บ้านพิณงามภูมิปัญญาพื้นบ้านพิณเมืองลือ

บ้านพิณงามภูมิปัญญาพื้นบ้านพิณเมืองลือ

นายวาท ภิญโญ หรือพ่อน้อยพิณงาม

บ้านดอนชี ตำบลดงบัง อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ

ชื่อ นายวาท นามสกุล ภิญโญ ( พ่อน้อย )

เกิดวันที่ 2 เดือนกันยายน พ.ศ. 2501

ปัจจุบันอายุ 61 ปี 1 เดือน

การศึกษา กำลังศึกษาในระดับประถมศึกษา

ของศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ

ตำแหน่งปัจจุบัน ปราชญ์ชาวบ้านด้านศิลปวัฒนธรรมดลตรีพื้นบ้านอีสาน พิณพื้นบ้าน

สถานที่ทำงาน ศูนย์เรียนรู้พิณ บ้านพิณงาม

เลขที่ 25/1 หมู่ที่ 9 บ้านดอนชี ตำบลดงบัง

อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ

โทร 085-4144179

นายวาท ภิญโญ หรือพ่อน้อยพิณงาม คือชื่อที่รู้จักของชาวบ้านดอนชี ตำบลดงบัง อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ พ่อน้อยสมรสกับนางบุญเนื่อม ภิญโญ (แม่เนื่อม) มีบุตร ชาย 1 คน คือนายชนะพงษ์ ภิญโญ(ต้า) พ่อน้อยเป็นบุตรของนายคำ ภิญโญ และนางพิมพ์ ภิญโญ มีพี่น้องจำนวน 10 คนพ่อน้อยเป็นบุตรคนที่ 8 เดิมพ่อน้อยพิณงามมีภูมิลำเนาอยู่บ้านโคกจักจั่น ตำบลบุ่ง อำเภอเมืองอำนาจเจริญ จังหวัดอำนาจเจริญ พ่อน้อยมีอาชีพหลักคือการทำการเกษตร(ทำนา)

โดยพ่อน้อยมีความชอบความรักในศิลปะดนตรีอีสาน โดยเฉพาะเสียงพิณซึ่งเป็นเครื่องดลตรีชนิดหนึ่งที่สร้างความบันเทิง ให้กับชาวอีสานมาตั้งแต่โบราณ เมื่อครั้งพ่อน้อยอายุได้ประมาณ 13 ปี ได้เห็นผู้เฒ่า(คนแก่)ในหมู่บ้านเล่นพิณแล้วเกิดความชอบในเสียงพิณจึงเป็นแรงบันดาลใจในการประดิษฐ์พิณตัวแรกเพื่อใช้ในการฝึกเล่น อุปกรณ์ที่นำมาทำพิณตัวแรกของพ่อน้อยคือ ใช้ปี๊บขนมเก่าคอพิณทำด้วยไม้ไผ่สำหรับสายพิณนั้นพ่อน้อยใช้สายเบรครถจักรยานที่ไม่ใช้แล้วนำมาประกอบเป็นพิณใช้ฝึกดีด เรียนรู้พัฒนาด้วยตนเอง ทำนองการดีดและจังหวะนั้นก็ใช้การจดจำจากการดูผู้เฒ่าในหมู่บ้านที่เล่น แล้วใช้เวลาว่างในการออกไปเลี้ยงวัวตามท้องทุ่งนาในการฝึกเล่นฝึกซ้อมด้วยความภาคเพียร ความรัก และความตั้งใจ ของพ่อน้อยทำให้พ่อน้อยสามารถผลิตพิณได้อย่างสวยงามและเสียงดีจนมีชื่อเสียง ในวงการดนตรีพื้นบ้านอีสาน

พ่อน้อยมีความตั้งใจอย่างแน่วแน่ ที่จะสืบสานภูมิปัญญาการเล่นพิณ จึงถ่ายทอดให้แก่ลูกชาย ซึ่งเล่นได้ทั้งพิณและแคน สามารถร่วมเล่นในวงกับพ่อเวลาไปแสดงในงานต่าง ๆ ได้เมื่อปี พ.ศ. 2554 พ่อน้อยได้สมัครเป็นครูอาสาไปสอนวิชาการเล่นพิณ ที่โรงเรียนบ้านดอนชีหนองมะยอด และส่งลูกศิษย์เข้าแข่งขันทักษะวิชาการได้รางวัลชนะเลิศเหรียญทองด้านการเดี่ยวพิณ

ในปัจจุบันพ่อน้อยยังสอนพิณให้กับเด็ก และเยาวชนที่มีความตั้งใจ โดยเปิดเป็นโรงเรียนสอนทุก ๆ วันเสาร์และอาทิตย์ ให้กับนักเรียนที่สนใจเกือบ 70 คน มีอายุตั้งแต่ 7 ขวบ เป็นต้นไปเด็กๆ ทุกคนได้รับการดูแลอย่างดีมีอาหารกลางวันเลี้ยง ทุก เสาร์และอาทิตย์โดยเด็กๆไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการเรียน

