ประวัติโรงเรียนบ้านเหล่าหมากคำ
โรงเรียนบ้านเหล่าหมากคำตั้งขึ้นครั้งแรกเมื่อ 01/12/ 2487 และต่อมาได้เลิกล้มกิจการไป เมื่อวัน เดือน ปี ใดไม่ปรากฏแน่นอน
ครั้งที่ 2 ได้จัดตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2481 โดยมีนายจรูญ บุณยเพ็ญ อดีตศึกษาธิการอำเภอพยัคฆภูมิพิสัยมาเป็นประธานในพิธีเปิด เปิดทำการสอนตั้งแต่ชั้นประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 มีนักเรียน 80 คน นายทักษิณ สารีบุตร ครูใหญ่ นายจรัส เพชรศรีสุก ครู อาศัยศาลาวัดบ้านหนองบัวชุมเป็นสถานที่เรียน รับนักเรียนจากบ้านหนองบัวชุม เหล่าหมากคำ และบ้านสะเดาหวาน
เมื่อ พ.ศ. 2484 ทางราชการได้อนุมัติงบประมาณมาปลูกสร้างอาคารเรียน แต่สร้างไม่เสร็จตามแบบแปลนใช้เป็นสถานที่เรียนชั่วคราว
เมื่อ พ.ศ. 2487 ทางราชการได้อนุมัติเงินงบประมาณเพิ่มเติม 1,500 บาท สร้างอาคารเรียนเพิ่มเติมจนเสร็จ ให้นามว่า โรงเรียนบ้านเหล่าหมากคำ (เหล่าหมากคำวิทยาสฤษดิ์) ที่ดินที่ปลูกสร้างอาคารเรียนและบริเวณโรงเรียนได้มาจากการบริจาคของราษฏร
การบริหารงานโรงเรียน ได้แบ่งการบริหารงานให้ครู , อาจารย์รับผิดชอบ 6 งาน คือ งานวิชาการ งานอาคารสถานที่ งานบุคลากร งานธุรการการเงินและพัสดุ งานกิจการนักเรียนและงานความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนกับชุมชน แต่ละวันจัดครูเวรควบคุมดูแลนักเรียน และดูแลรักษาอาคารสถานที่ตลอดจนทรัพย์สินของโรงเรียน สำหรับนักเรียนด้านกิจการนักเรียน ได้จัดให้มีสภานักเรียน ประกอบด้วย ประธานสภานักเรียน รองประธาน เลขานุการ และกรรมการจากหัวหน้าชั้นโดยตำแหน่ง นอกจากนี้ให้มีสารวัตรนักเรียนคอยควบคุมดูแลนักเรียนช่วยครู , อาจารย์
สภาพปัจจุบัน
โรงเรียนบ้านเหล่าหมากคำ เป็นโรงเรียนขนาดเล็ก ตั้งอยู่ที่บ้านเหล่าเม็ก หมู่ที่ 15 ตำบลนาภู อำเภอยางสีสุราช จังหวัดมหาสารคาม รหัสไปรษณีย์ 44210
ที่ดินโรงเรียนมี 4 แปลง ดังนี้
1. แปลงที่ 1 เป็นที่ตั้งของโรงเรียน มีพื้นที่ 12 ไร่ - งาน 20 ตารางวา
2. แปลงที่ 2 เป็นที่ตั้งโรงเรียนด้านทิศเหนือ มีพื้นที่ 3 ไร่ 2 งาน 23 ตารางวา
3. แปลงที่ 3 เป็นที่ปลูกป่ายูคาลิปตัส ทิศใต้ มีพื้นที่ 4 ไร่ 3 งาน 16 ตารางวา
4. แปลงที่ 4 เป็นที่ปลูกสวนผลไม้มะม่วง มีพื้นที่ 5 ไร่ - งาน 16 ตารางวา
รวมมีพื้นที่ทั้งหมด 25 ไร่ 1 งาน 75 ตารางวา
หมู่บ้านในเขตบริการ มี 7 หมู่บ้าน คือ
1. บ้านเหล่าหมากคำ หมู่ที่ 2
2. บ้านสะเดาหวาน หมู่ที่ 3
3. บ้านหนองบัวชุม หมู่ที่ 5
4. บ้านเหล่าหมากคำ หมู่ที่ 12
5. บ้านสะเดาหวาน หมู่ที่ 13
6. บ้านเหล่าเม็ก หมู่ที่ 15
7. บ้านหนองบัว หมู่ที่ 17
เป็นหมู่บ้านในเขตชนบท ประชากรส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ทำนา ค้าขาย เจียระไนพลอย และทอผ้า ฐานะส่วนใหญ่ค่อนข้างยากจน การคมนาคมสะดวก โครงสร้างพื้นฐานอื่น ๆ เช่น ประปา ไฟฟ้า สาธารณูปโภคอยู่ในเกณฑ์ที่ดี มีองค์การบริหารส่วนตำบลนาภูให้บริการสาธารณะ