Spreken is zilver, luisteren is goud

In mijn rol als bestuurslid bij het Landelijk Aktie Komitee Scholieren vind ik het heel belangrijk veel scholieren te spreken. Ik ben benieuwd naar hun verhalen en ervaringen en vaak hebben deze leerlingen ook suggesties voor eventuele oplossingen voor problemen in het onderwijs. Het betreft onderwerpen zoals het lerarentekort en afstandsonderwijs. Aan de reacties na de gesprekken merk ik dat de scholieren het erg prettig vinden dat er iemand naar ze luistert. 

Ruim 1,3 miljoen jongeren tot 25 jaar in Nederland groeien op met een chronische aandoening. Dat blijkt uit een rapport van het Verwey-Jonker instituut uit 2017. Het is dus niet alsof de groep ‘jongeren met een beperking en/of chronische ziekte’ een kleine groep is in het onderwijs. Toch wordt er vaak zo over ze gesproken; ze worden gezien als 'uitzondering' en dit een groep die vaak over het hoofd gezien wordt. Wat ook vaak vergeten wordt is dat dit jongeren zijn die het liefst zo min mogelijk bezig zijn met hun beperking en zo veel mogelijk bezig willen zijn met hun ontwikkeling. Hiervoor is het noodzakelijk dat er naar deze leerlingen wordt geluisterd. Dit gebeurt, ondanks alle goede initiatieven, nog veel te weinig. Door het onderwijs aan te passen aan de behoeftes van de leerlingen zelf en hun ontwikkeling centraal te stellen, kunnen zij écht alles uit zichzelf halen en zo later volwaardig meedoen in de samenleving. Veel leerlingen hebben toch het gevoel een eenzame en verliezende strijd te moeten voeren tegen de school. Wij zien dat leerlingen goed weten wat zij nodig hebben én wat zij mogen verwachten. Ze zijn zich vaak zeer bewust van hun eigen voorkeuren en hekelen hun gebrek aan inspraak. 

Inclusief onderwijs staat ervoor dat dat leerling centraal wordt gezet en alles eruit gehaald kan worden wat erin zit. Ik geloof oprecht dat inclusief onderwijs dit waar kan maken en dat we echt wel wat vaart mogen zetten met deze ontwikkeling. Het is noodzakelijk dat leerlingen de mogelijkheid krijgen om te delen welke ondersteuning zij kunnen gebruiken waarbij zij niet afhankelijk moeten zijn van de willekeur van een individuele medewerker. Om dit te garanderen is het nodig dat het hoorrecht wettelijk wordt vastgelegd.

Wat ik persoonlijk zo mooi vind aan hoorrecht, is dat hoorrecht geen verliezers kent. Het doet heel veel met een leerling om gehoord te worden, laat staan als er ook naar gehandeld wordt. Dit heb ik zelf in mijn omgeving ondervonden en blijf ik maar terug horen van jongeren die gebruik hebben mogen maken van goede initiatieven. Voor scholen is het ook winst. Het kan logischerwijs moeilijk zijn om leerlingen passende ondersteuning te bieden naast alle andere uitdagingen die scholen hebben. Het is goed als de leerling zelf kan aangeven waar de behoeftes liggen in plaats van dat er voor ze wordt gedacht. Dit is ook het motto van het 'VN-verdrag Handicap': niets over ons zonder ons. De leerling is niet degene die dan oplegt wat de school moet doen, zoals nog regelmatig wordt gedacht door critici, maar iemand die vertelt waar de ondersteuningsbehoefte ligt in de praktijk. In de overtuiging dat ik namens alle leerlingen spreek als ik zeg dat het hoorrecht niet snel genoeg wettelijk kan worden vastgelegd en geïmplementeerd.

Coen de Leeuwe, LAKS (coen@laks.nl)