นอกจากลูกศิษย์นักเรียนแล้ว พ่อน้อยยังรับสอนการเล่นพิณให้กับประชาชนผู้ที่สนใจ และได้รับการตอบรับจำนวนมากนอกจากลูกศิษย์ที่เป็นคนไทยแล้ว พ่อน้อยยังได้รับลูกศิษย์ชาวต่างชาติ ที่สนใจการเล่นพิณจองนัดช่วงเรียนล่วงหน้า ซึ่งใช้ระยะเวลาเรียนขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล

ปัจจุบันพ่อน้อยได้ฝึกสอนและถ่ายทอดวิชาการเล่นพิณให้กับลูกศิษย์มาแล้วหลายร้อยคน และลูกศิษย์พ่อน้อยยังสามารถช่วยพ่อน้อยสืบทอดและถ่ายทอดศิลปะการเล่นพิณด้วยการเปิดโรงเรียนพิณงามขึ้นหลายแห่งทั่วประเทศ ทำให้พ่อน้อยรู้สึกภูมิใจและดีใจเป็นอย่างยิ่งว่า ศิลปะมรดกอีสานภูมิปัญญาพื้นบ้านเสียงพิณจะถูกส่งต่อสู่ชนรุ่นลูก รุ่น หลานด้วยลูกศิษย์ ลูกหาของพ่อน้อยด้วยใจรัก และสืบนานตลอดกาล.....

ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอลืออำนาจ

(กศน.อำเภอลืออำนาจ) โดยนางแสงเพ็ญ โล่ห์คำ ผู้อำนวยการ กศน.อำเภอลืออำนาจ ได้แต่งตั้งนายวาท ภิญโญ (พ่อน้อย) เป็นวิทยากรภูมิปัญญาท้องถิ่นและบ้านพิณงามเป็นแหล่งเรียนรู้ศิลปะพื้นบ้านอีสาน “พิณเมืองลือ”ประจำตำบลดงบัง ซึ่งทำให้ประชาชนที่สนใจศิลปะพื้นบ้านอีสานด้านการเล่นพิณสามารถเรียนรู้ได้ ณ บ้านพิณงาม โดยวิทยากรนายวาท ภิญโญ (พ่อน้อยพิณงาม)

สำหรับนักศึกษาที่สนใจศึกษาศิลปวัฒนธรรมมรดกพื้นบ้านอีสาน พิณเมืองลือ กศน.อำเภอลืออำนาจก็จะส่งเสริมและสนับสนุนให้สืบค้นและเรียนรู้โดยตรงกับวิทยากรพ่อน้อยพิณงาม ณ บ้านพิณงาม ตำบลดงบัง อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ

พ่อน้อยพิณงาม

มีความสามารถและความชำนาญพัฒนาฝีมือในการ ประดิษฐ์พิณด้วยความรักความชอบและจินตนาการที่สรรสร้างงานฝีมือการประดิษฐ์พิณแกะสลักไม้ด้วยมือทุกขั้นตอนไม้ใช้เครื่องทุ่นแรง ซึ่งพิณของพ่อน้อยได้รับความนิยมในวงการเป็นอย่างมาก ด้วยน้ำเสียงของพิณที่ไพเราะ และลักษณะของตัวพิณที่มีลวดลายแกะสลักไม้เป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใครและไม่มีใครเหมือน ซึ่งลวดลายของพ่อน้อยที่ใช้แกะลงบนตัวพิณเกิดจากจินตนาการวาดลงบนไม้และแกะออกมาเป็นลวดลาย ซึ่งพิณพ่อน้อยมีสองแบบ คือแบบวงกลม และแบบมีหางประกอบ แต่ละตัวจะมีหัวพญานาค ด้านหลังพิณเป็นพระราหูอมจันทร์ ด้านหน้าพิณเป็นลายกนกช่อชัยพฤกษ์ คอเป็นลายคันศรพระราม และพ่อน้อยพิณงามได้จดสิทธิบัตรลวดลายเอกลักษณ์พิณพ่อน้อยไว้เรียบร้อยแล้ว

พิณแบบที่หนึ่งแบบวงกลมมีหัวรูปพญานาค

พิณแบบที่สองแบบมีหางประกอบมีหัวรูปพญานาค

ตําแหนงที่ตั้ง : ศูนย์เรียนรู้พิณงาม 25/1 หมู่ที่ 9 บ้านดอนชี ตำบลดงบัง อำเภอลืออำนาจ จังหวัดอำนาจเจริญ

การเดินทาง : ใชเส้นทางถนนสายอำนาจเจริญ-อุบลราชธานี ขับมาถึงแยกไฟแดงให้เลี้ยวซ้ายเขาไปถนน

สายอำเภอลืออำนาจ-อำเภอพนาประมาณ 10 กิโลเมตรถึงบ้านกุงชัย เลี้ยวซ้ายที่แยกบ้านกุงชัย มุ่งหน้าไปบ้านดงบัง และบ้านเหล่าฝ้าย ประมาณ 8 กิโลเมตร ก็จะถึงบ้านดอนชี

ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นายทรงกรต โมระศากย์

ภาพถาย/ภาพประกอบ โดย นายทรงกรต โมระศากย์

อ้างอิงข้อมูลจาก : นายวาท ภิญโญ หรือพ่อน้อยพิณงาม