้เป็นรูปธรรมมากยิ่งขึ้น  ก่อให้เกิดการเรียนรู้ในด้านต่างๆ ได้ครบทุกด้าน โดยการใช้สื่อการสอนเป็นไปในรูปของสื่อผสม ซึ่งได้ผลดีกว่าการใช้สื่ออย่างใดอย่างหนึ่ง (ชัยยงค์ พรหมวงศ์, 2538) โดยรูปแบบการสอนที่ผู้วิจัยสนใจคือรูปแบบการคือการจัดการเรียนการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้  เนื่องจากการเรียนวิทยาศาสตร์ในปัจจุบันมุ่งหวังให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้โดยผ่านกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์  ซึ่งมุ่งเน้นให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ผ่านกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ได้ตัวตนเอง  เนื่องจากกิจกรรมการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ เป็นกิจกรรมที่ทำให้ผู้เรียนได้คิดวิเคราะห์ จนสามารถดึงหลักการ แนวคิดที่แฝงอยู่ออกมาเพื่อนำไปใช้ในสถานการณ์อื่นๆ ต่อไป  และพบว่ากระบวนการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้เป็นรูปแบบหนึ่งของการเรียนรู้ที่นำมาใช้ได้ผลดีในวิชาวิทยาศาสตร์  (สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี , 2546 ) และทำให้นักเรียนมีความเข้าใจในแนวคิดทางวิทยาศาสตร์ และมีความรู้ในคำศัพท์ทางวิทยาศาสตร์มากขึ้น มีทักษะในการคิดวิเคราะห์  มีเจตคติที่ดีต่อการเรียนวิทยาศาสตร์  คุ้นเคยกับกระบวนการหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ เข้าใจว่านักวิทยาศาสตร์ค้นพบความรู้ทางวิทยาศาสตร์ได้อย่างไร และ ประยุกต์ใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์สู่ประเด็นทางสังคมและประเด็นเกี่ยวกับบุคคลได้ (National Research council [NRC] ,2000 ; Zion , Michalsky  & Mevarech ,2005 ) ซึ่งสอดคล้องกับ ผดุงยศ  ดวงมาลา (2530) และ ภพ เลาหไพบูลย์ (2534)  ที่กล่าวถึงกระบวนการสอนแบบสืบเสาะช่วยให้ผู้เรียนเกิดความรู้จริง จากการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง  ซึ่งจะทำให้เกิดความคิดมากกว่าความจำ  และยังทำให้ผู้เรียนเกิดทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์เพิ่มมากขึ้นจากการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง วิธีการสอนแบบการสืบเสาะหาความรู้ จะกระตุ้นให้ผู้เรียนได้พัฒนาความอยากรู้ การสืบเสาะ ความสามารถและทักษะการทำงานเป็นทีม วิธีการสืบเสาะจะช่วยเอื้อให้ผู้เรียนมีโอกาสที่จะมีส่วนร่วมอย่างกระตือรือร้นในการแก้ปัญหามากกว่าแค่การใช้แนวคิดการจำในการทดลองแบบเดิมๆ (Rehorek,2004)

       ดังนั้นครูผู้สอนจึงจัดทำข้อตกลงในการพัฒนางานประเด็นท้าทาย เรื่องผลการจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ร่วมกับสื่อผสม ที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ในรายวิชาชีววิทยา ว31242 ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่2 ปีการศึกษา 2567

2. วิธีการดำเนินการให้บรรลุผล

2.1 วิเคราะห์หลักสูตร มาตรฐานการเรียนรู้และผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง ตามหลักสูตรสถานศึกษาและหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560)  ในเรื่องของมาตรฐานการเรียนรู้ และตัวชี้วัด จัดทำคำอธิบายรายวิชา โครงสร้างรายวิชาชีววิทยา และเนื้อหาเรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม

2.2 จัดทำชุดแบบฝึกกิจกรรมของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1  เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม

2.3 จัดทำแบบทดสอบก่อนเรียน และหลังเรียน เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม            

2.4 จัดทำแบบสังเกต แบบประเมินทักษะกระบวนการ ประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค์

2.5 จัดทำแบบประเมินความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้โดยใช้สื่อผสม

2.6 นำชุดแผนการจัดการเรียนรู้  แบบฝึกกิจกรรม แบบทดสอบก่อนเรียน และหลังเรียน แบบประเมินความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้โดยใช้สื่อผสม ไปให้คุณครูในกลุ่มสาระการเรียนรู้พิจารณาความเหมาะสม พร้อมทั้งเสนอแนะ เพื่อปรับปรุงแก้ไข

