อาชีพท้องถิ่น

การทอผ้า พื้นเมือง

การทอผ้าพื้นเมืองเป็นศิลปะการทอผ้าพื้นเมืองชนิดหนึ่งนิยมทำกันมาช้านานในบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยและบางจังหวัดในภาคกลาง ชาวบ้านจะใช้เวลาว่างจากการทำนาและการเก็บเกี่ยวมาทอผ้าไว้ใช้ในครัวเรือน หรือทอผ้าเอาไว้ใช้ในงานประเพณีต่างๆ ลวดลายส่วนใหญ่มาจากอิทธิพลของธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัว การทำผ้ามัดหมี่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือนั้นส่วนใหญ่นิยมทำด้วยฝ้ายศิลปะการทำผ้ามัดหมี่นั้นทำได้โดยการมัดย้อมฝ้ายให้เกิดสีและลวดลายก่อนแล้วจึงนำไปเรียงทอบนกี่ออกมาเป็นผืนผ้าวัฒนธรรมการทำผ้ามัดหมี่ย้อมสีธรรมชาติของไทยนั้นนิยมทำกันที่ไหมเส้นพุ่งเท่านั้น

ลักษณะเฉพาะของผ้า อยู่ที่รอยซึมของสีที่วิ่งไปตามบริเวณของลวดลายที่ถูกมัด ถึงแม้จะใช้ความแม่นยำในการทอมากเพียงไร ก็จะเกิดลักษณะความเหลื่อมล้ำของสีบนผ้าทอให้เห็นต่างไปจากผ้าทอมือชนิดอื่นๆ นับเป็นเอกลักษณ์ของผ้ามัดหมี่โดยแท้ที่บ้านคำสร้างถ่อ หมู่ที่๑๐ ตำบลอุ่มจาน อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร คือภูมิภาคหนึ่งที่มีการสืบสานภูมิปัญญาทางด้านการทอผ้าพื้นเมืองนี้มายาวนาน จนปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์อื่นเข้ามาทดแทนการใช้ผ้าพื้นเมืองมากมายให้เลือก นับตั้งแต่เสื้อผ้าสำเร็จรูปและอื่นๆ ทำให้กระแสความนิยมในการใช้ผ้ามัดหมี่ลดลง และคนรุ่นใหม่ก็สนใจในภูมิรู้ด้านนี้น้อย

การศึกษาข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่นการทอผ้าพื้นเมืองของชุมชนนี้ ก็เพื่อให้เห็นถึงวัฒนธรรมทางภูมิปัญญาของท้องถิ่น และปัญหาที่เสี่ยงต่อการสูญสิ้นของภูมิปัญญานี้ ว่ามีมากหรือน้อย และด้วยปัจจัยหรือองค์ประกอบใด เพื่อนำไปสู่การอนุรักษ์หรือแก้ไข สำหรับบุคคลหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในโอกาสต่อไป

ประโยชน์การทอผ้าพื้นเมือง

1. เป็นการส่งเสริมวิถีชีวิตของคนในชุมชน และมีอนุรักษ์เอกลักษณ์ของชุมชน

2. ทำให้ชุมชนมีรายได้เพิ่มขึ้น

3. ทำให้มีลวดลายผ้าที่หลากหลาย ตรงตามความต้องการของคนในชุมชน

4. เป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ สร้างงาน สร้างอาชีพ สร้างรายได้