เขื่อนน้ำอูน

ที่ตั้ง บ้านหนองบัว ตำบลแร่ อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร แหล่งการเรียนรู้ประเภททรัพยากรธรรมชาติ

ประวัติความเป็นมา

น้ำอูนเป็นสาขาที่สำคัญที่สุดของแม่น้ำสงคราม ในตอนบนของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีต้นน้ำอยู่ในทิวเขาภูพาน จังหวัดสกลนคร ไหลลงแม่น้ำโขงที่จังหวัดนครพนม เนื่องจากที่ราบสองฝั่งแม่น้ำอูนมีลักษณะเป็นแอ่ง ดังนั้น ในเวลาฝนตกหนักจึงถูกท่วมเป็นประจำ บริเวณที่ราบแถบนี้มีการเพาะปลูกมากทั้งข้าวและพืชอื่น ๆ แต่ในเวลาฝนตกน้ำก็ท่วม เกิดอุทกภัย ทำให้พืชผลเสียหายเป็นประจำ และช่วงขาดฝนก็ขาดน้ำ ไม่เพียงพอในการเพาะปลูก กรมชลประทานจึงสร้างเขื่อนเก็บน้ำขึ้นที่บ้านหนองบัว อำเภอพังโคน และอำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร

เขื่อนน้ำอูน เป็นเขื่อนดินกั้นแม่น้ำอูน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ ๕๔ กิโลเมตร เริ่มก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ตัวเขื่อนสร้างเสร็จ พ.ศ. ๒๕๑๗ งานระบบส่งน้ำเสร็จ พ.ศ. ๒๕๒๔ ตัวเขื่อนน้ำอูน มีความสูง ๒๙.๕๐ เมตร สันเขื่อนยาว ๓,๐๐๐ เมตร เก็บน้ำได้ ๕๒๐ ล้านลูกบาศก์เมตร ใช้ประโยชน์เพื่อการเพาะปลูกในฤดูฝน ๑๘๕,๘๐๐ ไร่ ในฤดูแล้ง ๖๓,๐๐๐ ไร่และช่วยบรรเทาอุทกภัยในลุ่มน้ำอูน

หลักฐานทางโบราณคดี/ความเชื่อ

สถานการณ์น้ำในจังหวัดสกลนครขณะนี้มีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากฝนตกลงน้อยลง ประกอบกับเจ้าหน้าที่เร่งระบายน้ำเพื่อป้องกันการเกิดน้ำท่วมซ้ำรอยปีที่ผ่านมา แต่ที่เขื่อนน้ำอูนยังคงมีปริมาณน้ำสูงขึ้น เนื่องมีฝนตกลงมาที่เหนือเขื่อนน้ำอูน ทำให้มีปริมาณน้ำไหลเข้าเขื่อนน้ำอูน ๔ ล้านลบ.ม. โดยขณะนี้เขื่อนน้ำอูน มีปริมาณน้ำ ๕๓๔ ล้าน ลบ.ม. คิดเป็น ๑๐๒ เปอร์เซ็นต์ ซึ่งถือว่ายังมีปริมาณน้ำเกินความจุเขื่อนอยู่ ทำให้เจ้าหน้าที่ต้องเร่งระบายน้ำออกทุกทาง ไม่ว่าจะเป็นจากสปิลเวย์ ทางคลองส่งน้ำ และกาลักน้ำ เพื่อให้ระดับน้ำในเขื่อนลดลง โดยในแต่ละวันจะมีปริมาณน้ำไหลออกประมาณ ๕ ล้าน ลบ.ม.ทางโครงการชลประทานสกลนคร ได้เร่งพร่องน้ำออกให้มากที่สุดเพื่อเตรียมรองรับปริมาณน้ำที่จะเพิ่มเข้ามา ซึ่งคาดว่าจะมีพายุอีกหลายลูกในช่วงฤดูฝนนี้

ลักษณะทางกายภาพ

เขื่อนน้ำอูน เป็นเขื่อนดินกั้นแม่น้ำอูน อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ ๕๔กิโลเมตร เริ่มก่อสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ตัวเขื่อนสร้างเสร็จ พ.ศ. ๒๕๑๗ งานระบบส่งน้ำเสร็จ พ.ศ. ๒๕๒๔

ตัวเขื่อนน้ำอูน มีความสูง ๒๙.๕๐ เมตร สันเขื่อนยาว ๓,๐๐๐ เมตร เก็บน้ำได้ ๕๒๐ ล้านลูกบาศก์เมตร ใช้ประโยชน์เพื่อการเพาะปลูกในฤดูฝน ๑๘๕,๘๐๐ ไร่ ในฤดูแล้ง ๖๓,๐๐๐ ไร่ และช่วยบรรเทาอุทกภัยในลุ่มน้ำอูน