2.6 ครูผู้สอนนำ แผนการจัดการเรียนรู้ ชุดแบบฝึกกิจกรรม  แบบทดสอบก่อนเรียน หลังเรียน และแบบประเมินความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้โดยใช้สื่อผสม มาปรับปรุงแก้ไขตามคำแนะนำของคุณครูในกลุ่มสาระการเรียนรู้

2.7 ครูผู้สอนนำแผนการจัดการเรียนรู้  แบบทดสอบก่อนเรียน แบบฝึกกิจกรรม และแบบประเมินความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้โดยใช้สื่อผสม  ที่ปรับปรุงแก้ไขแล้วไปใช้ในการจัดการเรียนรู้ให้แก่นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1

2.8 นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม

                3. ผลลัพธ์การพัฒนาที่คาดหวัง

3.1  เชิงปริมาณ

       นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ปีที่4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 16  คน  ที่ได้รับการจัดการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม  โดยใช้สื่อผสม  แล้วมีคะแนนจากการทดสอบหลังเรียนสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนด ( สูงขึ้นมากกว่าร้อยละ 50ของจำนวนแบบทดสอบ) และมีนักเรียนไม่ต่ำกว่า ร้อยละ 50 ของจำนวนนักเรียนทั้งหมด ( ไม่ต่ำกว่า 8 คน ) ผ่านเกณฑ์ดังกล่าว

   3.2 เชิงคุณภาพ

1.        นักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 16 คน และผู้เรียนมีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม  ด้วยวิธีการจัดการเรียนรู้โยใช้สื่อผสมที่ครูได้จัดขึ้นในระดับ มาก ขึ้นไป   

 2.     นักเรียนผ่านเกณฑ์การประเมินด้านสมรรถนะในระดับดีขึ้นไปร้อยละ 70 

4    ผลการดำเนินงาน

         4.1 เชิงปริมาณ   การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ร่วมกับสื่อผสม ประเภทวีดิโอประกอบการสอน และทำการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ เรื่อง โครโมโซมและสารพันธุกรรม โดยได้นำเสนอข้อมูลทั่วไปและผลการเปรียบเทียบคะแนน เทียบกับค่าเป้าหมายเชิงคุณภาพที่กำหนดไว้ดังนี้

          จากตารางการทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์เรื่อง โครโมโซมและสารพันธุกรรม  ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 จำนวน 16 คน โดยเทียบกับค่าเป้าหมายเชิงคุณภาพที่กำหนดไว้ พบว่านักเรียนที่มีคะแนนสูงกว่า 5 คะแนนขึ้นไปจำนวน 8 คน บรรลุค่าเป้าหมายเชิงคุณภาพที่กำหนดไว้

8.2  เชิงคุณภาพ

       8.2.1   นักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 16 คน มีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม  ด้วยวิธีการจัดการเรียนรู้ที่ครูได้จัดขึ้นในระดับ มาก ขึ้นไปแสดงผลดังตาราง

        จากตารางพบว่านักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 16 คน มีความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม  ด้วยวิธีการจัดการเรียนรู้ที่ครูได้จัดขึ้นในระดับ มาก ขึ้นไป ร้อยละ 92.61 สูงกว่าค่าเป้าหมายเชิงคุณภาพที่กำหนดไว้ 

        8.2.2  เชิงคุณภาพ   นักเรียนชั้น มัธยมศึกษา ปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 16 คน ประเมินด้านสมรรถนะ

 จากตารางพบว่านักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา ปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 จำนวน 16 คน ผ่านการประเมินสมรรถนะของผู้เรียนในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม  ด้วยวิธีการจัดการเรียนรู้ที่ครูได้จัดขึ้นในระดับ ดี ขึ้นไป ร้อยละ 100 สูงกว่าค่าเป้าหมายเชิงคุณภาพที่กำหนดไว้ 

อภิปรายผลการวิจัย

        การจัดการเรียนรู้แบบสืบเสาะหาความรู้ร่วมกับสื่อผสม ที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ในรายวิชาชีววิทยา ว31242 ในหน่วยการเรียนรู้เรื่องโครโมโซมและสารพันธุกรรม ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4/1 ภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567ในการวัดผลเชิงปริมาณ ที่มีผลการดำเนินงานบรรลุตามค่าเป้าหมายที่กำหนด  และผลการดำเนินงานเชิงคุณภาพด้านการประเมินความพึงพอใจต่อการจัดการเรียนรู้และการประเมินด้านสมรรถนะของผู้เรียน มีผลการประเมินสูงกว่าค่าเป้าหมายเชิงคุณภาพที่กำหนดไว้