ประวัติความเป็นมา

บ้านอุ่มเหม้า หมู่ที่ 15 เป็นหมู่บ้านที่แยกออกมาจากบ้านอุ่มเหม้า หมู่ที่ 6 ตำบล

ไฮหย่อง อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร ในปี พ.ศ. 2534

จากประวัติย้อนหลังไปกว่าร้อยปี บรรพบุรุษชาวบ้านอุ่มเหม้าอพยพมาจากฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงแถบเมืองตะโปน เมืองนอง โดยถูกชักชวนให้มาอยู่ทางฝั่งไทย ข้ามฝั่งบริเวณ “ฮ่อมฮูเซ” มาถึงบริเวณบ้านวาใหญ่ (อำเภออากาศอำนวย) ล่วงเลยมาทางบ้านกุดเรือ(อำเภอวานรนิวาส) และบริเวณบ้านกุดลิงหรือบ้านหัวลิง(บริเวณที่เป็นอำเภอวานรนิวาสในปัจจุบัน) ตามลำดับทางผ่านดังกล่าว บางครอบครัวเกิดเจ็บป่วยเมื่อยล้านยจากการเดินทาง จึงได้ตั้งบ้านเรือนที่อยู่อาศัยเป็นระยะๆ ครั้นต่อมามีผู้ชักชวนให้ไทโย้ยไปขึ้นกับเมืองยะโส โดยผ่านทางบ้านเดื่อศรีคันไชย บ้านท่าลาดและบ้านอุ่มเหม้า เกิดเบื่อหน่ายกับการเดินทางและเห็นว่าที่ตั้งหมู่บ้านมีความอุดมสมบูรณ์จึงพากันตั้งเป็นหมู่บ้านขึ้น

ต้นตระกูลของชาวบ้านอุ่มเหม้า มี 6 ตระกูล คือตระกูลสุริยะมาศ ตระกูลนามวงษา ตระกูลพรหมวงศา ตระกูลมหาคอนวงศ์ ตระกูลดุภะวาปี ตระกูลธรรมรังสี ซึ่งบางตระกูลไม่มีแล้วในปัจจุบัน เหตุที่ชาวบ้านอุ่มเหม้าใช้นามสกุล “ศรีสร้อย” เป็นส่วนมากเกิดจาก “เจ้าพระสีส้อย” เจ้าเมืองพรรณนานิคม (อำเภอพรรณนานิคมในปัจจุบัน) ซึ่งในสมัยรัชกาลที่ 6 แห่งราชวงศ์จักรี โปรดให้มีการตั้งนามสกุลขึ้นครั้งแรก “เจ้าพระสีส้อย” ได้แนะนำให้ใช้นามสกุลตามเรียกชื่อตัวเองเป็นหลักในการตั้งนามสกุล ดังนั้นจึงเป็น “ศรีสร้อย”

สภาพทั่วไปของหมู่บ้าน

บ้านอุ่มเหม้า หมู่ที่ ๑๕ ตำบลไฮหย่อง อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร จัดว่าเป็นหมู่บ้านที่มีความอุดมสมบูรณ์ มีการทำนา ๒ ครั้งต่อปี เพราะมีคลองชลประทานผ่าน บริเวณรอบๆ หมู่บ้านเป็นทุ่งนาและแหล่งน้ำ

ชุมชนท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี : บ้านอุ่มเหม้า อำเภอพังโคน จังหวัดสกลนคร

หมู่บ้านแห่งนี้เหมาะสมอย่างยิ่งที่ได้รับสมญานามว่าเป็น หมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี บ้านอุ่มเหม้า เผ่าไทโย้ย

เพราะมี "คราม หนอง นา อาหาร ดนตรีไทยบ้าน วิถีไทโย้ย" อุดมสมบูรณ์แบบครบถ้วน

คราม คือ ผ้าที่กลุ่มแม่บ้านผลิตขึ้นเอง มีผ้ามัดหมี่ลายโบราณ ทั้งสำหรับจำหน่าย และให้ลูกหลานได้ใส่ในหมู่บ้าน เมื่อมีประเพณี หรือมีแขกที่มาเยี่ยมเยียนหมู่บ้าน ก็จะใส่ชุดผ้าครามนับว่าเป็นภาพที่สวยงามเลยทีเดียวค่ะ

หมู่บ้านแห่งนี้เหมาะสมอย่างยิ่งที่ได้รับสมญานามว่าเป็น หมู่บ้านท่องเที่ยว OTOP นวัตวิถี บ้านอุ่มเหม้า เผ่าไทโย้ย

หนอง คือ ในหมู่บ้านแห่งนี้จะมีหนอง คลอง บึง ที่อุดมสมบูรณ์ สามารถหาปู ปลา ได้ตลอดทั้งปี ตรงกับคำที่ว่า น้ำมีปลาในนามีข้าว

นา คือ ชาวบ้านจะประกอบอาชีพเกษตรกรรมซึ่งเป็นอาชีพหลักของคนในหมู่บ้าน ปลูกข้าว มะเขือเทศ พริก ข้าวโพด ในผืนนาของตนเอง

อาหาร คือ มีข้าวปลาอาหารที่อุดมสมบูรณ์ หาได้ตามท้องไร่ ท้องนา ห้วยหนองคลองบึง เช่น ปลา หอย หน่อไม้ มะละกอ ผักที่ปลูกกันแทบทุกครัวเรือน

ดนตรีไทบ้าน คือ หมู่บ้านแห่งนี้จะชอบเสียงเพลง เสียงดนตรี และร้องรำทำเพลงเมื่อมีพบปะหรือจะเป็นกิจกรรมยามว่างของคนในชุมชน ให้ลูกหลานได้รู้จักความเป็นอีสานเผ่า ไทโย้ย