อำเภอเต่างอย
ลูกประคบสมุนไพรเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมายาวนาน คนสมัยก่อนจะนำพืชสมุนไพรที่หาได้ง่ายในท้องถิ่นมาบดหรือหั่นให้เป็นชิ้นรวมกันแล้วมัดใส่ในผ้าขาวจากนั้นนำไปนึ่งให้อุ่น เมื่อนำมาประคบตามร่างกายจะช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดตามร่างกายได้ เป็นการแสดงออกถึงวิถีชีวิตที่เรียบง่ายและใช้ได้จริงอย่างเห็นผลที่ถ่ายทอดความรู้จากรุ่นสู่รุ่น
ตำบลจันทร์เพ็ญ อำเภอเต่างอย มีการสืบทอดภูมิปัญญา ท้องถิ่นการทำลูกประคบสมุนไพร โดยชาวบ้านในชุมชนศึกษาสรรพคุณจากสมุนไพรต่าง ๆ ที่มีอยู่ในท้องถิ่น นำมาใช้ทำลูกประคบ เป็นศาสตร์แพทย์แผนไทย ในการรักษาปฐมพยาบาล เบื้องต้นด้วยตนเอง บรรเทาอาการปวดตามส่วนต่างๆ ต่อยอดในการดำเนินชีวิตให้อยู่อย่างพอประมาณตน สืบสานงานของท้องถิ่น ประหยัดค่ารักษาพยาบาลทั้งยังสามารถสร้างเป็นรายได้ และสิ่งสำคัญคือทำให้คนที่อยู่ในชุมชน ได้รู้จักการพึ่งพาตนเอง และรู้จักการนำทรัพยากรที่เรามีอยู่ในบ้าน นำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ในการดำเนินชีวิตประจำวัน
วัสดุอุปกรณ์ในการทำลูกประคบล้วนเป็นสิ่งที่อาได้ง่ายในชุมชน
1. ผ้าดิบ/ผ้าสีขาว ใช้สำหรับห่อลูกประคบ ตัดเป็นผืน
(ขนาด กว้าง 35 x ยาว 35 เซนติเมตร)
2. เชือกเส้นเล็กสีขาว หรือ หนังยางสำหรับมัด
3. ไพล (100 กรัม)
4. ผิวมะกรูดถ้าไม่มีใช้ใบแทนได้ (200 กรัม)
5. ตะไคร้ (300 กรัม)
6. ใบมะขาม (400 กรัม)
7. ขมิ้นชัน (500 กรัม)
8. เกลือ (1 ช้อนโต๊ะ)
9. การบูร (1 ช้อนโต๊ะ)
10. ใบส้มป่อย (100 กรัม)
11. พิมเสน (30 กรัม)
12. กรรไกรขนาด 10 นิ้ว (ใช้สำหรับตัดผ้า/เชือกสำหรับมัดลูกประคบ)
เมื่อเตรียมวัสดุอุปกรณ์ครบแล้วสู่วิธีการทำที่ถ่ายสืบทอดต่อกันมา โดยนำเอาสมุนไพรที่เตรียมไว้ มาล้างทำความสะอาดแล้วนำมาหั่นเป็นชิ้นเล็ก จากนั้นนำมาห่อด้วยผ้าดิบสีขาว มัดด้วยเชือกให้แน่นเป็นทรงกลม สามารถนำไปใช้แก้อาการบวดเมื่อยตามร่างกาย ใช้ในการบำบัดรักษาโรคทางการแพทย์แผนไทย ใช้ควบคู่กับการนวดไทย
การทำลูกประคบสมุนไพรจึงเป็นกระบวนการคิดและวิธีที่ชาวบ้านใช้แก้ปัญหาอาการปวดร่างกายที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันอย่างง่าย ด้วยวิธีการทำที่ไม่ยุ่งยากจากวัสดุพืชสมุนไพรธรรมชาติรอบตัวบอกต่อกันในชุมชน เป็นภูมิปัญญาที่สามารถต่อยอดสร้างรายได้ และควรอนุรักษ์สืบทอดต่อไป